De UvA bezwijkt onder de druk, en dat is verontrustend

Een halfjaar studeren in het buitenland. Zodra ik ontdekte dat dit een mogelijkheid was, wist ik direct waar ik naartoe zou willen: Israël. Ter oriëntatie op de uitwisseling kun je zogeheten exchange fairs bezoeken, waar algemene informatie wordt verstrekt en vragen gesteld kunnen worden. Toen ik vorig jaar naar deze beurs ging, was er echter niemand die mij iets kon vertellen over een uitwisseling naar Israël. Omdat ik wilde weten wat de stand van zaken was, zocht ik meteen contact met de universiteit. Ik werd als een pingpongballetje van de ene naar de andere afdeling gekaatst. “Je bent bij het verkeerde adres,” zeiden ze allemaal. 

Voor mijn studie stonden er vorig jaar meer dan honderd universiteiten open voor aanmelding, waaronder de Tel Aviv University en de Hebrew University of Jerusalem (HUJI). Maar hoelang nog, dacht ik. En ja hoor, op enig moment waren de Israëlische universiteiten van de lijst verwijderd. De reacties van de Universiteit van Amsterdam (UvA) waren teleurstellend, maar allang niet meer schokkend: “Nee, ik zie ze ook niet meer staan. Je kunt er dan van uitgaan dat deze bestemmingen niet meer openstaan voor een uitwisseling.” En: “Dank je voor je mail. Helaas hebben we besloten Tel Aviv University te sluiten voor het academisch jaar 2024-2025.” 

Dat was het dan. Geen nadere toelichting, enkel de boodschap dat een uitwisseling naar Israël van de kaart was geveegd. 

Radicale groepen

Tijdens de gewelddadige pro-Palestinademonstraties in mei 2024 eisten de betogers onder meer dat de UvA de banden met Israëlische instanties zou verbreken. Toen liet de universiteit weten niet direct aan die eis te voldoen. Deze beslissing wekte de illusie dat de universiteit zich niet zomaar onder druk liet zetten door de activistische groepen. Twee weken geleden liet het college van bestuur van de UvA echter weten dat de uitwisselingssamenwerking met de HUJI is beëindigd. Dat besluit zou gerechtvaardigd zijn omdat er ‘te grote risico’s zijn omtrent mensenrechtenschending en de inperking van de academische vrijheid’, aldus de UvA. Maar beperkt de universiteit niet zelf de academische vrijheid en vrijheid van meningsuiting door radicale groepen op de eigen campus de ruimte te geven en haar oren te laten hangen naar gemaskerde activisten? 

Misschien is het tijd voor de UvA haar morele waarden opnieuw te evalueren

Het besluit van de universiteit is verontrustend en de argumenten die eraan ten grondslag liggen, zijn onhoudbaar. De maatstaf die wordt gehanteerd voor de Israëlische academische wereld lijkt niet op dezelfde lijn te liggen als die voor de rest van de wereld. Zo wordt de samenwerking van de UvA met de Chinese universiteiten bijvoorbeeld wel voortgezet, waar de academische vrijheid ernstig wordt beperkt. 

Beurzen

De UvA gaat geheel voorbij aan het feit dat Israëlische universiteiten behoren tot de meest hoogstaande ter wereld en vrije gedachtewisseling bevorderen. Momenteel vormt de Arabische gemeenschap 17 procent van de totale studentenpopulatie van Israël. In het bijzonder zet de HUJI zich in voor een inclusieve omgeving voor ondervertegenwoordigde groepen, waaronder Arabieren, ultraorthodoxe Joden en Ethiopiërs. Dit probeert de universiteit te bewerkstelligen door beurzen aan te bieden aan Arabische promovendi, en met het AI-Arawadprogramma dat Arabische masterstudenten voorbereidt op academische en leiderschapsrollen. 

En hoe nu verder? Een onderwijsinstelling dient zich in te zetten voor academische vrijheid, echte diversiteit en bescherming van alle studenten. Misschien is het tijd voor de UvA haar morele waarden opnieuw te evalueren, voordat ze banden met de HUJI verbreekt die al 45 jaar bestaan. De vraag is of de UvA de relatie met de HUJI afbreekt vanwege ‘institutionele neutraliteit’, of dat de universiteit toegeeft aan de druk, zoals in het begin van de jaren 40 van de vorige eeuw.