In Antwerpen stemt de Joodse gemeenschap vrij homogeen. “En dat kan een of twee zetels opleveren,” zegt de Vlaamse politicus Michael Freilich. De voormalig hoofdredacteur van Joods Actueel zit voor de N-VA in het federale parlement en is bij de komende gemeenteraadsverkiezingen lijstduwer op plaats 50. Omdat voorkeurstemmen een grotere rol spelen in België dan in Nederland, is de kans groot dat Freilich behalve in het parlement ook in de gemeenteraad terechtkomt, een dubbelfunctie die je vaker in de Belgische politiek ziet.
Voor zijn campagne rijdt Freilich door de Joodse wijk met een kofferbak vol verkiezingsposters en billboards. Die levert hij af bij bevriende ondernemers, familie en kennissen. Het NIW stapt bij hem in de auto. “De campagne is nog niet echt op gang gekomen,” zegt de bekendste Joodse politicus van Vlaanderen. “Na de federale, regionale en Europese verkiezingen afgelopen mei, is iedereen een beetje verkiezingsmoe.” De gemeentelijke en provinciale verkiezingen zijn op 13 oktober. Voor het eerst is er geen stemplicht. Hoe dat zal uitwerken, weet nog niemand. De verkiezingen vallen op de dag na Jom Kipoer, de vraag is hoe hoog de opkomst zal zijn. Bijna alle Joodse kandidaten staan op de lijst van de N-VA, maar ook het extreemrechtse Vlaams Belang schermt met zijn eerste Joodse kandidaat.
De afgelopen twaalf jaar proberen Antwerpse gemeenteraadspartijen met Joodse kandidaten de stemmen te trekken van de 20- tot 30 duizend Joodse inwoners. Lange tijd was de liberale Open-VLD de populairste partij onder die bevolkingsgroep, dankzij succesvolle kandidaten als Samuel Markowitz. In 2018 werd Markowitz zelfs de eerste Joods-orthodoxe schepen (wethouder) in de deelraad van Antwerpen-Centrum. Naast schepen is hij voorman van Hatzoloh Antwerpen, een ondersteunende Joods-religieuze eerstehulpdienst met 25 vrijwilligers op ambulancescooters.
Belzer
In 2018 al gooide de grootste partij van Antwerpen, de Nieuw-Vlaamse Alliantie (N-VA) van burgemeester Bart de Wever, hoge ogen onder de Joodse kiezers. Freilich: “De N-VA stond toen op twee zetels verlies in de peilingen. Mede dankzij de stem van de kille op kandidaten als Gantman en Ludo van Campenhout wist de partij haar 23 zetels in de gemeenteraad te behouden.” Van Campenhout wordt vanwege zijn hechte banden met de chassidische gemeenschap liefkozend ‘de niet-Joodse Belzer’ genoemd.
‘Overloper is geen leuke titel, maar ik denk dat mijn kiezers het wel begrijpen’
Voor de komende verkiezingen is Markowitz overgestapt van de Open-VLD naar de N-VA. In het districtshuis in het Harmoniepark laat hij lachend de mezoeza zien aan de deur van zijn werkkamer. “Ik ben waarschijnlijk de enige politicus in een Belgisch overheidsgebouw met een mezoeza aan zijn deur.” Over zijn overstap zegt hij: “Ik heb mij lang onthouden van commentaar op mijn premier, omdat ik mij bezig houd met lokaal bestuur en niet met internationale politiek.” De huidige (demissionaire) federale regering, geleid door premier De Croo (Open-VLD), is een van de meest uitgesproken anti-Israëlische ministersploegen in de Europese Unie. “Wij hebben op alle mogelijke manieren geprobeerd de partijtop te wijzen op de grote Joodse aanwezigheid in België, niet alleen in Antwerpen, maar ook in Brussel,” zegt Markowitz. “Intussen raakt de cohesie in onze wijk steeds meer verbrokkeld, mede door de vijandelijke uitingen van onze premier over Israël. Ik kreeg daar veel klachten over van mijn kiezers. Daarom heb ik mij aangesloten bij een partij die wel de meerwaarde ziet van onze gemeenschap, met haar geschiedenis en toekomst in Antwerpen. ‘Overloper’ is geen leuke titel, maar ik denk dat de meeste van mijn kiezers het wel zullen begrijpen.”
Boze burger
“De extreemlinkse Vlaamse PVDA is tweede in de peilingen,” zegt horecaondernemer Joël Gemeiner op het terras van zijn brasserie Den Artist. Hij is een van de nieuwkomers op de lijst van de N-VA. “De PVDA importeert de oorlog in Gaza en Israël naar ons land. In moslimwijken gaan de leden met een Arabische tolk langs de deuren, om pamfletten uit te delen met ‘Free Palestine’. Een totaal verkeerde manier van politiek bedrijven.” Van het Vlaams Belang, de derde partij in de peilingen, moet Gemeiner ook niets hebben. “Het hoort bij je Joodse opvoeding, met ouders die zeggen dat je nooit op extreemrechts mag stemmen.”
