“Mijn naam is Thirza Cohen. Vandaag sta ik hier als kleindochter en dochter van de oorlogsoverlevenden Beike en Aaltje Cohen en Wim Cohen. Deze ceremonie ligt mij zeer na aan het hart, temeer omdat ik werkzaam ben in het Holocaustmuseum Yad Vashem.”
Cohen weet als geen ander wat zich in de oorlogsjaren heeft afgespeeld, en hoe dierbaren daarna niet terugkwamen. “Dan denk ik aan het echtpaar Hartog en Rozette Beem. Zij zaten samen met mijn vader ondergedoken bij de familie Koster van Groos, die vandaag hier geëerd wordt. De heer Koster van Groos was scheikundeleraar met een grote bibliotheek. Daar begon mijn vader zijn wiskundestudie, een vakgebied waarin hij later hoogleraar werd.” Twee kinderen van het echtpaar Beem zaten niet op hetzelfde onderduikadres als hun ouders. Ze werden verraden en vermoord.
Ate en Maaike van der Werff–Kooistra hielden de vader en grootouders van Thirza Cohen veilig tot de bevrijding van hun woonplaats Warga in april 1945. “Ate, de vader van Boele, had tegen mijn grootvader in 1942 gezegd: ‘Cohen, als jullie in moeilijkheden zitten, komen jullie met zijn allen maar hier.’ Ate was voor niets en niemand bang, alleen voor Onze-Lieve-Heer,” vertelt Thirza, die met haar gezin en broer Arjon voor deze bijeenkomst uit Israël overgekomen is.
‘Mijn zoon’
Het zijn slechts een paar verhalen over de families die deze middag werden onderscheiden in de Harmonie, de schouwburg van Leeuwarden. Wieger & Hendrikje Terpstra-Planting boden onderdak aan een gezin uit Arnhem, Hendrik en Akke Woudstra-Banga vingen een gezin op met wie ze in Ee in 1945 Bevrijdingsdag konden vieren. En Jan en Aaltje de Roo-Verbeek beschermden ‘Kareltje’ in het Friese dorp Blije. Ze kenden lang zijn echte naam niet, Bennie. Bijna ging het mis, toen De Roo een keer werd gecontroleerd door een Duitser. Een neef van het echtpaar, Ruurd Verbeek, vertelt dat De Roo Kareltje voorstelde als zijn zoon. De Duitser had geantwoord: “Dat kan ik wel zien, hij lijkt sprekend op zijn vader.” Jan de Roo vond het prachtig en vertelde het verhaal graag door.
De Roo stelde Kareltje voor als zijn zoon. De Duitser: “Dat kan ik wel zien, hij lijkt sprekend op zijn vader”
Verbeek zegt met gepaste trots dat het hele dorp Blije meewerkte. “Bijna iedereen zat in het complot.” De ondergrondse was heel breed in het dorp en Bennie was niet de enige Jood die er ondergedoken zat. Bennie, die uiteraard zelf aanwezig is in de Harmonie, en Ruurd hebben als ‘neven’ nog wekelijks contact.
Johannes Theodorus en Catharina Margaretha van Roon-Helsloot verborgen twee kinderen in Amersfoort. Ook zij worden deze middag postuum geëerd.
546 bomen
De laatste jaren wordt de Yad Vashem-onderscheiding steeds vaker uitgereikt. Historici schrijven dat toe aan het groeiende aantal mensen dat in de familiegeschiedenis duikt. Door de digitalisering is het gemakkelijker geworden mensen te traceren. Inmiddels vinden jaarlijks zo’n vijftig uitreikingen plaats. De Israëlische ambassadeur Modi Ephraim reikt in aanwezigheid van de burgemeester van Leeuwarden Sybrand Buma en de lococommissaris van de Koning Sietske Poepjes de onderscheidingen aan de nazaten van de onderduikfamilies uit. Ephraim brengt na de ceremonie spontaan een bezoek aan het Fries Verzetsmuseum, waar hij leert dat zo’n drieduizend Joden in Friesland ondergedoken hebben gezeten. Dat is tien procent van alle Joodse onderduikers in Nederland.
Er gebeurt deze dag meer. Opperrabbijn Jacobs houdt een vlammend betoog en honorair consul van Israël Arjen Lont reikt aan Ephraim een certificaat uit van het Joods Nationaal Fonds. Er zullen 546 bomen worden geplant in het Leeuwardenpark in Israël, ter nagedachtenis aan de 546 vermoorde Joodse inwoners van de provinciehoofdstad. Er is een uitgebreide lunch voorbereid in de voormalige Joodse school en onder leiding van rabbijn -Shmuel Spiero wordt kaddiesj gezegd op de Joodse begraafplaats. Daarna is er een Jom Haätsmaoetfeest plaats in De Harmonie, waar zangeres Lenny Kuhr toepasselijke liedjes in het Ivriet en Nederlands vertolkt.
De hele dag werd in mum van tijd georganiseerd door Gerard Cohen, lid van de Joodse gemeente, die het Leeuwardense bestuur ondersteunt. Hij vond ook de sponsoren, waarvan de stichting FB Oranjewoud volgens Cohen niet onvermeld mag blijven: “Zij doen heel veel, maar willen nooit op de voorgrond treden.”
Abonneer op het NIW
