Zoeken naar stuitende slogans

Na het straatgeweld op 7 en 8 november in Amsterdam ging al snel het verhaal rond dat Maccabisupporters aanstootgevende liederen hadden gezongen. Dergelijke liederen bestaan helaas, zoals het weinig verheffende “Er zijn geen scholen meer in Gaza omdat er geen kinderen meer zijn.” En die tekst heeft de harde supporterskern van de Israëlische club inderdaad gebezigd … maar niet in Amsterdam. Zoals NIW al eerder constateerde, is daarvoor geen snipper bewijs. 

De hooligans misdroegen zich aantoonbaar: ze beschadigden taxi’s en hieven racistische spreekkoren aan, zoals ‘Fuck you Palestine’ en ‘Fuck de Arabieren’. Verwerpelijk, zij het allerminst uitzonderlijk vergeleken bij het repertoire dat regelmatig in Nederlandse stadions weerklinkt. Maar juist dat Gazalied dat niet klonk in de Amsterdamse straten, is voor velen de rechtvaardiging van de grachtenpogrom. 

Vermoedelijk

Dagblad Trouw publiceerde een uitgebreide reconstructie van het geweld op 7 en 8 november. Daarin zegt een ‘aangedane’ taxivoorman, Mekki Aulad Ahmed: “[De Maccabifans] komen uit een land dat zich schuldig maakt aan genocide. En dat zij in mijn stad dan ook nog ongestraft deze liederen kunnen zingen, vind ik schandalig. Het doet mij zelfs pijn om daar over te praten.” In een inmiddels opgeheven Telegramgroep voor taxichauffeurs, genaamd ‘Controle Amsterdam’, doet dezelfde Aulad Ahmed een suggestieve oproep aangifte te doen vanwege ‘een incident dat mogelijk te maken heeft met buitenlandse terreur’: “Opvallend is dat deze groep uitsluitend uit jonge mannen lijkt te bestaan, overeenkomend met de leeftijd van IDF-soldaten. Dit roept serieuze vragen op over mogelijke betrokkenheid van buitenlandse krachten, waaronder de Mossad”. Zelf beweert hij eveneens bedreigd te zijn, ‘vermoedelijk vanuit de Mossad gerelateerde kringen’.

Camera, het Engelstalige comité voor accurate berichtgeving en analyse in het Midden-Oosten, heeft de afgelopen maand met succes internationale kranten aangeschreven naar aanleiding van hun berichtgeving over de ‘genocideslogan’ die de hooligans zouden hebben gescandeerd. Daarop hebben de kranten – Frankfurter Allgemeine, The Guardian en andere – de desbetreffende artikelen aangepast of zelfs helemaal verwijderd. Nu is het niet langer een video die de redacties onder ogen zou hebben gekregen, maar zijn het city officials die beweren de tekst gehoord te hebben.

Tienstappenplan

In Nederland is naast het NIW alleen Trouw tot de slotsom gekomen dat niet met zekerheid is vast te stellen dat het Gazalied in Amsterdam heeft geklonken, omdat er geen beelden van bestaan. Overigens spreekt het artikel in Trouw wel van beelden van fanatieke aanhangers die Arabieren de dood toewensen. Dat was na overleg hun interpretatie van het lied “Moge het IDF winnen en fuck de Arabieren,” laat journalist Daan Marselis weten. “Daar hebben wij mee geworsteld.”

De harde kern van supporters zong dat lied wel … maar niet in Amsterdam

De Nederlandse berichtgeving over de spreekkoren is diffuser dan de internationale. Er is niet één reportage die expliciet een video als bron aanvoert, zoals de internationale kranten deden. Nieuwsrubriek Hart van Nederland van SBS noemt het Amsterdamse raadslid Jazie Veldhuyzen (ex-Bij1, nu De Vonk) als bron. Omroep RTL en nieuwssite Nu verlaten zich op K7, een samenwerkingsverband van zeven regionale moskeekoepels dat zeker sinds het aantreden van het kabinet-Schoof van zich laat horen. Zo omarmde het samenwerkingsverband een tienstappenplan om het vertrouwen tussen moslims en de Nederlandse overheid te herstellen. Een van die stappen is een ‘vrij Palestina’. 

Drijvende kracht achter K7 is het Platform Islamitische Organisaties Rijnmond, onder leiding van Nourdin el-Ouali. Ex-PVV’er Joram van Klaveren is hun woordvoerder. Twee dagen na de grachtenpogrom gaf hij een verklaring uit waarin K7 zijn zorgen uitspreekt over de ‘eenzijdige’ opstelling van de media en de politiek: “Aan de ongeregeldheden gingen enige incidenten vooraf. Zo waren er ‘meldingen’ van provocerende uitlatingen van Israëlische supporters,” waarna de gewraakte tekst over de scholen en kinderen als voorbeeld wordt genoemd. De verklaring van de islamitische unie fungeerde als bron voor diverse media, waaronder RTL, het liveblog van de NOS en Trouw. 

