Dilan Yesilgöz: ‘Wij laten ons niet intimideren’

Gezien haar cv lijkt geen politicus geschikter om een oordeel te geven over de pogrom van 8 november en de gebeurtenissen in Amsterdam sindsdien. Dilan Yesilgöz-Zegerius is fractievoorzitster in de Tweede Kamer van de VVD, decennialang de dominante politieke partij in ons land, oud-minister van Justitie en Veiligheid en voormalig gemeenteraadslid in de hoofdstad. De in Ankara geboren vluchtelingendochter is getrouwd met een Joodse man en zet zich al jaren in voor de strijd tegen antisemitisme, ongeacht de afkomst, religie of politieke overtuiging van de daders. 

Er is veel omheen gepraat, in de media, in de Amsterdamse gemeenteraad, in de Tweede Kamer. Wie waren de daders van de pogrom van 8 november?

Wat we in Amsterdam hebben gezien was een ware Jodenjacht. Georganiseerd door – naar wij nu denken, het onderzoek loopt nog – onder anderen taxichauffeurs, beveiligers van het casino, misschien ook van hotels, en wat ik ‘scootertuig’ noem. Als je de beelden ziet en het patroon van Amsterdam daarbij optelt plus wat we in Nederland weten, zijn dit voor een groot deel mensen die totaal onaangepast zijn aan ons land, slecht geïntegreerd zijn. Mensen van wellicht Marokkaanse afkomst. Dit is hoe slechte integratie eruitziet. Dit gaat nu over Joden, maar vraag het twee mannen die hand in hand in mijn stad op straat willen kunnen lopen, vraag het aan vrouwen, vraag het op scholen. Kortom, we hebben een integratieprobleem. 

Hoe kan het dat er na al die jaren nog steeds zo wordt weggekeken van dat probleem? 

In 2017, 2018, toen ik in de Kamer kwam nadat ik in de Amsterdamse gemeenteraad al bezig was geweest met Jodenhaat, viel alles onder de noemer van discriminatie. Toen heb ik samen met de ChristenUnie een initiatiefnota gemaakt om specifiek antisemitisme aan te pakken. Daarin heb ik gezegd dat het gevaar voornamelijk uit drie groepen komt: extreemlinks, extreemrechts en delen van de islamitische gemeenschap. Over de eerste twee groepen kon ik praten in Den Haag, kon ik met concrete maatregelen komen. Maar op het moment dat ik het wil hebben over delen van de islamitische gemeenschap raakt iedereen in de stress. Daar mag je het niet over hebben, want dat zou discriminatie zijn. 

‘We hebben een integratieprobleem’

En het wordt steeds erger.

Het resultaat is dat we na al die jaren nog steeds taferelen zien zoals die van de afgelopen weken in Amsterdam. Het wordt inderdaad erger. Al jarenlang moeten Joodse scholen en synagogen beveiligd worden. We weten dat zodra het conflict oplaait in het Midden-Oosten, het aantal antisemitische incidenten en meldingen in Europa en Nederland stijgt. Dat zag je na 7 oktober. Maar vorige week zagen we dat er in georganiseerd verband letterlijk gejaagd werd op Joden. Mensen moesten hun paspoorten tonen om te laten zien of ze Israëli’s zijn of een Joodse naam hebben, afhankelijk daarvan werden ze in elkaar gebeukt … dat is absoluut een nieuw en historisch dieptepunt. Ik hou mijn hart vast voor het volgende dieptepunt. 

Zijn er aanwijzingen dat de ‘Jodenjacht’ gecoördineerd is op een hoger niveau dan alleen door taxichauffeurs, een paar beveiligers en het ‘scootertuig’?

Ik heb daar niet meer informatie over dan wat iedereen heeft gelezen in de media.

Het discours is razendsnel gedraaid. Eerst ging het om op Joden jagende Marokkanen, nu is het allemaal de schuld van de Maccabi Tel Aviv-supporters. 

Kijk, als de Maccabisupporters voor ellende hebben gezorgd, dan ga ik dat niet nuanceren. Maar om dat gelijk te trekken met het geweld dat we gezien hebben of om te zeggen dat dit het geweld zou rechtvaardigen, dat het een Jodenjacht zou rechtvaardigen die vermoedelijk al dagen van tevoren gepland was … dat is hypergevaarlijk. Maar goed, zo kennen we de geschiedenis: geweld tegen de Joden is altijd de schuld van de Joden. Het verbaast me elke keer weer dat we binnen een halve seconde op dat sentiment terugvallen in dit land. 

