Hoewel de de burgemeester in het staatsrecht neutraal is en boven de partijen staat, staat in de grootste stad van Nederland een steeds meer ideologisch opererende politica aan het hoofd. In haar tweede termijn zoekt de – niet gekozen maar benoemde – burgermoeder de confrontatie met Den Haag. Amsterdam is hierbij niet gebaat. Haar optreden is voor de bühne en haar achterban, het maakt de aangevallen partijen van de weeromstuit alleen maar groter. Als burgemeester de verbinding zoeken is altijd beter dan polariseren, ook als de democratie tot een verkiezingsuitslag heeft geleid die je niet aanstaat.
De burgemeester is voorzitter van het college van B en W – het dagelijks bestuur van de gemeente – en zit de gemeenteraad voor. Inhoudelijk is hij onder meer verantwoordelijk voor de openbare orde en veiligheid in de stad, waaronder het verloop van demonstraties. Als we burgemeester Halsema moeten geloven, is het grondrecht op demonstratie haast onbeperkt in de manier waarop en de plaats waar dat kan worden uitgevoerd. Ik waag dat te bestrijden. Mijn stelling is dat een burgemeester meer kan dan hij door juristen, onder wie hoogleraar Wim Voermans, krijgt ingefluisterd.
Volgens het Hof
Artikel 9 van de Grondwet luidt als volgt: “Het recht tot vergadering en betoging wordt erkend, behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet.” In de Wet openbare manifestaties wordt in artikel 2 en 5 bepaald dat de burgemeester een demonstratie kan beperken op grond van drie criteria: “Ter bescherming van de gezondheid, in het belang van het verkeer en ter bestrijding of voorkoming van wanordelijkheden.” Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft ten slotte in jurisprudentie bepaald dat een demonstratie een vorm van meningsuiting is, waarbij het noodzakelijk is dat de mensen bereikt worden voor wie de boodschap bedoeld is. De demonstratie moet volgens het Hof in beginsel binnen het zicht en gehoorsafstand kunnen plaatsvinden.
Protesteren is een grondrecht, maar niet ongebreideld
Zowel de wetgever als de rechter erkent dat de overheid niet snel aan de inhoud van een demonstratie mag tornen. Er is een uitzondering: als er tot haat wordt opgeroepen of als er steun wordt verleend aan een terroristische organisatie. Dan komt het strafrecht in beeld. Demonstreren is dus een grondrecht, maar de uitvoering van dit grondrecht is niet ongebreideld.
Jurisprudentie
Met een beroep op ‘het belang van het verkeer’ kan de burgemeester mijns inziens legaal demonstranten verbieden de snelweg te betreden of de zeesluis in IJmuiden te blokkeren. En met een beroep op ‘de bestrijding of voorkoming van wanordelijkheden’ kan heel goed bij een demonstratie het afstandsbeginsel worden opgerekt naar bijvoorbeeld 250 meter. Jurisprudentie zoals dat van het Europees Hof is geen wet- of regelgeving, maar recht dat voortvloeit uit rechterlijke uitspraken. Deze vorm van recht staat niet vast, maar ontwikkelt zich. Het Europees Hof motiveert het beginsel ‘binnen het zicht en gehoorsafstand’ met het argument dat de geventileerde mening de mensen moet bereiken voor wie deze bedoeld is.
Het lijkt mij de hoogste tijd dat ook de rechterlijke macht zich realiseert dat de huidige tijd meer dan voldoende mogelijkheden biedt om je mening kenbaar te maken. Het is wel heel ouderwets en soms ongewenst om voor te schrijven dat de demonstrant letterlijk in iemands gezicht moet kunnen tetteren, zoals bij de opening van het Holocaustmuseum.
Het is in het algemeen belang en dat van de openbare orde dat de burgemeester demonstraties fysiek scheidt waarvan hij op voorhand weet dat nabijheid tot wanordelijkheden zal leiden. Een afstand van 250 meter lijkt hierbij minimaal, maar een 7 oktoberherdenking op de Dam en de ‘tegendemonstratie’ op het Museumplein (een kilometer verderop) is nog veel beter. Mits goed onderbouwd, is dit juridisch houdbaar. Niemand tornt hierbij immers aan het grondrecht op demonstratie. De boodschap komt via de media echt wel door, de betoging wordt alleen in beschaafdere banen geleid. “Da’s logisch” zou Cruijff zeggen.
