Aanstaande zondag kunnen we voor het laatst genieten van een uitzending van de Joodse Omroep op NPO 2. Op Radio 5 kan dat nog iets langer, tot einde van het jaar. Maar daarna valt het doek. Of toch niet helemaal?
Alfred Edelstein
Het was een politiek besluit, met een meerderheid in de Tweede Kamer, genomen tijdens het kabinet Rutte 2, zo’n drie jaar geleden, dat het einde betekende voor de Joodse Omroep, maar ook voor de andere levensbeschouwelijke omroepen, zoals de Moslimomroep, de Boeddhistische (BOS) en de Hindoeïstische Omroep (OHM). Even leek alles verloren, totdat Kamerleden Gert-Jan Segers (CU) en Pieter Heerma (CDA) er een stokje voor staken. Er kwam een geoormerkt budget voor levensbeschouwelijke programmering. Alleen moesten daarbij wel goede, zendgemachtigde partners worden gezocht. Dat was de klus waarvoor directeur Joodse Omroep, Afred Edelstein, stond. Edelstein: “Ik kon leven met het feit dat we niet meer als zelfstandige entiteit verder zouden gaan. Maar het was dus zaak om een partner te vinden die Joods getinte uitzendingen zou willen opnemen in de programmering. De eerst aangewezen partner leek de NTR, ook omdat die omroep in hetzelfde gebouw zit als wij en we daar al allerlei administratieve zaken hadden ondergebracht. Die samenwerking verliep heel plezierig. Kortom, wij als Joodse Omroep dienden de nodige plannen in over hoe we ons geoormerkte budget bij de NTR zouden kunnen inzetten. Niet alleen de Joodse Omroep, ook de moslims, hindoes en boeddhisten deden dat. Een van de open zenuwen in onze samenleving is de Joods-islamitische coëxistentie. Dus dat werd in onze ideeën een van de speerpunten.”
Het bleef stil
Er werden ideeën ingediend, formats geschreven die door de NTR werden bejubeld. Iedereen dacht dat de opname van de Joodse Omroep in de NTR een redelijk makkelijke transitie zou zijn. De Joodse Omroep kwam naar de NTR met een duidelijk omlijnd budget, er waren initiatieven. Iedereen blij, toch? Nee. Edelstein: “Er gebeurde niets. Vooral begin van dit jaar, toen allerlei zaken tot een vergelijk hadden moeten komen, bleef het stil. Toen bleek dat de NTR inmiddels een ander plan had getrokken. Ja, natuurlijk wilde het het geoormerkte budget vanuit Den Haag wel, maar dan zonder de programmamakers die de stromingen vertegenwoordigden. De NTR was met het beoogde budget gaan ‘shoppen’. Achter onze rug om. Kennelijk om een eigen levensbeschouwelijke stroming op te zetten binnen die omroep, maar zonder oog te hebben voor de stromingen zelf. Daarbij is het van belang te bedenken dat volgens de regels van Den Haag, de ontvangende omroep, zoals de NTR, in nauw overleg met de stromingen een programmabeleid moest organiseren ter bevordering van de integratie. Dat uitgangspunt werd dus met voeten getreden.”
Tegen de geest in
“Deze gang van zaken hebben wij als medewerkers van de Joodse Omroep als heel onplezierig ervaren. Het was geheel tegen de geest van ons tot dan toe zeer intensieve en plezierige contact met de NTR in. De NTR gaat al jaren prat op hun diversiteitsprogramma’s. Dat zij zo met minderheidsgroepen om zouden gaan, hadden we niet verwacht.” Kortom, er moest een alternatief worden gezocht, en dat alternatief moest snel worden gevonden. Dat gebeurde. “Ik heb contact gezocht met collega’s van de Evangelische Omroep. Met hen werd een aantal goede gesprekken gevoerd en toe waren we er binnen de kortste keren uit: een waardig en mooi alternatief voor de NTR. Ik weet dat onze collega’s van de BOS in gesprek zijn gegaan met KRO-NCRV. Hoe het met de moslims en de hindoes verder is gegaan, weet ik niet.” Wat is volgens Edelstein de reden dat de NTR zo met de levensbeschouwelijke omroepen is omgegaan? “Ze moeten gedacht hebben: als we dat geoormerkte budget van de stromingen binnen hebben, hebben we ze als overlegpartner niet meer nodig. En dat was volledig tegen de politieke besluitvorming in. Die hebben ze zo geblokkeerd.
Begin dit jaar, toen allerlei zaken tot een vergelijk hadden moeten komen, bleef het stil. Toen bleek dat de NTR inmiddels een ander plan had getrokken
Netjes? Nee. Zo hoor je dat niet te doen.” Uiteraard koppelde Edelstein de gang van zaken terug naar Kamerleden Segers en Heerma. “Die waren niet blij om dat te horen, temeer omdat hun oorspronkelijke motie juist uitging van keuzevrijheid van de levensbeschouwelijke stromingen in de omroep waarmee ze verder wilden. Als het helemaal niet was gelukt bij een andere omroep, dan had de Joodse Omroep het geoormerkte budget alsnog bij de NTR moeten onderbrengen. Ik ben dus blij dat we inmiddels een warm welkom bij de EO hebben gekregen.”
Eigen geluid
Kortom, de Joodse Omroep wordt onderdeel van de EO. Maar hoe nu verder? “We zullen afscheid moeten nemen van enkele van onze medewerkers. We worden opgenomen in de omroep. We zijn de mensen daar heel dankbaar dat de Joodse gemeenschap in Nederland zo toch duidelijk een eigen geluid naar de kijkers kan blijven communiceren. Wat betreft de programma’s willen we min of meer op dezelfde voet doorgaan. Ons programmabeleid als Joodse Omroep is redelijk succesvol geweest en dat willen we zo houden. Beide partijen weten dat we op één essentiële zaak duidelijk van elkaar verschillen: dat is de plaats die de persoon van Jezus inneemt in het geloof. Maar daarbij weten we ook dat de achterban van de EO ons een heel warm hart toedraagt en dat is fantastisch.”
Plannen
Het plan is om door te gaan met het succesvolle format Zoek de verschillen, waarin jonge Nederlandse Joden op bezoek gaan bij een exotische Joodse gemeenschap elders in de wereld. Zo waren er al afleveringen met zwarte Joden in de VS en cowboy-Joden van Argentinië. “Daarnaast zullen we documentaires blijven uitzenden en we werken aan de ontwikkeling van een programma waarin Joodse wijsgeren, denkers en intellectuelen grote levensvragen beantwoorden vanuit de Joodse wijsheid. De bedoeling is om dat te programmeren als een soort afsluiting van de dag, zoals nu ook De Nachtzoen wordt uitgezonden. Het is de bedoeling om te tonen wat Joden bijdragen aan de wereld en onze samenleving. Ik vind het een mooi idee om de hele maatschappij in staat te stellen te genieten van de Joodse wijsheden.”
Ons programmabeleid als Joodse Omroep is redelijk succesvol geweest en dat willen we zo houden
Het plan is om de eerste programma’s in dit nieuwe format vanaf voorjaar 2016 uit te zenden. Aanstaande maandag zal de laatste uitzending van de Joodse Omroep op tv plaatsvinden, met een herhaling van de gelauwerde documentaire Little Angels, die in oktober de filmprijs Prix Europa won en waarover u meer kunt lezen op pagina 38. De radio-uitzendingen gaan door tot einde van het jaar.
Abonneer op het NIW
