Omdat mijn kinderen en kleinkinderen dadelijk moeten worden afgehaald van Schiphol – ze komen uit Montreal aanvliegen – ben ik al door de wekker wakker geworden. Ik had nog naar bed terug willen gaan, maar in plaats daarvan zit ik nu achter mijn computer mijn dagboek te schrijven. Overigens vraag ik me wel af of mijn dagboek voor mij een dagboek is of een therapie. Mijn antwoord, na vluchtig nadenken: therapie. Als ik mijn dagboek schrijf, filter ik wat ik wel en wat ik niet kan opschrijven en dus reflecteer ik op de afgelopen dag(en). En dat filteren en nadenken is voor mij een goede zaak en brengt mij tot geestelijke rust.
En dat heb ik zeker nodig, want ik krijg nogal wat te verwerken. Een van de rabbijnen uit Oekraïne, die ik overigens slechts oppervlakkig ken, woonde in G. maar zit nu in Berlijn als vluchteling en kan niet meer terug. De reden: G. was door de Russen veroverd. De rabbijn bleef in G. en wilde, zo vertelt het bericht, zijn kehila niet in de steek laten. En ‘terwijl de Russische en Oekraïense kogels om z’n oren vlogen’, bleef hij helpen waar nodig met voedselpakketten voor de zieken en zwakke bejaarden. In zijn sjoel kwamen Russisch-Joodse soldaten davvenen. Inmiddels is G. heroverd door de Oekraïners en wordt hij beschuldigd van landverraad, omdat hij de Russische soldaten onderdak bood. Zijn goede vriend is gearresteerd, want die had een Russische piloot verstopt toen de Oekraïners G. hadden heroverd en hem veilig en wel teruggebracht naar de Russische troepen, een paar straten verderop. Hem staat levenslang te wachten.
Een dierbare vriend van mij, een van de gevluchte rabbijnen uit Oekraïne, is de mening toegedaan dat zijn collega te vriendelijk is omgegaan met de Russen. Als je decennialang gesteund bent door Oekraïne en nu dus kiest voor de Russen en met hen zonder blikken en blozen aanpapt, dan was je verkeerd bezig. Dat de rabbijn, die nu zijn beroep uitoefent op de Krim, mee is gegaan met de Russen en niet meteen na de inval de benen heeft genomen, vindt mijn vriend-rabbijn ook onacceptabel.
Oeps, dacht ik spontaan. Ik ben ook, nota bene als gast van Poetin, met veel honneurs ontvangen op de Krim nadat het schiereiland veroverd was door Rusland. Er werd een monument onthuld ter nagedachtenis aan de Joden die in WO II waren omgekomen. Poetin zag ik toen als een grote vriend van Joden en Israél. Ik heb nog een prachtige foto van Poetin met de rabbijnen in het Kremlin. Volgens mijn bevriende rabbijn had ik nooit naar Poetin mogen gaan. Maar ja, een uitnodiging afslaan had toentertijd zijn repercussies kunnen hebben.
Oeps, dacht ik spontaan. Ik ben ooit, nota bene als gast van Poetin, met veel honneurs ontvangen op de Krim
Als ik mezelf eerlijk de spiegel voorhoud, dan was ik gewoon buitengewoon vereerd deel te mogen uitmaken van een EU-rabbijnendelegatie die was uitgenodigd op het Kremlin. Voeg daarbij dat ik nooit een hoge pet (hoed) ophad van Oekraïne en al zijn massagraven en net een bezoek had gebracht aan het Joodse Museum in Moskou. Want in dat door Poetin opgerichte museum had ik de meest afschuwelijke foto’s gezien van de Oekraïense moordpartijen in WO II en mijn antipathie voor dat land kreeg een gevoelige boost. En nu, nog maar weinig jaren later, kan geen fatsoenlijk mens meer accepteren hoe de Russen omgaan met Oekraïne en is de anti-Oekraïne-boost totaal niet meer werkzaam bij mij.
Ik ontving een schrijnend telefoontje uit het buitenland. Een vader is ernstig ziek en heeft nog maar kort te leven. Zijn dochter, woonachtig in Israël, roept mijn hulp in. Haar broer, die in Nederland al tientallen jaren in een psychiatrisch ziekenhuis verblijft, wordt bedreigd met uitzetting. Of ik kan helpen. En dus ga ik aan de slag. Dochter zou gisteren om 18 uur terugbellen. Is niet gebeurd. Een advocaat die ik wilde inschakelen en met wie ik ooit een conflict heb gehad, was door mij benaderd. Hij zou in deze situatie volgens velen kunnen helpen. En mijn conflict van toen heeft voor mij niets met het nu te maken. Een medemens in grote nood helpen overstijgt voor mij alles. De advocaat zou me terugbellen. Is niet gebeurd!
Goed en slecht. Loyaal of verrader. Proactieve inzet en gemakzucht. Het loopt vaak gecompliceerd door mekaar.
Intussen, nog maar net terug uit Sofia waar twee dagen is gefilosofeerd over hate speech, werd in Lochem een deur ingetrapt voor de woning waar enige tijd terug stolpersteinen werden gelegd. De dader moet en zal, zo geeft burgemeester Sebastiaan van ’t Erve aan, worden gevonden. In zijn gemeente is geen plaats voor antisemitisme. We gaan samen op donderdag 22 december publiekelijk de menora aansteken. En na afloop van de ceremonie een lezing van mij over vrijheid. De essentie van vrijheid, zo zal ik vertellen, is: vrijheid moet beperkt zijn. Maar waar die beperking ligt, is lastig. Vereist zijn zuiverheid van geest, echte vroomheid en G’dvrezendheid. Had die Oekraïense rabbijn die Russische piloot moeten uitleveren aan Oekraïne? Is het juist dat die advocaat vanwege een conflict van jaren en jaren geleden niet reageert? Had ik Poetin toentertijd mogen bezoeken en bijna vereren?
Mijn dochter liet me net weten dat ze zijn geland op Schiphol en dat de stewardessen haar complimenteerden voor het gedrag van haar zes kleine kinderen. Zoiets heet een Kidoesj Hashem, een heiliging van G’ds Naam of in moderne terminologie: goede pr voor Joden en Israël!
Dit is een persoonlijk dagboek van de opperrabbijn en valt buiten de verantwoordelijkheid van de redactie.
Abonneer op het NIW
