De man die de BBC op de knieën kreeg

Het zijn geen fijne dagen voor de British Broadcasting Corporation, lang beschouwd als het ijkpunt van de internationale journalistiek. Die positie wankelt, nu één journalist met een computer aantoonde dat de BBC in een documentaire onversneden Hamaspropaganda verspreidde. In Gaza: how to survive a warzone volgde een team van productiemaatschappij Hoyo Films in opdracht van de Britse publieke omroep maandenlang kinderen in de Gazastrook. 

Het kostte journalist en pro-Israëlactivist David Collier een halve dag om erachter te komen dat het kind dat de documentaire inspreekt een zoon van een onderminister van Hamas is. En dat was nog maar het begin: een voor een bleken alle betrokkenen bij de documentaire aan de Palestijnse terreurbeweging verbonden te zijn. Van een ander gevolgd kind dat met een kalasjnikov naast een Hamasterrorist poseert tot een cameraman die het bloedbad van 7 oktober toejuicht.

Het schandaal werd zo groot dat zelfs de machtige BBC het niet onder het tapijt kon vegen. “Geen kleed is groot genoeg daarvoor,” lacht Collier in een exclusief interview met het NIW. De leiding van de BBC ging door het stof, maar daarmee is de kous niet af. Politici van zowel de Conservatieve oppositie als de Labourregering spraken hun afschuw uit en de publieke omroep heeft een onafhankelijk onderzoek en beterschap beloofd. Zelfs de politie is bij de zaak betrokken. Omdat Hoyo Films tienduizenden dollars uitbetaalde aan de families van de kinderen in de film, wordt nu onderzocht of er geen Brits belastinggeld naar Hamas – ook in het Verenigd Koninkrijk aangemerkt als terreurbeweging – is gevloeid.

Wie wist wat wanneer?

Collier begint ons gesprek verontschuldigend: “Ik doe dit zo weinig mogelijk. Ik ben een onderzoeksjournalist, ik wil niet zelf het verhaal worden. Ik heb vandaag alweer een paar verzoeken voor interviews afgewimpeld.” Natuurlijk trekt de wereld aan de man die de trotse BBC op de knieën kreeg. Zijn onderzoek naar de Gazadocumentaire leidde tot vragen van pro-Israëlische Conservatieve leiders als Kemi Badenoch en Suella Braverman, maar ook de Labourminister van Cultuur Lisa Nandy sprak haar ‘ernstige zorgen’ uit en zei te willen weten ‘wie wat wanneer wist’. 

De avond dat Gaza: how to survive a warzone uitkwam, had Collier direct het gevoel dat er iets mis was. Hij waagde een zogeheten ‘diepe duik’ in Google op zoek naar de kinderen die in de documentaire voorkwamen. “Daar moet je mee oppassen,” zegt Collier, “er kunnen overal alarmbellen gaan rinkelen als je op zoek gaat naar afbeeldingen van kinderen op internet. Dat is begrijpelijk en terecht.” Toch had Collier binnen enkele uren Abdullah, de verteller van de film gevonden, en na vijf uur wist hij dat het om de zoon van een Hamasminister ging. 

‘Geen vloerkleed is groot genoeg om dit schandaal eronder te vegen’

“Ik wist dat ik ze te pakken had. De BBC kan bij hoog en laag beweren dat het onmogelijk is van iedereen in Gaza de achtergrond te onderzoeken, maar ik zit niet in Gaza. Ik ben één man met een computer in Noord-Londen. Ik ben niet meer dan een onruststoker met een toetsenbord.” De achterliggende gedachte is duidelijk: als de BBC een beetje zijn best had gedaan, had ook de omroep gemakkelijk achter de waarheid kunnen komen. Dat dit niet gebeurd is, toont het systemische gebrek aan objectiviteit van de omroep in het conflict tussen de liberale democratie Israël en de islamistische terreurbeweging Hamas.

Demografische ontwikkeling

Of beter gezegd, de valse gelijkschakeling van die twee, gedreven door misschien wel een misplaatst streven naar neutraliteit. In een poging objectief te lijken stelt de BBC Israël en Hamas aan elkaar gelijk, legt Collier uit. Tegelijkertijd doet men net alsof Hamas en de Palestijnen twee volledig gescheiden zaken zijn: “Alsof Hamas een soort buitenaardse invasiemacht is, die niets met de Palestijnen te maken heeft. Hetzelfde gebeurt in Libanon, waar volgens de BBC Hezbollah en de bevolking van Zuid-Libanon twee totaal gescheiden zaken zijn. Halverwege Hamas en Israël ligt de ‘gewone’, de ‘onschuldige’ Palestijn; de BBC-berichtgeving richt zich vrijwel uitsluitend op hem.”

