Verontwaardiging

Foto: Claudia Kamergorodski

Verontwaardiging lijkt op betrokkenheid, maar houdt de wereld op afstand”, zei Arnon Grunberg anderhalve week geleden in een filmpje voor Vrij Nederland.

Vanaf het moment dat er (weer) geschoten wordt aan de grens met Gaza is er (weer) een hoop verontwaardiging te lezen op de (sociale) media. Beide kanten (ik bedoel hiermee de mensen die op een paar duizend kilometer afstand van waar dit conflict zich voordoet de boel digitaal gadeslaan en van commentaar voorzien) doen krampachtig hun best om hun zienswijze, of liever gezegd, hun gelijk, voor het voetlicht te krijgen: het Israëlische leger schiet op (ongewapende) demonstranten die op vreedzame wijze protesteren tegen de blokkade van Gaza aan de ene kant, en: het is helemaal niet vreedzaam, het zijn allemaal terroristen die kinderen en gehandicapten als menselijke schild gebruiken, aan de andere kant. Met van beide zijden natuurlijk begeleidend beeldmateriaal (‘zo ziet deze vreedzame demonstratie er in het echt uit’ en foto’s van doden en gewonden) en allerhande artikelen die of wel het ene, dan wel het andere standpunt benadrukken.

Geen van beide kampen put zich bepaald uit om iets te laten zien of te vertellen wat echt is. Wat complex is. Wat óók waar is. Het is een digitaal schijngevecht dat zich afspeelt in cyberspace, waarbij in dit geval het twistpunt is: Israël is een schurkenstaat die aan de lopende band mensenrechten schendt versus: Israël mag zichzelf verdedigen tegen al die andere schurkenstaten die eigenlijk alleen maar zijn vernietiging op de agenda hebben staan.

Maar ja, nuancering, inleven. Je moet het maar kunnen

Je hebt een gevoel (‘Israël wordt in de media altijd neergezet als de verpersoonlijking van het kwaad, terwijl het helemaal niet slecht is maar de enige democratie in het Midden-Oosten en terwijl er nog heel veel slechtere landen zijn en daar zegt nooit iemand wat over’) en met niet zelden geleend materiaal laat jij zien: ik trek mij deze situatie aan. Sterker nog, ik kies partij en met het plaatsen van een link of tweet kaart ik dit onrecht aan en zal ik de wereld wel eens eventjes laten zien wie er gelijk heeft. Gelukkig is er altijd wel iemand die een verbolgen stuk wil schrijven, en dat gaat een stuk sneller als je dat niet al te ingewikkeld maakt, dus dat kun jij dan delen. Je plakt een linkje van een artikel waarvan je denkt dat het jouw standpunt bevestigt (maar wat je mogelijk niet echt helemaal gelezen hebt) op je Facebookpagina, je stuurt er een snedig tweetje uit en je voelt je goed. Want je hebt verontwaardiging laten zien. Gedééld. Je bent betrokken. Waar je dan werkelijk bij betrokken bent is uiteraard geheel en uitsluitend je eigen engagement.

Rommelig
Je kunt je natuurlijk afvragen of de Gazanen of de staat Israël (of de zee, de Groningers, meisjes in Nigeria, het Waddengebied, bedreigde diersoorten-assorti, de aarde, kinderen in Syrië) iets hebben aan deze verontwaardiging. Verontwaardiging, vooral als deze in de media geuit wordt, staat eerder werkelijke betrokkenheid in de weg, of zoals Grunberg zegt: het houdt de wereld op afstand. Verontwaardiging is namelijk al gauw niet zo heel genuanceerd en doet geen recht aan de complexe werkelijkheid van de wereld. Verontwaardiging sluit bovendien enig inlevingsvermogen in de ander uit. Beide zaken die onontbeerlijk zijn voor werkelijke betrokkenheid, en al helemaal voor het oplossen van moeilijke problemen. Maar ja, nuancering, inleven. Je moet het maar kunnen. Het kost moeite, en wie heeft daar tegenwoordig nog tijd voor? En niet alleen dat, je moet er ook nog eens de mogelijkheid voor opzijzetten dat jij niet gelijk hebt, dat jij niet de rechtvaardige bent die met je verontwaardiging dit groot onrecht aankaart, maar dat de wereld ingewikkeld en rommelig is. En rommelig, daar hebben we geen zin in. Toch maar een beetje op afstand houden, die wereld.