Hoe 4 en 5 mei nationale Gazadagen werden

Vooropgesteld: in de meeste plaatsen in Nederland verliep 4 mei waardig en zonder noemenswaardige incidenten. Ja, er waren pesterijtjes. Zo werd er op de herdenking bij de Noorderkerk in Amsterdam tijdens de twee minuten stilte een brommer gestart en keihard weggereden. Was dat per ongeluk of expres? Het antwoord moeten we u schuldig blijven. In ieder geval toonde een item in het SBS6-programma Nieuws van de dag aan dat sommige inwoners van de Haagse Schilderswijk geen flauw benul hadden van wat 4 mei inhield. 

Iets verderop, op het Rabbijn Maarsenplein, konden onverlaten weer niet van de kransen afblijven (zie pagina 9). Ernstiger was de polemiek die werd aangewakkerd in de media. Het leek op een geoliede, gecoördineerde pr-campagne waar menig reclamebureau zijn vingers bij zou aflikken; een coup waarmee de nationale dodenherdenking in de schaduw kwam te staan van de gebeurtenissen in Gaza. Want het was opvallend populair de moord op zes miljoen Joden te vergelijken met de huidige oorlog tussen Israël en Hamas. Al dagen voor 4 mei was dat het gesprek van de dag aan talkshowtafels. Daar sloten het NOS-journaal en diverse burgemeesters zich bij aan. Alsof het volk moet worden klaargestoomd voor een herdenking waarin een regionale oorlog van nu belangrijker wordt dan de industriële massavernietiging van toen. Met succes, zoals zou blijken uit een reactie opgetekend door de Volkskrant: “Wat er nu in Gaza gebeurt, is net zo erg als de Holocaust.” 

Alternatief

Die reactie werd geholpen door burgemeesters en talkshowgasten die vol op het orgel gingen over Gaza. Dat begon donderdag al, toen oud-politica Hedy d’Ancona aanschoof bij Bar laat naar aanleiding van een alternatieve herdenking die zou plaatsvinden op het Malie-veld in Den Haag, tegelijk met de nationale plechtigheid op de Dam. D’Ancona ging samen met voormalig ambtenaar Angélique Eijpe, een van de organisatoren van die alternatieve bijeenkomst, in discussie met journalist Frits Barend. 

Eijpe gaf toe al achttien maanden ‘te lobbyen’ voor Gaza. Haar kinderen hebben een Arabische vader. “28 leden van hun familie zijn in Gaza omgekomen,” beweerde de oud-ambtenaar. Uit protest nam zij ontslag bij het ministerie van Buitenlandse Zaken. D’Ancona, die op het Malieveld zou spreken, was het roerend met het standpunt van Eijpe eens. Tijdens deze uitzending van Bar laat werd er niet bij vermeld dat D’Ancona verbonden is aan The Rights Forum, de anti-Israëlische organisatie die zich uiteraard had aangesloten bij de Malieveldhappening. 

‘Wat in Gaza gebeurt, is net zo erg als de Holocaust’

Angélique Eijpe pleitte in de tv-uitzending voor verbreding van de herdenking: “De focus ligt op ’40-’45, maar de meeste mensen die nu in Nederland wonen die van doen hebben gehad met vervolging, genocide en oorlog, zijn mensen van kleur.” Uit foto’s van die alternatieve herdenking op 4 mei zou blijken dat er verbluffend weinig ‘mensen van kleur’ aanwezig waren. Maar GroenLinks/PvdA was het roerend met het Malieveldinitiatief eens. Volgens die partij moest 4 mei een ‘internationale’ dodenherdenking worden. Waarin ook ‘de slachtoffers van Srebrenica, Rwanda, Oekraïne’ en uiteraard Gaza moesten worden herdacht. Landen die niet werden vermeld: Syrië, Soedan, Iran, Jemen en al helemaal niet de 1200 Israëlische slachtoffers van 7 oktober 2023, waarmee de Gazaoorlog ontstond, al lijken velen dat vergeten te zijn.

Burgemeesters

Op zondagochtend 4 mei mocht Eijpes voormalige collega Tessa Terpstra, een oud-diplomate, nog een duit in het zakje doen in het programma Buitenhof. Zij stelde tevreden vast dat de organisatie ‘verrast was’ door de enorme aandacht die hun initiatief ten deel was gevallen. Begrijpelijk, want diverse media waren als bijen op de honing afgekomen op het initiatief. Uiteraard sprak Terpstra over ‘de genocide’. 

