Thuisland

Als columnist is het mijn verantwoordelijkheid zo dicht mogelijk bij de waarheid te komen zoals die tot mij komt. Die rol voelt nu een stuk serieuzer dan anders. Nu, tijdens het grootste collectieve Joodse trauma van de eenentwintigste eeuw na 7 oktober. Van Tel Aviv tot Amsterdam, van Beër Sjeva tot Buenos Aires, van Sderot tot Sydney ,richtten we ons op het enige Joodse landje op aarde. Het is op geografisch niveau minder dan een postzegel in het album van wereldmachten. Toch beseffen we nu meer dan ooit hoe belangrijk ieder moment daar is. 

Iedereen die ik ken scrollt en ververst de nieuwssites meerdere keren per dag, of die nu in het Ivriet, Engels, Frans, Spaans, Portugees of Russisch zijn. We denken aan familie en vrienden, van nu en vroeger, in Israël en verder in ons eigen verleden. Aan hoe we onze vorige trauma’s hebben overleefd. Van tijden van relatieve vrede vallen we nu in een staat van angst, zo niet moedeloosheid. Lijden zit diep in ons DNA verankerd, maar moed net zo goed. Als je erop let, zie je de moed overal. 

Gevechten

Drie van mijn naaste collega’s zitten momenteel bij de reservisten, niemand heeft hen in weken gezien. Ophir zit in een tank, Nathan traint bij de artillerie en Ari leidt een stoottroep aan het front in Gaza. Ze zijn alle drie in de dertig. Nathans vrouw beviel deze week van hun vierde kind, Ari heeft een baby van een paar maanden. Ze sturen eens in de zoveel tijd een whatsappbericht om te laten weten dat het naar omstandigheden goed gaat. Wat ze intussen allemaal zien en meemaken, wil niemand echt weten. We zouden er toch niet achter komen. Het nieuws blijft altijd achterlopen. 

Elke donderdag heeft het bedrijf waar wij werken een internationale digitale vergadering met alle collega’s. Aan het begin verscheen opeens Ari totaal onverwacht in beeld. Hij was 24 uur vrij van het front en wilde even hallo zeggen. Het ging allemaal oké, ondanks de heftige gevechten. Hij had Israëlische families rond de Gazaanse grens helpen evacueren, met gevaar voor zijn soldaten en hemzelf. Opeens verdwenen op het scherm een hoop opgeluchte gezichten even in een zwart vakje zonder camerabeeld van collega’s die zich emotioneel moesten herpakken. Even later kwam ook de voorzitster van de vergadering terug met een brok in haar keel. 

Kinot

Ik las aan het begin van de oorlog ergens dat we in wezen allemaal zijn opgeroepen in deze oorlog, ook degenen die niet dienen of zelfs niet in Israël wonen. We kunnen iets voor elkaar en voor het land betekenen, of dat door vrijwilligerswerk is, donaties, davvenen of überhaupt door geestelijk gezond te blijven. Ik luister veel naar de Israëlische top 50 op Spotify, die momenteel bol staat met muziek die sinds de oorlog is geproduceerd en uitgebracht. Al duizenden jaren brengt het Joodse volk teksten voort in tijden van lijden: kinot, treurzangen waarvan we vele nog jaarlijks op Tisja Beav lezen. Nu is dat niet anders, al zijn de dichters van toen de pop- en hiphopsterren van nu. Zanger Hanan Ben Ari schreef bijvoorbeeld het melancholieke Moledet, ‘thuisland’, waarin hij zich richt aan Israël in de vrouwelijke vorm: “De profeten hadden jou anders voorspeld / Een van de wachters is in slaap gevallen / Waar is de droom? / [Er is] geen waarheid, geen vrede.” Toch spreekt er eindeloos veel veerkracht uit: “Dus zing ik voor jou / een eeuwenoud lied […] Ik zal nooit breken, in vrede en in onrust […] Ik zing alleen met jou / Jij blijft altijd mijn thuisland, zelfs aan de rand van de afgrond / zelfs in Gehinom [de hel] ben jij Gan Eden [het paradijs].” 

Voor de oude schrijvers van de kinot lag tot aan de Holocaust de enige hoop op een betere plek en een beter erfgoed in de komst van de masjiach. Zovelen van ons dachten dat we een heel klein stukje verlossing hier op aarde hadden bereikt. Het is nu aan ons om dat te verdedigen waar we kunnen.

Foto boven: Hanan Ben Ari, © Tamar Hanan