Door opperrabbijn Binyomin Jacobs
Zondag aanstaande is het joed sjevat, de sterfdag van de vorige Lubavitcher Rebbe. Nou schrijf ik bijna nooit over Chabad/Lubavtich, hoezeer dat ook mijn richting is, maar nu even wel omdat het alles te maken heeft met mijn functioneren in Nederland. Tien (joed) sjevat was ook de verjaardag van opperrabbijn Berlinger, mijn voorganger. Hij was nogal tegen mijn komst naar Amersfoort en ook mijn aanstelling in het Sinai Centrum accepteerde hij alleen omdat ik de enige kandidaat was en het Sinai Centrum echt een geestelijk verzorger moest hebben. Bij het bestuur van de Joodse Gemeente Amersfoort, mijn werkgever, liet hij duidelijk blijken dat hij niet erg pro-Jacobs was en bracht als argument mijn te jeugdige leeftijd. Zesentwintig! De oud-voorzitter, de heer Rintel, deed deze kritiek af met de opmerking dat het leeftijdsprobleem per dag minder groot werd.
Het was, in 1981, toen ik met opperrabbijn Berlinger naar de Joodse begraafplaats in Wassenaar reed. Hij legde mij uit dat dankzij de vorige Lubavitcher Rebbe er nog jodendom was in Europa. Want, zo vertelde hij mij, de Rebbe trok erop uit. Ging naar de mensen toe. Verborg zichzelf niet en stond voor iedere mede-Jood (en uiteraard ook waar nodig voor niet-Joden) open. En die benadering was precies ook zijn benadering. En daarom vroeg hij mij enige maanden later om zijn assistent te worden. Dag en nacht stond Berlinger voor iedereen klaar, ondanks de geniepige kritiek die hij toch af en toe over zich heen kreeg (herkenbaar!). Het spoorboekje kende hij uit zijn hoofd en zijn bezoeken aan Joodse gemeenten en particulieren werden hogelijk gewaardeerd. Ik herken me hierin, zeker in het spoorboekje dat ik minstens net zo vaak heb mogen raadplegen.
Als er zoveel mis is met de samenleving, breek dan alle muren af en ga de wereld in om de samenleving te verbeteren
Wellicht is dit de plaats om de stromingen binnen het jodendom toe te lichten. In het christendom en de islam zijn er tussen de diverse stromingen dogmatische verschillen. Binnen het traditionele jodendom zijn er ook veel stromingen, maar dogmatisch-halachisch zijn ze één. Vergelijkbaar met een gezin met tien kinderen: allen eten en slapen ze, allen gaan ze naar school, zitten ze op muziekles enzovoort. Maar de een vindt sport het leukst en de ander gaat helemaal op in de muziekles. Er zijn stromingen die geen negatief, niet-Joods gedachtegoed in hun huis willen hebben en daarom bouwen ze een muur om zich heen. Alleen voor het noodzakelijke contact met de brede omringende samenleving treden ze buiten hun muren, buiten hun eigen leefwereld. Ook laten ze alleen dat wat onontbeerlijk is binnen. Nadeel: af en toe hebben ze kinderen voor wie die muur te benauwend is, die de afgeslotenheid niet aankunnen en dan ervoor kiezen op een andere wijze met hun jodendom om te gaan. Een tegenpool van deze stroming is Chabad. Als er zoveel mis is met de samenleving, breek dan alle muren af en ga de wereld in om de samenleving te verbeteren. Nadeel kan zijn dat de rabbijn niet de wereld ten goede verandert, maar dat de profane wereld de rabbijn beïnvloedt en de rabbijn dus minder vroom wordt. Maar tot welke van de vele stromingen iemand zich ook rekent, de halacha, de Joods religieuze wet, is voor ieder precies dezelfde.
Het is een summiere en zeer korte uitleg, maar ik hoop wel iets van duidelijkheid te hebben verschaft en dat u, mijn trouwe dagboekenier, begrijpt dat ik bij de tweede stroming zit.
Vanmiddag hoog bezoek. Nou, hoog … het voelde meer als gewoon, vrienden onder mekaar. De ambassadeur van Hongarije vereerde ons met een tegenbezoek nadat ik hem enige maanden geleden in Den Haag had bezocht voor een eerste kennismaking. Knap hoe hij, nog geen jaar in Nederland, al de Nederlandse taal begint te beheersen. Hoewel we de Gazaproblematiek samen niet hebben kunnen oplossen en de vele andere brandhaarden niet hebben kunnen blussen, hebben we wel veel over de politiek rondom Israël gesproken. Uiteraard kwam het antisemitisme rijkelijk aan de orde en benadrukte de ambassadeur dat er in Hongarije geen antisemitisme is en iedere Jood zijn keppeltje of haar mageen David probleemloos kan dragen.
Het was overigens een erg Hongaarse dag. Nadat ik gisteravond een uur met een collega uit Boedapest had gesproken en vandaag nogmaals een aantal gesprekken per videoverbinding heb gevoerd, om vervolgens twee uur de ambassadeur op bezoek te hebben, wilde ik weer gewoon Nederlands zijn en Nederlands doen.
Alvast: gut shabbos!
