‘Ik ben er echt ontdaan van,’ zegt Marianne van Geuns, bewoonster van ouderencentrum Beth Juliana in Herzlia. “Hiervoor ben ik 42 jaar geleden niet naar Israël geëmigreerd. Maar ik ben 81, waar zou ik nog naartoe moeten?”
Van Geuns is niet de enige die met lede ogen de ontwikkelingen in Israël aanziet. Joop Soesan, die dagelijks vanuit de Joodse staat een Nederlands-talige podcast verzorgt, maakt zich eveneens grote zorgen. Hij schaart zich onder de twaalf procent van de Israëli’s die zeggen al voorbereidingen te treffen om het land te verlaten zodra de ultra’s hun stempel gaan drukken op het dagelijkse leven. Zo eist Itamar Ben-Gvir van het kahanistische Otzma Yehudit dat de Torawet wordt ingevoerd, wat de bewegingsvrijheid van seculiere Israëli’s op sjabbat enorm zal beperken. “Rabbijnen moeten niet gaan uitmaken wat ik wel of niet op sjabbat mag doen. Daarvoor ben ik niet op alia gegaan,” zegt Soesan.
Volgens rabbijn Raphaël Evers, die anderhalf jaar geleden op alia ging, zal het zo’n vaart niet lopen: “Mijn gevoel zegt mij dat de Torawet – zelfs indien goed uitgevoerd, uitgelegd en toegepast – niet ingevoerd wordt in de komende regerings-periode. De overgrote meerderheid is hier nog niet aan toe.” Hij ziet de verkiezingsuitslag als iets positiefs. “Er zijn vooral voordelen. Deze coalitie zal meer eensgezindheid uitstralen dan de vorige, waardoor een stabieler beleid zal worden gevoerd. Zo zijn we niet meer afhankelijk van de steun van de Arabische Ra’ampartij. Ik voorzie dat de nationale veiligheid met deze regering toeneemt en het beleid voor Judea en Samaria duidelijker en positiever wordt.”
Stabiele factor
Ook Gideon van der Sluis is optimistisch. Hij ging in 2006 op alia, woont in Jeruzalem en is inmiddels vader van zes kinderen: “De afgelopen vijf verkiezingen heb ik op vier verschillende partijen gestemd, twee keer daarvan op Naftali Bennett. Maar ik ben niet tevreden over zijn prestaties. Ik heb dit keer niet op Netanyahu gestemd, maar ik denk wel dat hij een stabiele factor zal zijn. Niet alleen in het buitenland, maar ook nationaal. Dat premier Yair Lapid nu zegt dat we een soort Iran zullen worden, is te gek voor woorden. Veel voorstellen van de nieuwe coalitie worden verdraaid. Er zijn nu bijvoorbeeld religieuze concerten die orthodoxe vrouwen niet bij kunnen wonen, omdat er alleen gemengd publiek zit. Het voorstel is mannen en vrouwen daar te scheiden. Het gaat om orthodox publiek en ik vind dat die wens hoort te worden gerespecteerd. Grootste winstpunt van deze verkiezingen is in mijn ogen vooral dat we een echt Joodse staat zullen krijgen, en niet een westerse staat waar Joden kunnen wonen. De meeste Israëli’s willen een bewust Joodse staat, met een eigen cultuur en religie, daar mag niet aan worden getornd.”
Marianne van Geuns is het faliekant met hem oneens: “Ik ben nog nooit zo somber geweest over de toekomst van dit land, terwijl ik me de laatste jaren vaker heb afgevraagd waar het met Israël naartoe moet. Ik hoop dat deze coalitie uit elkaar zal spatten. Ik begrijp niet waarom de straten nog niet vollopen met demonstranten. We doen helemaal niets. Ik heb hier een dochter en vier kleinkinderen wonen, dus ik blijf, maar ik vind de huidige ontwikkelingen vreselijk.”
‘Ik begrijp niet waarom de straten nog niet vollopen met demonstranten’
Gideon van der Sluis: “Ik erken dat Ben-Gvir in het verleden extreme uitspraken heeft gedaan. Hij geniet niet mijn voorkeur, maar hij is gematigder geworden. Ben-Gvir wilde Arabieren uitzetten, maar het ging hem om degenen die de staat ondermijnen en Israël omver willen werpen. Ik werk dagelijks met Arabieren. Mijn vrouw, die in een ziekenhuis werkt, ook. Echt, alles gaat hier in goede harmonie. Het gaat om wederzijds respect. Daarnaast verwacht ik van deze komende regering grotere economische stabiliteit. Iedere keer naar de stembus gaan, dat kost het land miljarden en meerjarige begrotingen kunnen niet worden gemaakt. Met deze bredere regering zal dat hopelijk wel lukken. En ik verwacht dat andere partijen, zoals Blauw en Wit van Benny Gantz, zich na verloop van tijd bij de coalitie aansluiten. Een stabiele, daadkrachtige regering is wat Israël nodig heeft.”
Geen lang leven
Soesan: “Rabbijn Druckman, de geestelijk adviseur van Smotrichs partij Tkuma, heeft in een interview duidelijk te kennen gegeven dat je binnenshuis mag doen wat je wilt, maar dat je je daarbuiten aan de sjabbatwetten zult moeten houden. Dat betekent dus onder meer: niet autorijden. Ben-Gvir, die minister van Politie en Openbare veiligheid wordt, wil taken op zich nemen die normaliter bij de politiecommissaris liggen. Hij wil bijvoorbeeld bepalen wie de politie wel of niet moet oppakken. Maar dat mandaat hoort te liggen bij de hoofdcommissarissen. Krijgt Ben-Gvir het voor het zeggen, dan is het afgelopen met de democratische staat. Ik heb niets tegen kolonisten, maar ze moeten niet mijn leven gaan bepalen. Ik hou me maar vast aan de hoop dat deze coalitie geen lang leven beschoren zal zijn.”
Abonneer op het NIW