Je bent naast politica ook gewoon Amsterdamse. Wat vind je van de nieuwe voorbeeldfunctie van jouw stad, nu we horen dat de Jodenjacht navolging vindt in Antwerpen, Parijs en Berlijn? 

Beschamend, ik vind het echt beschamend. Daarom is het zo belangrijk de bron te benoemen. Niet om daarna hard te kunnen schreeuwen dat iedereen het land maar uit moet en daarmee dan het probleem opgelost is, maar omdat je dan met een gerichte aanpak kunt komen. Zeker, als jij je schuldig maakt aan zware misdrijven zoals antisemitisch geweld, vind ik dat we moeten kijken of we je nationaliteit kunnen afpakken. Want wat heb je hier dan te zoeken? 

‘Ik heb helemaal geen behoefte daar genuanceerd over te doen, het is beschamend’

Ik heb helemaal geen behoefte daar genuanceerd over te doen. Het is beschamend dat de stad van Anne Frank nu op deze manier wereldnieuws is geworden. En het is schokkend dat de gemeenteraad zich dit niet lijkt aan te trekken. Daar is men drukker bezig met de eigen beeldvorming dan met de vraag: wat gebeurt er nou met onze stad? Als Kamerlid moet ik dat aan hen over laten, maar als Amsterdamse voelde ik mij niet bepaald vertegenwoordigd.

Het leek alsof de gemeenteraad het over een heel andere nacht had. Een waarin moslims vervolgd werden door Joden. 

De meerderheid van de raad, met uitzondering van VVD en JA21, is meer bezig met zichzelf indekken, met beeldvorming, met wat in Den Haag gebeurt. Dan denk ik: verdomme, ik ben je inwoner en ik zie dat je mijn veiligheid niet kunt garanderen of borgen. Heb het daar over. Laat zien dat je het over mij hebt, over je inwoners, dat je je ons lot aantrekt. Dat heb ik niet gezien en dat vond ik als inwoonster van Amsterdam echt zeer, zeer teleustellend.

Er werd zelfs gesuggereerd dat de Mossad achter de rellen zat. Speel je dan niet in op typisch antisemitische vooroordelen? 

Absoluut. Laat ik het op z’n Amsterdams zeggen: dat is pure armoe, de gemeenteraad onwaardig. 

Hoe moet het nu verder? Wat is de oplossing van dit probleem? 

We beseffen heel goed dat het helemaal niet om voetbal of Maccabisupporters ging. Dat betekent dat je nu alles op alles moet zetten om dat tuig van de straat te halen en via snelrecht te berechten. Dat doe je door de beschikbare camerabeelden te gebruiken en de hulp van de Israëlische politie in te schakelen, want de Israëli’s die teruggegaan zijn, hebben getuigenissen, die hebben hun eigen beelden. De rechter gaat er natuurlijk over, maar ik hoop op de zwaarst mogelijke straffen. Straks is het Chanoeka en ik mag hopen dat op het hoogste niveau wordt gekeken hoe we ervoor kunnen zorgen dat iedereen daarbij op een veilige manier zichzelf kan zijn. 

Wat mij betreft gaan we artikel 23 van de Grondwet moderniseren. We gaan kijken of de vrijheid van onderwijs wordt misbruikt om andere vrijheden te ondermijnen. We gaan voorkomen dat oerconservatieve imams ons land binnen kunnen komen en in moskeeën aan de slag kunnen gaan. We gaan ermee stoppen bij Sociale Zaken en andere ministeries met ultraconservatieve religieuze lobbyclubs om de tafel te zitten en hen te laten lobbyen, terwijl zij betaald worden door onvrije landen. Dat is falend integratiebeleid, totaal over de kop.

Ditzelfde lijstje hadden we tien jaar geleden ook kunnen opsommen. Is er iets veranderd nu?

Het debat in de Kamer werd vooral gevoerd door wegkijkers en schreeuwers. Ik hoop dat er wat verandert na de beelden van Amsterdam, dat het in de samenleving verandert. Maar in de politiek? Ik weet het niet. 

Als je zegt dat de vrijheid in gevaar is, mag je dan wat er vorige week in Amsterdam gebeurd is terrorisme noemen? Zijn dit terroristen?

Nu komt de oud-minister van Justitie in mij boven. Dat is een vraag voor het Openbaar Ministerie. Dat moet kijken of hier inderdaad sprake was van een georganiseerd verband. Wat was het oogmerk? Wat zit hierachter? Die definitie kan ik er niet op plakken. Maar straatterreur was het absoluut. En ik vind het heel goed dat het OM gaat kijken of er een terroristisch oogmerk inzit. Dat dit opgezet is om angst aan te jagen, is honderd procent zeker, maar wij laten ons niet intimideren.