De Chinese chef-staf generaal Chen Bingde heeft onlangs een weinig aandachttrekkend bezoek aan Israël gebracht. Het bijzondere van de komst van de Chinees is dat hij wel Israël bezocht maar de andere landen in het Midden-Oosten links liet liggen. Terwijl dit nieuws mij via internet bereikte (de bron is JPPI, The Jewish People Policy Institute in Jeruzalem) herinnerde ik me een uitspraak van David Ben Goerion over China in 1965. In een opmerkelijk interview zei de stichter van Israël dat, ‘de vrede in het Midden-Oosten van China afhangt’. In die tijd was Ben Goerion geen premier meer. Hij verdiepte zich in de Griekse en Romeinse oudheid en onderhield vriendschappelijke banden met de leider van Birma. Ik denk dat bezoeken aan Birma, een buurland van China, hem op het idee brachten dat China een belangrijke rol in de wereldgeschiedenis gaat spelen en zich ook met het Midden-Oosten zal gaan bemoeien.
Ben Goerions uitspraak over de vredesrol van China heeft de aureool van een profetie. Ik weet niet hoe in Washington is gereageerd op het bezoek van de hoogste Chinese militair aan Israël. Wat ik wel weet is dat Washington het moeilijk heeft met de snelle opkomst van China als een grote mogendheid met wereldwijde economische en daardoor ook strategische belangen. Een Chinese rol in het olierijke Midden-Oosten, waar de Amerikaanse economische en strategische belangen evident zijn, is voor Washington geen aantrekkelijk vooruitzicht. Henry Kissinger, de nog steeds invloedrijke oud-minister van Buitenlandse Zaken onder president Richard Nixon, stelt pogingen in het werk om de weerstand in de Amerikaanse politiek te verzachten tegen een Chinese rol van betekenis op het wereldtoneel. Volgens hem is het van groot belang voor de kwaliteit van de relaties tussen de VS en China om de Chinezen nauwer te betrekken bij het handhaven van vrede en stabiliteit in de wereld. Dat is een nieuw Amerikaans geluid. Ik wijs erop dat China zich tot nu afzijdig heeft gehouden van deelname aan militaire interventies onder de vlag van de VN en andere mondiale vredesinitiatieven. Het bezoek van generaal Chen Bingde zou kunnen wijzen op een wijziging van de Chinese diplomatie in het Midden-Oosten waar China vanwege haar oliebelangen geïnteresseerd is in stabiliteit, dus in het voorkomen van een grote regionale oorlog die het gevolg zou kunnen zijn van een militaire actie tegen de nucleaire infrastructuur van Iran. Misschien is de Chinees naar Israël gekomen om de Israëlische intenties dienaangaande te testen. Of kwam hij met een waarschuwing?
Zal Washington toestaan dat China een rol in het vredesproces gaat spelen? De Amerikanen zijn nogal achterdochtig als het om de relaties tussen Israël en China gaat. Zij hebben indertijd heel hard duidelijk gemaakt dat overdracht van Israëlische militaire hightech met Amerikaanse componenten erin aan de Chinese Volksrepubliek een doodzonde is. In 2000 en 2004 heeft Washington met succes zware druk op Jeruzalem uitgeoefend om de contracten met China over de levering van hoogwaardige wapensystemen (waarschuwingssysteem en onbemande vliegtuigjes, drones) te verbreken. Toch hebben de commerciële en culturele betrekkingen tussen Israël en China sindsdien een hoge vlucht genomen.
Henry Kissinger merkte eens op dat de Chinese leider/dictator Mao Zedong in 1973 zei niets tegen Joden te hebben. Israël was het eerste land ten tijde van het premierschap van Ben Goerion in het Midden-Oosten dat de communistische regering van de Chinese volksrepubliek in 1950 erkende en in 1992 diplomatieke betrekkingen met China aanknoopte nadat president Nixon met een bezoek aan China het isolement van dat immens grote land doorbrak.
Nog een gegeven: aan de universiteit van Tel Aviv is een Chinese studierichting met tegen de zeshonderd studenten. Ik heb de Chinese minister van voorlichting in Tel Aviv horen pochen over de vriendschap tussen beide landen. „Wij hebben net als jullie een enkele duizenden jaren oude cultuur, net als jullie hebben wij een holocaust gehad (Japanse bezetting van China), net als jullie zijn wij het volk van het boek.” Er is dus een emotionele, culturele en economische basis voor een Chinese inbreng in het Israëlisch-Palestijns geschil. Met Washington op de achtergrond als waakhond van de Amerikaanse belangen hangt het van Israël af of het zo’n Chinese rol wil. China heeft namelijk al in een vroeg stadium laten weten in de Algemene Vergadering van de VN te zullen stemmen voor de stichting van een Palestijnse staat naast Israël. Is die winst voor de Palestijnen een Israëlisch verlies en daarom een reden voor Israël om China buiten de deur te houden van wat het vredesproces heet? Waarom eigenlijk? Premier Benjamin Netanyahu heeft zich toch al uitgesproken voor de tweestatenoplossing!
Om deze en andere redenen gaat wellicht de profetie van David Ben Goerion over de Chinese vredesrol in het Midden-Oosten in vervulling. Geen Chinese solo natuurlijk maar wel een stabiliserende rol samen met andere belanghebbenden bij een oplossing van het Israelisch-Palestijnse conflict. Ook premier Netanyahu schijnt in te zien dat wegens de sterke internationale steun voor een Palestijnse staat er voor Israël uiteindelijk niets anders opzit dan zich bij de realiteit neer te leggen. Hij onderhoudt nauwe contacten met een specialist die betrokken is geweest bij het formuleren van Israëlische territoriale voorstellen aan de Palestijnen ten tijde van het premierschap van Ehoed Olmert. Olmert zag af van 93,2 procent van de Westelijke oever van de Jordaan.
In latere onderhandelingen tussen Zippi Livni en de Palestijnse president Mahmoed Abbas werd met medewerking van deze kaartspecialist uit de nederzetting Kfar Adumin de Palestijnen 92,7 procent van de Westelijke oever van de Jordaan voorgeschoteld. In beide gevallen zeiden de Palestijnen ‘nee’. Sindsdien is het diplomatieke en politieke klimaat voor de Palestijnen als gevolg van de internationale bijval voor een Palestijnse staat en het effect van de Arabische Lente aanzienlijk verbeterd. Het is aannemelijk dat Netanyahu deze dagen urenlang tuurt op de kaart van het Midden-Oosten om uit te plussen welke grenzen voor Israël de beste veiligheid garanderen.
Abonneer op het NIW
