In de oorlog tussen Israël en zijn vijanden beschuldigden grote mensenrechtenorganisaties en nationale media Israël, alsof ze het onderling gecoördineerd hadden, plotseling van genocide. Deze beschuldiging verspreidde zich snel naar maatschappelijke instellingen en beïnvloedde uiteindelijk grote groepen mensen. Het lijkt alsof toonaangevende instituties bewust een strategie volgden en via media en andere kanalen hun boodschap versterkten, totdat gewone burgers deze lijn overnamen. Dat is geen toevallig fenomeen, maar een verschijnsel dat samenhangt met de democratie zelf.
Laat mij dit toelichten. Alexis de Tocqueville was een negentiende-eeuwse Franse filosoof en minister van Buitenlandse Zaken, die naar de Verenigde Staten reisde om te ervaren hoe de democratie daar vorm kreeg. In het democratisch experiment zag hij naast veel voordelen ook grote gevaren. Een daarvan is de tirannie van de meerderheid. In de predemocratische periode kon je een tirannieke koning indien gewenst onder de guillotine leggen, maar in een democratisch land is er geen koning. Sociale en politieke macht is verdeeld over instituties, media en anonieme bureaucraten. Wie hun denken beheerst, beheerst de maatschappij.
Tirannie
De moderne tiran is niet langer een individu, maar de samenleving zelf, en die is niet uit te schakelen. Het gaat niet meer om brute fysieke tirannie, maar om de tirannie van de moraal: de meerderheid bepaalt waar de scheidslijn loopt tussen goede en slechte burgers, wie wordt uitgesloten en wie niet. Maar wie bepaalt wat die meerderheid denkt? De Italiaanse communist Antonio Gramsci zei een eeuw na De Tocqueville dat diegenen die de taal beheersen het denken beheersen. Het zijn immers de woorden die het denken mogelijk maken, dus wie de inhoud van woorden bepaalt, bezit feitelijk de macht.
In onze tijd zien wij in de genocideaanklacht tegen Israël een duidelijk voorbeeld van hoe dit werkt. Het woord ‘genocide’ heeft in de wetgeving en de daaraan ontleende rechtsspraak altijd een zeer beperkte, precieze definitie gekend: je moet de intentie hebben een volk geheel of ten dele uit te willen roeien. Louter veel slachtoffers veroorzaken in een oorlog valt niet onder die definitie. Het ICC heeft premier Netanyahu en oud-minister Gallant dan ook geen genocide ten laste gelegd, zelfs niet de genocide-light-aanklacht van ‘uitroeiing’ die overigens wel aan Hamas ten laste gelegd is.
Momentum
Na 7 oktober hebben toonaangevende ‘mensenrechtenorganisaties’ om activistische redenen geopperd dat je die definitie in het geval van Israël veel breder moet lezen. Zo breed dat de handelingen van Israël eronder gaan vallen. In navolging daarvan zijn onze belangrijkste nieuwsbronnen, zoals het NOS-Journaal, actualiteitenprogramma’s en landelijke kranten, dit frame gaan overnemen. De inmiddels veelvuldig bewezen anti-Israëlbias bij de BBC wekt weinig vertrouwen in de collega’s bij de NOS.
Wie zich als goed mens wil profileren, praat de taal van de dominante moraal mee
Waar het om gaat, is niet of de genocideclaim waar is, maar dat zij wordt geloofd. Iedereen die iets tegen Israël heeft, stort zich op dit narratief: het momentum is daar, het moet ‘genocide’ zijn. Geholpen door activistische onderzoekers, goede doelen en mediafiguren wordt een leus stap voor stap een feit. Docenten in het onderwijs, beleidsmakers, rechters, alle burgers die vertrouwen op deze instituten worden ermee gecorrumpeerd.
Ook op sociaal niveau laat deze macht zich gelden. Wie zich als goed mens wil profileren – om carrièretechnische redenen of om een sociale dood te vermijden – praat het taalgebruik van de dominante moraal mee; kijk naar de hordes influencers die zich naast hun vlog over nagelstyling enorm druk maken over de genocide in Gaza. Wie de taal bezit, bezit het denken van een maatschappij. Het gaat zeker een generatie kosten om de Israëlhaat die zich nu in de haarvaten van onze samenleving heeft gedrongen op te ruimen.
