Haags strafhof verdeelt internationale gemeenschap

Het is niet overdreven te stellen dat de wereld worstelt met de arrestatiebevelen die het Internationale Strafhof (ICC) in Den Haag vorige week uitvaardigde tegen premier Netanyahu en zijn voormalige minister van Defensie Gallant. Landen met een anti-Israëlische regering verklaarden enthousiast het tweetal te arresteren mocht het hun grondgebieden betreden. Ierland, België en Noorwegen voegden zich in die zin bij dictaturen in het Midden-Oosten die hun geluk niet op konden over de ICC-beslissing. 

Iran bijvoorbeeld vierde de arrestatiebevelen in de woorden van de bevelhebber van de Revolutionaire Garde Hossein Salami als ‘het einde en de politieke dood van het zionistische regime’. De ‘Opperste Leider’ van de Islamitische Republiek, ayatollah Ali Khamenei, deed daar nog een schepje bovenop door een ‘doodvonnis’ tegen Netanyahu en Gallant te eisen, een straf die het ICC niet in zijn arsenaal heeft. De reacties uit Teheran zijn een onbedoelde illustratie van het gebrek aan neutraliteit en geloofwaardigheid van het hof in Den Haag: een regime dat vrouwen doodmartelt als zij weigeren een hoofddoek te dragen en dat medeverantwoordelijk is voor de veel grotere slachtpartijen – ‘genocides’ in het activistische jargon – in Syrië, Irak en Jemen ontspringt al decennia de dans bij het ICC. Tegelijkertijd wordt de enige democratie in het Midden-Oosten, een titel waarop Israël nog steeds aanspraak kan maken, vervolgd. 

Andere landen zijn voorzichtiger in hun reactie. Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk stellen alle dat zij in principe meewerken aan de beslissingen van het ICC, maar weigeren zich vooralsnog vast te leggen op uitvoering van de arrestatiebevelen. In dat licht is de reactie van de Tsjechen misschien wel de moreel en juridisch verstandigste. Minister van Buitenlandse Zaken Petr Fiala noemde het besluit in Den Haag ‘ongelukkig’ en constateerde dat het de autoriteit van het strafhof ondermijnt, maar zei tegelijkertijd dat Praag zich aan zijn verdragsverplichtingen zou houden en de arrestatiebevelen te ‘bestuderen’. 

Tik op de vingers

Een vergelijkbare reactie was wellicht van Fiala’s Nederlandse ambtsgenoot Caspar Veldkamp (NSC) te verwachten geweest. Maar als gastheer van het ICC vond de minister van Buitenlandse Zaken het nodig als allereerste te verklaren dat Nederland Netanyahu en Gallant zou arresteren als ons land daartoe de kans zou krijgen. Het kwam Veldkamp, voormalig ambassadeur in Tel Aviv, op impliciete kritiek te staan van de politiek leider van de grootste regeringspartij. Geert Wilders zei dat ‘de wereld gek is geworden’ en dat hij spoedig ‘zijn vriend’ Benjamin Netanyahu in Israël zal ontmoeten. 

President Joe Biden noemde de ICC-beslissing ‘schandalig’

Daarnaast verklaarde de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken Gideon Saar Veldkamp tot persona non grata voor een gepland bezoek aan de Joodse staat. Dat was bedoeld als een tik op de vingers voor Veldkamp, maar toont vooral hoe onzorgvuldig de regering in Jeruzalem omgaat met zijn bondgenoten. De Nederlandse regering is allesbehalve anti-Israëlisch, maar in plaats van begrip te tonen voor het lastige parket waarin Veldkamp zit gezien zijn vijandige ambtenarenapparaat op Buitenlandse Zaken en aangegane verdragsverplichtingen, schopte Saar een potentiële bondgenoot tegen de schenen. En dat terwijl Israël die toch al niet voor het uitzoeken heeft. 

Woede en ongeloof

Waar Saars misstap misschien nog door een gebrek aan ervaring verklaard kan worden, is dat natuurlijk niet van toepassing op Benjamin Netanyahu. Toch lijkt de premier er alles aan te doen om het ICC de helpende hand toe te steken. Een van de voorwaarden voor een vervolging bij het strafhof is dat het land zelf geen rechtsgang garandeert waarin de vermeende misdaden onderzocht en indien nodig vervolgd worden (zie de opinie van David Suurland op pagina 14). Netanyahu’s halsstarrige weigering een staatscommissie van onderzoek in te stellen naar het bloedbad van 7 oktober en de daaropvolgende oorlog tegen Hamas, speelt het ICC in de kaart. Net als de voortdurende dreiging de rechterlijke macht ondergeschikt te maken aan de regering in Jeruzalem. Ook uitspraken van Bibi’s extreemrechtse coalitiepartners helpen niet: deze week nog stelde minister van Financiën Bezalel Smotrich voor de helft van de Gazaanse bevolking te verdrijven. 

De Israëlische regering richt haar hoop nu volledig op Washington. Daar is met woede en ongeloof gereageerd op de arrestatiebevelen van het ICC. President Joe Biden noemde ze ‘schandalig’. Republikeinse parlementariërs willen veel verder gaan. De op het gebied van buitenlands beleid bijzonder invloedrijke senator Lindsey Graham sprak van een ‘gevaarlijke grap’. Hij wil sancties tegen ICC-aanklager Karim Khan en mogelijk ook tegen rechters van het hof. Daar staat Graham niet alleen in, de regering in wording van president-elect Donald Trump laat ook weten sancties tegen het strafhof voor te bereiden. Het verst gaat de Republikeinse senator Tom Cotton, die een militaire operatie in Den Haag niet uitsluit. Zijn Democratische collega en onwankelbaar bondgenoot van de Joodse staat John Fetterman had twee woorden over voor de ICC-arrestatiebevelen: “Fuck that.”