De ondernemer is op een andere manier bij de N-VA terecht gekomen dan andere Joodse kandidaten. “De partij heeft mij gevraagd,” verduidelijkt Gemeiner. “Het is niet zo dat ik bij de N-VA langs ben gegaan om een zitje in de gemeenteraad te bemachtigen. In de coronatijd dreigde de politie mijn zaak te sluiten, omdat ik voor de deur hotdogs verkocht en mensen in de rij te dicht op elkaar stonden. Daarop heb ik een boze brief naar de gemeente gestuurd en vervolgens werd ik gebeld voor een afspraak met de burgemeester. Wij hebben hier toen twee uur met elkaar gezeten, ik heb mijn hart kunnen luchten. Dat heeft mij erg voor De Wever ingenomen. Ik vond het geweldig dat hij als burgemeester van een grote stad de moeite nam persoonlijk bij een boze burger langs te gaan en naar zijn verhaal te luisteren.”
“De N-VA is uiteindelijk de partij waar ik het meest tegen aanleun en waar ik al jaren op stem. De partij zorgt goed voor de welvaart, ook al heb ik drie keer 750 euro boete gekregen vanwege die hotdogs,” zegt Gemeiner grijnzend. “Maar er zijn altijd zaken die beter kunnen. Daarom stap ik in de politiek”. “Hij is echt een topper,” zegt een voorbijganger met opgestoken duim, die Gemeiner groet.
Topwedstrijd
7 oktober ligt voor de restauranthouder zeer gevoelig: “Ik heb zeven jaar in Israël gewoond en in het leger gediend. Op dat gebied is de N-VA van alle partijen het meest democratisch en neutraal, foute uitspraken hoor je niet gauw.”
‘Ik vond het geweldig dat de burgemeester persoonlijk naar mijn verhaal wilde luisteren’
Waarom is Gemeiner teruggekeerd naar Antwerpen? “In Israël kwam ik uit voor het nationale waterpoloteam. Bijna hadden wij ons in 1992 voor de Olympische Spelen in Barcelona gekwalificeerd. Vier jaar heb ik daarvoor getraind, veel voor opgeofferd. Maar de beslissende wedstrijd tegen Frankrijk verloren wij met 6 tegen 7, terwijl ik een topwedstrijd speelde met drie of vier doelpunten. Zelfs nu heb ik het daar moeilijk mee. Ik ben naar België teruggekeerd en als je vervolgens in de horeca 22 jaar een zaak weet open te houden, heb je het goed gedaan.” Op de vraag of Gemeiner denkt gekozen te worden, antwoordt hij: “Ik lig er ’s nachts wakker van. Het is mijn eerste keer en ik wil natuurlijk niet falen. Ik moet alles zelf doen, ik heb geen team dat posters plakt of flyers uitdeelt. Ik heb speciale bierviltjes laten maken.”
Bruin verleden
Veel aandacht was er in de Vlaamse media voor de kandidaatstelling van David Rosenberg voor Vlaams Belang (VB). De vastgoedhandelaar en ondernemer in medicinale cannabis is in de afgelopen anderhalf jaar uitgegroeid tot een BV, een Bekende Vlaming, na zijn deelname aan de populaire documentaireserie Shalom Allemaal!, waar heel Vlaanderen van smulde. Rosenberg: “Het was een positief programma, dat de kijker een blik gunde bij ons thuis. De reacties waren bijzonder goed, ook onder de moslimgemeenschap die het programma graag zag. Maar na 7 oktober is dat 180 graden gedraaid.”
Rosenberg vertelt hoe hij samen met zijn vrouw door het lifestylemagazine Feeling was uitgekozen voor een serie over ‘de koppels van België’. Dat zou gepaard gaan met een fotoserie en interviews. Na 7 oktober werd hij daar vriendelijk voor bedankt. Ook op social media werd hij vanaf die dag uitgescholden voor kindermoordenaar en erger. “Het is mij toen duidelijk geworden hoe de media en politiek naar ons kijken en daarom ben ik in de politiek gegaan.”
Rosenbergs keuze voor VB is opmerkelijk, omdat het bruine verleden van die partij telkens opspeelt. De partij heeft zijn wortels in de met de nazi’s collaborerende Vlaams-nationalistische beweging. Vorige week nog verscheen opeens Roeland Raes op de kandidatenlijst van Vlaams Belang in de gemeente Aalst. Raes is medeoprichter van het Vlaams Blok, zoals de partij vroeger heette, en een veroordeeld Holocaustontkenner. Michael Freilich zette meteen een filmpje op internet waarin hij Rosenberg oproept uit de partij te stappen: “Wees niet de nuttige idioot. Zij gebruiken jou alleen voor Joodse stemmen.” Na al het rumoer distantieerden de landelijke en regionale partijtoppen zich van Raes en ‘negationisme’; de 90-jarige kandidaat heeft zich inmiddels teruggetrokken.
