oor de 26e week op rij gingen antiregeringsdemonstranten in Israël de straat op. Terwijl tijdens en kort na de strijd met de Islamitische Jihad in Gaza in mei de animo flink leek te zijn afgenomen, werd het aantal betogers in Tel Aviv op zaterdag 1 juli alweer op 150 duizend geschat. En dat was slechts een van de 150 locaties in het land waar werd gedemonstreerd. De meest opvallende betoging vond maandag plaats bij de luchthaven Ben-Goerion.
Duizenden demonstranten blokkeerden aanvoerwegen naar de luchthaven en een aantal drong de aankomsthal van terminal 3 binnen. Daar werden zij door de politie verwijderd, waarbij 52 betogers gearresteerd werden. De protesten leidden tot enorme files bij de luchthaven, ernstige vertragingen en reizigers die hun vlucht misten. Na afloop trokken honderden demonstranten naar het politiebureau van het nabijgelegen Ramla om de vrijlating van hun medebetogers te eisen. Diezelfde avond nog werden alle arrestanten vrijgelaten.
Volkswoede
Het is slechts een voorproefje van wat Israël de komende weken en maanden staat te wachten. De onderhandelingen tussen regering en oppositie zijn stukgelopen en de coalitie is lichtjes van strategie veranderd. In plaats van een enorm pakket maatregelen in één keer door de Knesset te jagen, lijken de rechtse partijen dat nu beetje bij beetje te willen doen. Ongetwijfeld in de hoop dat zo de volkswoede minder groot zal zijn. Het eerste wetsvoorstel is al door de commissie voor constitutionele zaken geloodst. Daar zwaait een van de felste voorstanders van de maatregelen, de religieus-zionist Simcha Rothman, de scepter.
Duizenden demonstranten blokkeerden wegen naar de luchthaven en een aantal drong de aankomsthal binnen
De eerste stemronde in de Knesset over het voorstel de zogenoemde redelijkheidsclausule af te schaffen, wordt een dezer dagen verwacht. Het is geen toeval dat dit het eerste onderdeel van het pakket is dat premier Benjamin Netanyahu gecodificeerd wil zien worden. Met een beroep op de redelijkheid verboden de opperrechters bij het aantreden van Bibi’s kabinet dat zijn bondgenoot en leider van Sefardisch-ultraorthodoxe Shas-partij Aryeh Deri, minister zou worden. Zonder de redelijkheidsclausule hoopt Netanyahu Deri alsnog aan te kunnen stellen, wat diens partij vierkant achter de premier moet doen scharen.
‘Geprivilegieerde elite’
Dat is een van de vele zaken die de demonstranten willen voorkomen. Tegenstanders van de regering en staatsrechtjuristen beklagen zich erover dat er veel te veel wetgeving wordt gemaakt die geen algemene werking heeft, maar specifiek voor de belangen van bepaalde partijen of zelfs individuele politici lijkt ontworpen. Zomaar een voorbeeld: in Tiberias moet een speciale wet het mogelijk maken dat een ultraorthodoxe burgemeesterskandidaat die op wettelijke basis is uitgesloten van deelname aan verkiezingen, toch gekozen kan worden. Wie twijfelt dat deze wet specifiek is bedoeld om één kandidaat te helpen, moet weten dat deze uitsluitend in Tiberias zal gelden, ook al wordt het voorstel door het landelijke parlement behandeld.
Ben-Gvir zou Israëli’s zonder proces en zelfs zonder aanklacht maandenlang gevangen kunnen houden
Natuurlijk zijn de pro-democratiedemonstraties met name de extreemrechtse leden van Netan-yahu’s kabinet een doorn in het oog. Minister van Financiën Bezalel Smotrich ziet de demonstranten als ‘de geprivilegieerde elite die zijn eigenbelang probeert te beschermen’ en de oppositie die hen steunt evenzeer. Smotrich vindt het politieoptreden tegen de betogers te zwak, ondanks het feit dat dit een stuk effectiever was dan dat tegen gewelddadige Joodse kolonisten op de Westelijke Jordaanoever. Ook verweet hij de demonstranten dat zij niet solidair zijn met het leger door de straat op te gaan op het moment dat de IDF een antiterreuroperatie in Jenin uitvoert. Maar Smotrich vond het geen goed idee de door hem gewenste eenheid te bereiken door het wetsvoorstel over de redelijkheidsclausule in te trekken – zelfs niet tijdelijk.
Lang strafblad
Dat was niet het enige voorbeeld van het meten met twee maten door de coalitie deze week. Een van de plannen voor de rechterlijke macht van de regering houdt in dat eenmaal aangenomen wetsvoorstellen alleen met een gekwalificeerde meerderheid gewijzigd kunnen worden. Bijvoorbeeld met 80 in plaats van 61 stemmen – de gewone meerderheid – in de Knesset. Maar dat voorstel zelf hoeft niet aan zo’n meerderheid te voldoen. Het idee is dus om met een gewone meerderheid te bepalen dat deze wetten slechts met een grotere meerderheid veranderd kunnen worden, iets wat tegen alle internationaal geaccepteerde opvattingen over constitutioneel recht indruist.
En dan is er nog Itamar Ben-Gvir, de minister van Veiligheid die nooit een kans onbenut laat olie op het vuur te gooien. In het kabinet wordt nu zijn voorstel besproken het middel van de administratieve detentie niet langer alleen bij terrorismebestrijding in te zetten, maar uit te breiden naar ‘gewone’ criminaliteit. Dat zou betekenen dat Ben-Gvir, zelf de bezitter van een ellenlang strafblad, Israëli’s zonder proces of aanklacht maandenlang kan vastzetten. Pro-democratiekrachten in de Israëlische samenleving zijn als de dood hiervoor, vooral ook omdat weinigen eraan twijfelen dat de rechts-extremist dit draconische middel politiek in zal zetten. Zeker niet om het geweld van extremistische kolonisten te bestrijden, maar mogelijk wel om antiregeringsdemonstraties zoals die van deze week bij de luchthaven te kop in te drukken.
Abonneer op het NIW