Inmiddels hebben nog twee moskeekoepels zich bij K7 aangesloten, waaronder Milli Görüs. De succesvolle assertieve opstelling van het in K9 omgedoopte samenwerkingsverband zal daar ongetwijfeld aan bij hebben gedragen.

Meldingen

De eerste meldingen van het bewuste spreekkoor verschenen op 7 november op een Instagram-
account van krakers, ‘Mokum tegen fascisme’. Daar is een video te zien van Maccabisupporters op de roltrappen van de metro, met een vertaling van wat de supporters daadwerkelijk zingen. Daaraan is enigszins misleidend toegevoegd: “Deel van een langer lied waarin wordt gezongen: ‘er zijn geen scholen meer in Gaza omdat er geen kinderen meer zijn’.” Bij dit bericht plaatst Mokumtegenfascisme een vraag: “@Jazie Veldhuyzen kunnen jullie hier iets mee?” Waarop het raadslid direct reageert: “Ik heb het al doorgestuurd naar mijn contacten bij AT5 en het Parool. Ben benieuwd of zij het gaan oppakken.” 

De daden zijn volgens de aanklager gepleegd uit ‘boosheid, verdriet en frustratie’

Die beide media houden het bij de vertaling van de tekst die daadwerkelijk wordt gezongen. Maar andere media pikken het bericht de volgende dag op en Veldhuyzen staat de Arabische omroepen TRT en Al-Jazeera te woord. Hij vertelt er keurig bij dat het deel is van een langer lied met de gewraakte tekst. De vraag alleen is of iemand begreep wat hij daarmee bedoelde. Stelliger is het Amsterdamse raadslid Sheher Khan (Denk). Zowel tegenover SBS 6 als in de raad heeft de fractievoorzitter het over de ‘uitsupporters die deze teksten in Amsterdam scanderen en genocide verheerlijken’. Khan wil tegenover het NIW niet zeggen op welke bron hij zich baseert.  

Suggestief

Ondanks de twijfelachtige herkomst van het nieuws is het voor columnisten in bijna alle Nederlandse kranten inmiddels een vaststaand feit dat de Maccabisupporters zich in de metro te buiten zijn gegaan aan ‘genocidale spreekkoren’. Tv-programma Nieuwsuur illustreerde die overtuiging op 11 november met een suggestief gemonteerde reportage van Jan Eikelenboom. Daarin had de journalist een fragmentje opgenomen van Maccabi-aanhangers die in 2016 in Amsterdam “We zullen ze neuken en hun bloed drinken” liepen te lallen. Dat lied gaat niet over Arabieren, maar over de lokale concurrent van Maccabi Tel Aviv, Hapoel Tel Aviv. Het lied wordt allang niet meer gezongen, omdat de huidige eigenaar van de voetbalclub, de Canadees-Israëlische zakenman Mitch Goldhar, dit soort spreekkoren actief ontmoedigt. Misschien was het zijn aanwezigheid op de Dam die ervoor zorgde dat de voetbalfans zich relatief inhielden op 7 november. 

Maar de berichtgeving had wel als gevolg dat burgemeester Femke Halsema sprak over ‘slogans die walgelijk stuitend en diep kwetsend zijn’. José Rooijers, de politiechef van Oost-Nederland die op 7 november ME’ers naar de hoofdstad stuurde, zei in de NRC: “Hier begon het met Maccabi-supporters die Palestijnse vlaggen afpakten en in brand staken en beledigingen riepen zoals: jullie hebben geen scholen meer nodig in Gaza want we hebben alle kinderen al gedood.” Na vragen van het NIW liet de woordvoerder van Politie Oost-Nederland weten dat ‘de uitlatingen zijn gedaan op basis van informatie die niet of nog niet geverifieerd is’. Omdat het politiekorps dat onderzoek niet uitvoert, kan de woordvoerder niets zeggen over de bron van de bewering in de krant. 

Frustratie

Het Openbaar Ministerie ontving inmiddels verschillende aangiftes tegen zowel Maccabi-
supporters als hun belagers. Over het aantal aangiftes en de verdeling over de twee partijen wil het OM niets zeggen. Wel bevestigt de Amsterdamse hoofdofficier van justitie René de Beukelaer dat hij contact met Israël heeft gelegd om het doen van aangiftes mogelijk te maken. Naast de vijf verdachten die afgelopen week moesten voorkomen voor aanvallen op Maccabisupporters, heeft de aanklager twaalf andere verdachten op het oog. Afgelopen week werd een 32-jarige Hilversummer gearresteerd die een appgroep beheerde waarin werd aangezet tot het plegen van strafbare feiten. De groep telde honderden leden. 

Voor de rechtszitting verklaarde het OM dat de verdachten niet vervolgd worden voor terreurdaden. De tenlastelegging omvat openbare geweldpleging, poging tot doodslag en antisemitisme. Volgens De Beukelaer is het bijzonder ingewikkeld terreur aan te tonen. De daden zijn volgens hem gepleegd vanwege ‘boosheid, verdriet en frustratie over de situatie in Gaza’. Een opmerkelijke redenering. Wordt terreur in de regel niet altijd ingegeven door boosheid, verdriet en frustratie?