Enkele burgemeesters haakten gretig op de gewenste verbreding in. Onder hen was Ahmed Marcouch, burgervader van Arnhem. In de rede die hij in Arnhem hield, zei Marcouch dat ‘de gruwelen van toen nu opnieuw plaatsvinden’, en wel in Gaza: “Daar zitten twee miljoen mensen gevangen in een voortdurende nachtmerrie. Al vele duizenden levens zijn geëist. Van de slachtoffers bestaat het grootste deel uit vrouwen en kinderen. Onschuldigen die lijden onder honger, dorst, gebrek aan medische zorg en aanhoudende bombardementen. De Wereldgezondheidsorganisatie stelt dat er kinderen worden uitgehongerd. Een uitgesproken misdaad tegen de menselijkheid. Wij mogen niet wennen aan deze onmenselijkheid. Wij moeten ons blijven verzetten. Want nooit meer is nu.” Dat Marcouch spreekt over ‘het grootste deel vrouwen en kinderen’ onder de slachtoffers in Gaza wordt zelfs ondergraven door Hamas. Uit de meest recente cijfers van die terreurorganisastie blijkt de meerderheid van de gedode Gazanen uit mannen van weerbare leeftijd te bestaan. 

Tessa Terpstra leek precies te weten wat goed was voor de slachtoffers van de Holocaust

Zijn Utrechtse ambtsgenote Sharon Dijksma ging nog een stap verder door te beweren dat er burgers ‘systematisch vermoord’ worden, een stukje propaganda dat zelfs de ergste Hamas-apologeten nauwelijks met droge ogen durven te herhalen: “Ik denk aan alle Utrechters op dit plein en in onze stad, maar ook elders in de wereld. Aan de mensen die vandaag worden vernederd, vervolgd of systematisch vermoord om wie ze zijn, van wie ze houden of simpelweg om waar ze wonen. Ik denk aan al die duizenden kinderen in Gaza die nu honger lijden en diepe ontberingen moeten doorstaan.” 

Getorpedeerd

Met dit legertje aan sympathisanten kon het natuurlijk niet uitblijven dat sommige activisten nog een stap verder gingen in het uitventen van hun boodschap. Daarvoor kozen zij onder meer de twee minuten stilte op de Amsterdamse Dam. Elise H. bleek een heuse Damschreeuwster. Op X noemt zij zichzelf ‘werkschuw tuig’. Klaarblijkelijk niet te schuw om de herdenking met rust te laten. Zij werd bijgestaan door ene Jimmy, die zich al eerder opwierp als deelnemer aan de Oxfam Novibcampagne ‘Niet in mijn naam’. Beiden werden gearresteerd, maar kwamen de volgende dag alweer op vrije voeten en konden in alle vrijheid genieten van Bevrijdingsdag. 

Het bleef niet bij 4 mei. Een dag later waren er geestverwanten van Elise en Jimmy die de vrijheidsbijeenkomst in Wageningen probeerden te torpederen. Tijdens de speech van minister van Defensie Ruben Brekelmans moest militair Marco Kroon, die als drager van de Willemsorde te gast was, zelfs persoonlijk ingrijpen. Even later was het opnieuw raak toen er een rode rookbom werd gegooid naar premier Dick Schoof en zijn Poolse evenknie Donald Tusk. Bewust hadden de amokmakers voor de kleur rood gekozen, zodat de premier ‘bloed aan zijn handen’ zou lijken te hebben vanwege zijn steun aan Israël. In Polen, het land waar een deel van de bevrijders van Nederland in 1945 vandaan kwamen, stond ons land er mooi op. 

Veldheren

Als klap op de vuurpijl mocht Tessa Terpstra, tegenwoordig manager bij Save the Children Nederland, op 5 mei in praatprogramma Eva glunderend reflecteren op het succes van de alternatieve herdenking. Met een blik waaruit enig dedain kon worden opgemaakt, verklaarde zij dat ‘we de herdenking op het Malieveld juist hebben gedaan uit respect voor de Holocaustslachtoffers en hun families’. Alsof mevrouw Terpstra precies wist wat goed was voor de slachtoffers van de Shoa, inclusief de tweede en derde generatie. 

Niemand van de aanwezigen leek te begrijpen hoe diep kwetsend deze opmerking voor veel Holocaustoverlevenden en hun families was. Ook de veldheren niet. Luitenant-generaal b.d. Mart de Kruif richtte zijn blik passief op de tafel en reageerde helemaal niet. Zijn oud-collega Peter van Uhm leek het zelfs met Terpstra eens te zijn. Daaruit bleek een volslagen gebrek aan empathie voor de Holocaustslachtoffers en hun families, een van de groepen waar het op 4 mei écht om had moeten gaan. 

De gebeurtenissen rond 4 en 5 mei lijken ons voor te bereiden op een nieuw herdenkingsconcept. Dankzij een zwak comité-bestuur en druk van buitenaf zal dat binnen afzienbare tijd worden doorgedrukt: we gaan álles herdenken. Alles, behalve natuurlijk de Israëlische slachtoffers van terreur. Voor- en bovenal de slachtoffers van Gaza, want die verbinden problematische groepen van nu zo fijn met elkaar. Als dat gebeurt, weten we wie er buitenspel zullen komen te staan. Zoals uit de reactie in de Volkskrant blijkt, waarin Gaza ‘net zo erg als de Holocaust’ wordt genoemd, zal de geschiedenis worden herschreven. De Holocaust, de burgerslachtoffers, de soldaten en de verzetsmensen van toen zullen worden gemarginaliseerd.