Dinsdag 20 juni is het Wereldvluchtelingendag: een herinnering aan de immense uitdagingen waarvoor miljoenen mensen staan die gedwongen zijn hun huizen te verlaten als gevolg van oorlog en vervolging. Als Joodse gemeenschap hebben we een verantwoordelijkheid mededogen te tonen en een tastbaar verschil te maken voor mensen die een toevluchtsoord zoeken.
Deze verantwoordelijkheid ligt aan de basis van HIAS, ’s werelds oudste vluchtelingenorganisatie. Al 130 jaar lang speelt HIAS een cruciale rol in de ondersteuning van miljoenen Europese Joden die moeten vluchten voor pogroms, oorlog, nazisme en onderdrukking. Nu wordt die toewijding aan vluchtelingenhulp geïllustreerd door de reactie van HIAS op de voortdurende noodtoestand in Oekraïne, de grootste humanitaire crisis op het Europese continent sinds de Tweede Wereldoorlog.
Door de oorlog in Oekraïne hebben meer dan 17,6 miljoen mensen dringend humanitaire hulp nodig. Maar liefst acht miljoen mensen zijn buiten de grenzen van Oekraïne ontheemd geraakt, meer dan 90 duizend van hen zijn in Nederland geregistreerd. In samenwerking met Joodse gemeenschappen heeft HIAS actie ondernomen door voedsel en onderdak te bieden en zogeheten Welcome circles op te zetten. Deze informele netwerken bestaan uit vijf tot acht vrijwilligers die helpen bij de sociale integratie van Oekraïense vluchtelingen.
Respons
In iets meer dan een jaar tijd hebben Welcome circles in elf Europese landen meer dan 800 Oekraïners geholpen hun leven weer op te bouwen. Daarnaast maakte HIAS de hervestiging van bijna 400 ontheemden naar Europa, Canada en de Verenigde Staten mogelijk. Advocaat Saul Woolfson, actief in de Raad van Joodse afgevaardigden in Ierland, vangt in naam van de Joodse gemeente Oekraïense vluchtelingen op. Recentelijk deelde hij zijn ervaringen van het afgelopen jaar: “Toen het ging om vrijwilligerswerk voor vluchtelingen, hadden we opeens een fenomenale respons. […] De mensen die onze evenementen bezochten, geld doneerden en vluchtelingen rondreden, waren vooral degenen die aan de rand van onze gemeenschap stonden, die geen banden hadden met synagogen, die voorheen misschien niet betrokken waren bij de gemeenschap. […] We zijn erin geslaagd leden in de periferie te bereiken, die nu waarschijnlijk meer betrokken zijn.”
De Joodse samenleving in heel Europa heeft zich gecommitteerd aan hulp voor Oekraïners
De Joodse samenleving in heel Europa werkt actief mee aan hulp voor Oekraïners door goederen en geld in te zamelen, vervoer aan te bieden, te helpen met de lokale bureaucratie, taallessen te geven en vluchtelingen te ontvangen voor maaltijden. Sommige groepen hebben zich vastgelegd op de lange termijn, zoals de Joodse gemeenschap in Kisjinev (Moldavië) die een centrum voor humanitaire hulp heeft opgericht.
Hoewel kehila’s soms het liefst Joodse Oekraïners opvangen, omdat ze hun behoefte begrijpen op het gebied van sociale integratie, kiezen vele voor een bredere aanpak, wat HIAS van harte toejuicht. Het principe van menselijkheid is fundamenteel voor humanitaire actie: menselijk lijden moet worden aangepakt waar het zich ook voordoet, ongeacht religieuze verschillen.
Crises
Op Wereldvluchtelingendag is het cruciaal te erkennen dat de inval van Rusland in Oekraïne slechts een van de vele factoren was van het recordaantal ontheemden in de wereld. Voedselonzekerheid, klimaatgerelateerde rampen en langdurige conflicten hebben een belangrijke rol gespeeld. Op dit moment zijn meer dan 100 miljoen mensen thuisloos, een ongekend aantal in de geschiedenis van de mensheid.
Hoewel Oekraïne veel media- en politieke aandacht krijgt, mogen we onze reactie op andere grote humanitaire crises niet verwaarlozen. In Latijns-Amerika lopen migranten en vluchtelingen grote risico’s op gendergerelateerd geweld, bendegeweld en mensenhandel. Tsjaad in Afrika worstelt met de opvang van bijna 100 duizend thuislozen die de burgeroorlog in Soedan ontvluchten. HIAS Europa zet in die landen levensreddende humanitaire programma’s op namens de Europese Joodse gemeenschap.
De omvang van de wereldwijde crisis lijkt misschien onoverkomelijk. Maar de overweldigende steun voor Oekraïense vluchtelingen in heel Europa bevestigt ons geloof in het vermogen van de Joodse gemeenschap om slachtoffers te verwelkomen.
Ilan Cohn is directeur van HIAS Europe in Brussel. Foto: vluchtelingen uit Marioepol op doorreis in Lviv, februari 2022, © Sodel Vladyslav/Shutterstock
Abonneer op het NIW