Maar waar komt die behoefte vandaan Hamas los te koppelen van zijn achterban? Waarom worden Israël en Hamas op één lijn gesteld? Collier kijkt naar de demografische ontwikkeling in het Verenigd Koninkrijk. “Er zijn nu miljoenen families hier die er dertig jaar geleden niet waren. Zij zien een Hamasterrorist en een IDF-soldaat, beiden bewapend met een geweer, op één lijn. Op zijn best. Dat is waar de BBC zich tegenwoordig op richt. Ik weet van insiders dat voor elk project dat de oorlog vanuit het Israëlische perspectief belicht, er bij de BBC ten minste een dozijn is die de andere kant op gaan. Journalisten duikelen over elkaar heen om wie Israël het ergst kan demoniseren.”

De vraag is of de omroep nog in staat is schoon schip te maken. De huidige ophef richt zich uitsluitend op de hoofpersoon in de documentaire, die de zoon van een Hamasminister blijkt te zijn. Collier is er heilig van overtuigd dat zonder dat element alle andere fouten in Gaza: how to survive a warzone wel degelijk in de doofpot zouden zijn verdwenen. Dus ondanks het meisje wier vader een kapitein in de politiemacht van Hamas was. Ondanks de cameraman die het bloedbad op 7 oktober vierde. En ondanks de veranderingen die de documentairemakers aanbrachten om de Palestijnen minder racistisch te laten lijken. Verwijzingen naar de jihad werden geschrapt in de vertaling en het woord ‘Joden’ vervangen door ‘Israëli’s’. 

Geen ontsnappen mogelijk

“Als we de makers niet betrapt hadden op het feit dat Abdullah uit een Hamasfamilie komt, was de documentaire nog gewoon online te zien geweest en hadden de makers prijzen gekregen,” denkt Collier. “Maar ditmaal hebben we ze echt te grazen, er is geen ontsnappen mogelijk. En dus kunnen we nu misschien een gesprek beginnen over hoe het verder moet.”

‘Na twintig jaar eenzijdige berichtgeving haat de Joodse gemeenschap de BBC’

Want het gaat volgens de onderzoeksjournalist niet alleen om deze documentaire. “Na twintig jaar eenzijdige berichtgeving haat de Joodse gemeenschap de BBC. We zijn er nu in ieder geval in geslaagd de arrogantie bloot te leggen. We hebben laten zien dat de omroep blind is voor haar eigen tekortkomingen en obsessies. Zij zijn niet meer in staat hun eigen huiswerk na te kijken.” De journalist geeft het voorbeeld van de Democratische Republiek Congo, waar dagelijks meer burgers omkomen dan in Gaza. 

Dat gebeurt in een oorverdovende stilte, ‘omdat daar geen honderdduizend camera’s op gericht zijn,’ meent Collier. “Waarom moet de BBC dan wel embedded bij Hamas zijn? Was zij dat bij de troepen van Assad in de Syrische burgeroorlog? Met ISIS in Irak? Met de Russen in Oekraïne?” Blijkbaar is er iets ‘anders’ aan het conflict in Gaza wat rechtvaardigt dat de BBC met een terreurbeweging in zee gaat.

Waterscheiding

Het is moeilijk voorstelbaar dat de affaire nog overwaait. De documentaire kwam zelfs ter sprake in het Witte Huis waar premier Keir Starmer president Trump sprak. De BBC is zijn verdedigers verloren. Vorige week was er nog een groep van vijfhonderd prominenten die eisten dat Gaza: how to survive a warzone niet van het internet gehaald zou worden. Ondertekenaars waren onder andere de gevierde filmmakers Ken Loach en Mike Leigh en voetbalpresentator Gary Lineker. Maar naarmate er meer details van het schandaal bekend raakten, werden zij zich steeds stiller. 

De BBC probeert niet eens meer de schuld af te schuiven op Hoyo Films, maar zegt de volledige verantwoordelijkheid voor de documentaire op zich te nemen. Ook als zou blijken dat de filmmakers geld naar Hamas doorgesluisd hebben. Als het aan David Collier ligt, is de affaire een waterscheiding in de geschiedenis van de BBC. Daarom is hij al bezig met zijn volgende project. “Ik ga de afgelopen 250 berichten over de oorlog in Gaza analyseren. Maar ik ga niet net als iedereen op zoek naar voorbeelden van anti-Israëlische vooroordelen. Ik ga kijken wie de journalisten in kwestie zijn. Naar hun achtergrond, dus ook etnisch en religieus en of zij bijvoorbeeld bij Al Jazeera gewerkt hebben. Ik denk dat zo’n lijst ons heel veel zal vertellen.”