Politici, rechters en gijzelaars

‘Never let a good crisis go to waste,’ zou Winston Churchill ooit gezegd hebben. Oftewel: politici kunnen crisismomenten gebruiken om hun agenda door te drukken. Het grootste politieke verhaal van de eerste negen maanden van 2023 in Israël waren de ‘juridische hervormingen’, het eufemisme dat de regering van Benjamin Netanyahu gebruikte om de geplande onderwerping van de rechterlijke macht aan de politiek te beschrijven. 

Israël ging massaal de straat op om deze machtsgreep te verhinderen. Met succes, het wetgevingsproces werd gestaakt. Toen veranderde alles op 7 oktober en verdwenen de omstreden ‘hervormingen’ in de ijskast. Maar een paar weken geleden haalden Netanyahu en zijn minister van Justitie Yariv Levin de plannen daar weer uit en joegen ze in luttele dagen door de Knesset. De Israëlische bevolking, murw gebeukt door anderhalf jaar oorlog en gijzelaarscrisis protesteerde wel, maar zonder de schwung van 2023. 

Heksenjacht

Het gevolg is dat de regering de benoeming van rechters in handen krijgt, iets wat oppositie-
leden zien als een justitiële staatsgreep. Althans, vanaf de volgende verkiezingen, wanneer de maatregelen van kracht worden. De bal ligt nu bij het hooggerechtshof, dat de wetgeving kan blokkeren. Maar de opperrechters hebben hun handen al vol aan het geplande ontslag van Shin Bet-hoofd Ronen Bar en advocate-generaal Gali Baharav Miara. Zo zet Netanyahu zijn ramkoers voort, ook al blijkt uit peilingen dat dik twee derde van de bevolking de regering niet vertrouwt, inclusief een derde van zijn eigen kiezers. 

Dat is weinig verwonderlijk. Netanyahu werd begin deze week verhoord door de politie in de zaak van twee van zijn naaste medewerkers, die ervan beschuldigd worden door Qatar te zijn omgekocht. En dat in dezelfde periode dat Netanyahu het regime in Doha toestond miljoenen naar Hamas te sturen in de hoop dat dit de terreurbeweging milder zou stemmen. We weten nu dat een deel van dat geld gebruikt werd bij de voorbereiding van de grootste massamoord op Joden sinds de Shoa.

Netanyahu noemt zijn gearresteerde medewerkers ‘gijzelaars’

Dus hoe reageerde Netanyahu op het schandaal in zijn departement? Hij sprak van een politieke ‘heksenjacht’, net als in de drie corruptiezaken die nog steeds tegen hemzelf lopen. Hij noemde zijn twee gearresteerde medewerkers, Jonatan Urich en Elie Feldstein, zelfs ‘gijzelaars’ van de politie. Dat terwijl er nog 24 echte Israëlische gijzelaars mishandeld en uitgehongerd worden in de donkere Hamastunnels onder Gaza. Gijzelaars met wie de premier volgens de meerderheid van de Israëli’s veel te weinig medeleven toont. Oppositieleider Benny Gantz zag in Netanyahu’s uitspraak bewijs dat hij ‘losgekoppeld’ is van de realiteit. 

Autocratisch

Familieleden van de nog vastzittende, vrijgelaten en vermoorde gijzelaars beschuldigen Netanyahu ervan meer om zijn eigen politieke toekomst te geven dan om hun dierbaren. Vooral nu op een cruciaal moment in Gaza – er moet opnieuw gekozen worden tussen onderhandelen of oorlog voeren – de premier besloot deze week liefst vijf dagen op bezoek te gaan bij de autocratische en volgens veel critici antisemitische premier van Hongarije Viktor Orbán. 

Intussen zou er een voorstel van Hamas op de onderhandelingstafel liggen voor de vrijlating van vijf gijzelaars, onder wie de laatste levende Amerikaan Edan Alexander, in ruil voor een staakte-het-vuren van vijftig dagen. Daar moet aan gesleuteld worden, want in dat tempo zitten de laatste Israëlische gijzelaars nog tweehonderd dagen vast, maar Netanyahu geeft er de voorkeur aan Orbán te bezoeken. Een reis waar niemand buiten Bibi zelf veel belang in ziet, anders dan dat de premier buiten Israël even op adem kan komen.