De sidra van aanstaande sjabbat begint met de opdracht om rechters en ordehandhavers aan te stellen ‘bij al uw poorten’. Als ik het nieuws volg, om me heen kijk en zie hoe onze samenleving wordt bedreigd door anarchie, dan kan ik niet anders zeggen dan dat deze oude opdracht oud moge zijn, maar verre van verouderd. Nadat we jarenlang zijn opgevoed met de gedachte dat abortus goed is, dat euthanasie een zegen is, dat de mens zelf kan gaan bepalen wanneer in zijn optiek het leven voltooid is, worden we nu dagelijks geconfronteerd met moord en doodslag, gewoon bij ons om de hoek. En wat is de grote gemene deler van dit alles: het ontbreken van respect voor het leven.
Natuurlijk is niet alles zwart-wit. Als het ongeboren kind het leven van de moeder bedreigt en er gekozen moet worden tussen het leven van de moeder en het ongeboren kind, gaat halachisch bezien het leven van de moeder voor. En hoewel actieve euthanasie te allen tijde verboden is, is het nodeloos rekken van lijden zonder enige kans op genezing, ook niet zomaar geoorloofd. Over de vraag of een leven voltooid is, kan alleen boven worden beslist, niet door aardse schepselen die niet verder kunnen kijken dan dit driedimensionale aardse bestaan.
In een van onze Nederlandse dagbladen zag ik een foto van een sluipschutter uit het Oekraïense leger. Hij had een wereldrecord verbroken. In één schot had hij twee Russische soldaten weten te doden. Zij stonden op meer dan vier kilometer van de schutter verwijderd en waren geheel niet met gevechtshandelingen bezig. De sluipschutter werd als een held neergezet. Sic! Denk aan de ouders, kinderen, echtgenotes van de twee gedode soldaten die hoogstwaarschijnlijk met tegenzin in het leger waren gedwongen. Als een Russische tank ontploft juichen we, als een tank van Oekraïne wordt getroffen vult het ons met verdriet en medeleven. De Russen zijn de schurken, de Oekraïners de rechtschapenen. Wat er in Soedan dagelijks gebeurt, krijgt nauwelijks tot geen aandacht, de moordpartijen en onderdrukking in Iran moffelen we weg, het lijkt alsof Syrië niet meer bestaat en over de wrede en ongekende moordpartijen en hongersnood bij vele andere brandhaarden zwijgen we in alle talen. De meeste feministische Nederlandse organisaties zijn blind voor de positie van de vrouwen in landen waar de vrouw niet meer is dan een tweedehands gebruiksvoorwerp die verhandeld wordt, uitgebuit en verstoken is van ieder vorm van rechtsbescherming.
Beste dagboekeniers, u verwacht van mij nu een link naar Israël en Gaza, maar die krijgt u nu niet, heb ik even geen zin in. Neen, ik kijk naar onszelf, onze onderlinge verhoudingen, hoe gaan we met elkaar om?
Midden in de nacht werd ik gebeld, ik heb er al over geschreven in mijn vorige dagboek: “Hi Rabbi Binyamin – this is Yirmie Elkus, grandson of Benno Elkus. I need your help please. My daughter and her husband family are in Holland and unfortunately, they were attacked by Arabs at a Center Parc – there is an ambulance on the way to them.”
Het is dus logisch dat ik, vanuit het buitenland waar ik toen verbleef, meteen tot actie overging. En wat gebeurde er daarna? Toen alles tot rust was gekomen? Toen de groep al veilig en wel in Israël terug was, met de twee gewonden tussen hen, na een versjteerde vakantie in Nederland? Via, via kreeg ik een verwijt dat ik me hiermee niet had mogen bemoeien want anderen hadden dit moeten oplossen. Ziet u het als volgt. Je staat bij een brandje, hebt toevallig een brandblusapparaat in je auto liggen, de brandweer die er is om branden te blussen is helaas die week met vakantie en ik slaag er dan in om die brand te blussen en krijg vervolgens te horen van de brandweer, die nergens te bekennen was: “Waarom heb jij die brand geblust, dat hadden wij toch moeten doen!”
De Tora leert ons aanstaande sjabbat dat we rechters en handhavers bij al onze poorten moeten aanstellen. Onze poorten zijn ook onze ogen, oren en onze monden. Hoe kijken we aan tegen onze medemensen? Wat horen we wel en wat weigeren we te vernemen? Wanneer laten we van ons horen en wanneer begrijpen we dat zwijgen beter en verstandiger is? De sleutel die op die drie poorten past is: respect!
Dit is eenvoudig neergeschreven, maar blijkt in de praktijk vaak erg lastig, want disrespect overheerst zo gemakkelijk. En daarom is het mogelijk dat een foto van een scherpschutter die in één schot twee medemensen op afstand wist te doden, bij de lezer bewondering afdwingt, want respect voor het leven en respect voor de medemens is helaas al jarenlang tot de zeldzaamheden gaan behoren. De sjofarklanken die we deze maand horen, roepen daarom doordringend: respecteer!
Maar om dit dagboek niet uitsluitend spiritueel te eindigen, maar ook gewoon praktisch: “zorg dat je rechters en ordehandhavers bij je poorten plaatst.” We houden uiteraard gewoon onze sjoeldiensten en andere bijeenkomsten met een Joods karakter. Ik weiger de mezoeza van mijn deur te halen en loop gewoon met keppeltje in de Nederlandse straat. We laten ons niet assimileren en ons gedrag bepalen door angst. Maar desalniettemin blijft de eenvoudige betekenis bestaan dat we bij onze poorten rechters en handhavers moeten plaatsen. Onze overheid is momenteel absoluut niet antisemitisch, wat ze ook over Israël en Netanyahu mogen denken. Maar pas toch op. Laat niet zomaar een onbekende een sjoeldienst of bijeenkomst bijwonen, want hoewel velen beïnvloed door 7 oktober hun weg terug naar het jodendom aan het vinden zijn, proberen ook dubieuze figuren de Joodse gemeenschap te penetreren. Met het aantal Rabbinale Verklaringen dat ik na onderzoek weigerde uit te geven, kan ik een flink aantal dagboeken vullen …