9 reacties
Wat is gebeurt heeft toch helemaal niets met demonstreren te maken? Zwermen smerig tuig te voet en te wiel op jacht naar Joden, dat is wel zo ongeveer hoe dit omschreven kan worden…
Buiten dat: wat mij aangaat wordt de regelgeving voor het ‘recht’ op demonstreren flink aangepakt, en dat dit dan ook mijn recht inperkt, so be it…
Ik hoorde een deel van de persconferentie met een vertegenwoordiger van het O.M., ene De Beukelaer, een vertegenwoordiger van de politie, hoofdcommisaris Holla en natuurlijk Halsema. De Beukelaer deed me al direct de wenkbrouwen fronsen: Nadat de politie er in slaagt (en dan denk ik: ALS de politie er in slaagt) om de aanvallers op te sporen en aan te houden zal worden GEPROBEERD om hen voor de snelrechter te krijgen. Er zal rekening worden gehouden met de begane feiten EN met de achtergrond. Wat achtergrond ? Bedoelt hij dat als de achtergrond geschikt is, tuig lichter zal worden gestraft voor het in elkaar slaan van Joden op grond van hun afkomst ???
Wanneer de jurisprudentie over het demonstratierecht van het Europese Hof geen recht- of regelgeving inhoudt maar zich ontwikkelt als een steeds verder uitdijend demonstratierecht gaat het tijd worden dat hier paal en perk aan wordt gesteld. Ze had dus terdege wel de juridische mogelijkheden grenzen te trekken. Nu hoor ik deze burgermoeder alleen maar haar best doen en beargumenteren om zo haar straatje schoon te vegen met alle voorzorgen en maatregelen die genomen zijn en uiteindelijk niet het gewenste effect hebben gehad.
Er zijn verdere beperkingen van het demonstratierecht nodig. Het moet namelijk voorkomen worden dat demonstratie het karakter krijgt van intimidatie. Daarom is het nodig dat alle schijn van het belagen van iemand of van een groep wordt verboden. En eveneens alle schijn van het tarten van het overheidsgezag. Gore leuzen, het meevoeren van terroristische insignes of vlaggen, alsmede het belagen of bezetten van gebouwen en monumenten. Al dat soort uitingen past niet in de democratie waarin de wederzijdse uitwisseling van standpunten zonder schijn van dreiging of intimidatie hoort plaats te vinden.
Burgermoeder? Als je dan toch de term burgemeester wil vervrouwelijken, dan maar bugerjuf. Zij is geen moeder voor deze stad, integendeel, zij misbruikt haar macht als politica. Het is een puur politieke benoeming geweest in de hoofdstad. Niet kwaliteit en verbinding straalt zij uit, maar meten met twee maten en bestuurlijk onvermogen. De burgerjuf.
Als Nederlander schaam ik me kapot voor wat er gebeurt.
De Palilovers vond ik al onbegrijpelijk maar de pogrom verleden week was afgrijselijk en wil mijn medeleven betuigen en vooral mn verontschuldigen aanbieden aan de Joodse inwoners van Nederland.
Wéér laat Nederland de Joodse gemeenschap vallen.
De Tik-tokpogrom in Amsterdam van afgelopen week is in en in -verdrietig
en beangstigend voor de Joodse burgers van Amsterdam.
De macabere uitspraken van Jazie Veldhuyzen (van partij Vonk) zijn om van te gruwen, na deze afschuwelijke gebeurtenis.” Meneer” heeft zich uit solidariteit laten arresteren bij een verboden protest-demonstratie. Hij kwam alleen maar” kijken” om de politie te controleren. Vanmiddag heel even geluisterd naar het spoed-debat van de Amsterdamse gemeenteraad. Ik kan hier niet NAAR KIJKEN, zo ergerlijk wat zo’n Ahmadi weer naar voren brengt. Zij kon zich weer volledig in de slachtofferrol koesteren en wentelen. Walgelijk.
Er is geen sprake van een tegendemonstratie bij een herdenking of bij een opening van een museum. Mensen zijn tijdens deze gebeurtenissen door demonstranten geschoffeerd en geïntimideerd. Met het welnemen van de burgemeester en haar medestanders in de gemeenteraad van Amsterdam.
Treurige situatie, waarbij de Macabi-supporters overigens wel de lont in het kruitvat hebben geworpen. Ze waren uit op een knokpartij, en daarin zijn ze rijkelijk voorzien. Zowel de politie als anderen hebben ze aangepakt.
Ze moeten niet zielig doen, ze kregen hun trekken thuis.