Dagdromen

‘Waar kan ik heen?’ is de eerste zin van België, ooit een grote hit van Het Goede Doel. Een vraag die actueler lijkt dan ooit, zeker voor Joden. België is geen reële optie, maar wat dan wel? Uit het artikel over het Joods Bijzonder Onderwijs dat u in dit NIW vindt, blijkt uit het verloop op die scholen dat veel Nederlandse Joden vanwege het gure klimaat dat nu in Nederland heerst, naar Israël vertrekken. Het omgekeerde gebeurt ook: moe van de oorlog en de enorme invloed die het conflict op het leven in Israël heeft, kiezen inwoners van de Joodse staat ervoor in Nederland hun heil te zoeken. Collega Bart Schut en ik waren afgelopen week in Ierland, politiek gezien misschien wel het meest antizionistische land van Europa. Zelfs daar vinden we Israëli’s, zoals u zult lezen in de special die wij in editie 43 zullen publiceren. 

Dichter bij huis voelen veel Joden zich steeds minder thuis in de grote steden, waar de Nederlandse vlag lijkt te zijn vervangen door de Palestijnse. De sfeer wordt steeds unheimischer. Zo voel ik dat zelf ook. Ik woon in een prachtig stukje Amsterdam. Iedere keer als ik na een verblijf in het buitenland weer mijn grachtje op loop en de zon door het groene lover van de iepen zie schijnen, denk ik weer: ik woon in de hemel. Maar nu voelt het alsof die hemel aan het verschrompelen is. Mokum voelt steeds minder de veilige plek die het ooit was. 

Uit gesprekken met gelijkgezinden blijkt dat ik lang niet de enige ben. Steeds meer Joden hoor ik fantaseren over vertrek. Op Funda kijk ik naar huisjes die te koop staan in bijvoorbeeld Enkhuizen of Doesburg. Weg uit het westen, waar je voortdurend wordt geconfronteerd met besmuikte, stille of minder stille vijandigheid. “Kom naar het oosten! Vertrek naar het noorden!” roepen vrienden die al eerder de stap namen en nu het gevoel hebben weer vrij te kunnen ademen. 

Sommige dagdromen reiken verder. Zal ik toch eens kijken of er plek is in kibboets Malkya, waar we vorig jaar een reportage maakten? De inwoners bouwen daar aan de grens met Libanon het leven weer op en als je er nu doorheen loopt, waan je je in een hemel. Er wordt in de Amsterdamse kille gedroomd over Portugal en er zijn er die die stap al hebben gezet. Ze namen de ontworteling op de koop toe. Italië misschien? Een mooi Toscaans stadje? Dagdromen, ik hoor ze steeds vaker.