Nummer 7
Voor David Rosenberg is het verleden van de partij geen onoverkomelijk probleem: “Het Joodse volk is in politieke zaken altijd pragmatisch geweest. Elke generatie is er wel iemand die ons probeert te vernietigen en waardoor wij een andere kant moeten kiezen om te overleven. Vandaag is die keuze voor het Vlaams Belang.” Rosenberg blijkt al jaren op de partij te stemmen, zij het niet op de ‘problematieke personen’. Zeker de kandidaten in Antwerpen, zoals Filip de Winter en Sam van Rooy, staan volgens Rosenberg vierkant achter de Joodse gemeenschap en Israël. In zijn woorden: “Alleen de N-VA en het Vlaams Belang komen op voor de veiligheid van de Joodse gemeenschap.”
‘Ik moet alles zelf doen. Kijk, ik heb mijn eigen bierviltjes laten maken’
Een stem voor de N-VA is een stem voor links, in de ogen van Rosenberg: “Als de N-VA niet het cordon sanitaire rond Vlaams Belang verbreekt, moet de partij met Groen in zee. Of de andere partijen verbreken het cordon sanitaire met de extreemlinkse PVDA en dan komen hier de communisten aan de macht”. Daarom hoopt de ondernemer op een meerderheid van beide partijen, zodat de een niet meer zonder de ander kan. “Uiteindelijk verschillen zij niet zoveel van elkaar. De partijen hebben dezelfde wortels en komen voort uit de Vlaams Nationalistische Volksunie.”
De nummer 7 op de lijst wil zich inzetten voor veiligheid en mobiliteit, als hij verkozen wordt. Hij denkt dat meer Joden op Vlaams Belang zullen stemmen, hoewel hij vermoedt dat veel N-VA’ers zullen oproepen dat vooral niet te doen.
Centrumpartij
Terwijl hij zijn auto naar het volgende adres stuurt, zegt Michael Freilich stellig dat de N-VA niet met de extremisten zal samen regeren. “Misschien moeten we Groen erbij nemen. Dat is niet leuk, maar we hebben weinig keus.”
Net als het Vlaams Belang zet de N-VA vooral in op veiligheid. Voor een partij die al jaren de stad bestuurt, betekent dat vooral de verworvenheden op dat gebied benadrukken. “Goddank hebben hier geen grote incidenten plaatsgevonden,” zegt Freilich. “Er wordt weleens geduwd en een hoed afgeslagen, maar dat zijn vooral dronken Polen en Oekraïners. Antwerpenaren zijn gewend aan Joden en weten dat wij een vreedzame gemeenschap zijn. Maar je zult merken dat hier in de Joodse wijk om de vijf minuten een politiewagen door de straat rijdt.” Meer zorgen maakt Freilich zich om het antisemitisme in de media, waardoor de gewone Vlaming steeds meer ervan overtuigd raakt dat Israël een ‘racistisch apartheidsregime’ is dat moedwillig zoveel mogelijk burger en kinderslachtoffers maakt. “Het kwalijke is dat niet langer onderscheid wordt gemaakt tussen Israëli’s en Joden.”
Freilich stopt bij een Joodse winkel waar hij nog een poster wil afgeven. Maar zij willen niet. Rosenberg is een klant en die wilde ook al een poster plakken. “Ik ben nochtans blij dat hij ook geen poster van Rosenberg heeft opgehangen,” zegt Freilich opgelucht. Bij koosjer restaurant Hoffy’s heeft de politicus meer succes. Er hangt al een poster van partijgenoot Gantman.
Een van de werknemers van het restaurant vraagt aan Freilich waarom laatst wel de straatverlichting in de omliggende straten is vernieuwd, maar niet in de Lange Kievitstraat, waar Hoffy’s ligt. “Als ik verkozen ben in de gemeenteraad, zal ik het navragen”, zegt Freilich. “Ja, zij gaan zeker stemmen,” zegt de man achter de kassa. Een enkeling op straat die bereid is ons te spreken, zegt op de N-VA te stemmen: “Als ik ga tenminste, want wij hebben geen stemplicht meer”.
Foto’s: Ruben Gischler
Eén reactie
Het verheugt mij zeer, dat restaurant Hoffy,s een poster plakte van partijgenoot Gantman. En zo hoop en bid ik, dat de Joodse gemeenschap er baat bij mag hebben. Er gaat in het Antwerpse heel wat om.
Goed werk van Michael Freilich. Wij lezen trouwens Joods Actueel heel graag. Mijn “stem” krijgt hij!