Ligt het hoogtepunt van de oorlog in Gaza achter ons? Het was opvallend in welk medium IDF-woordvoerder admiraal Daniel Hagari aankondigde dat het Israëlische leger is overgegaan naar een nieuwe fase van de strijd tegen Hamas. Met minder troepen en minder bombardementen, liet Hagari uitgerekend The New York Times weten. Een Amerikaanse krant dus, geen Israëlische. Onlogisch is dat niet, in de Joodse staat zelf wordt de oorlog die de IDF in Gaza voert vrijwel unaniem gesteund. Bij de machtige bondgenoot aan de overkant van de oceaan ligt dat anders.
In de laatste weken van 2023 nam de druk vanuit het Witte Huis op Israël zienderogen toe. Sinds 1 januari leven de Amerikanen in een verkiezingsjaar. President Joe Biden staat er in de peilingen allerbelabberdst voor. Hij zal de campagne tegen Donald Trump niet winnen door Republikeinen of zelfs onafhankelijke kiezers te overtuigen. Nee, de Democraten moeten in november hun eigen basis naar de stembus weten te krijgen. En in de linkervleugel van de partij is de steun aan Israël allesbehalve populair. Hoe eerder de Joodse staat zijn strijd tegen Hamas afrondt, des te sneller de Democraten de rijen kunnen sluiten.
Joe Biden is tot nu toe een bijzonder trouw bondgenoot gebleken. Terwijl dit NIW gemaakt wordt, werken senatoren en afgevaardigden van de twee grote partijen in Washington aan een compromisvoorstel dat een enorm militair steunpakket aan Israël (en een nog groter aan Oekraïne) moet opleveren: zo’n 10 miljard dollar aan wapens en munitie voor de Joodse staat alleen. Met dat in het achterhoofd is Jeruzalem er veel aan gelegen tegemoet te komen aan de wens van het Witte huis dat de strijd in Gaza wordt teruggeschroefd, al is het maar cosmetisch.
Middenkader
Want de doelen die Israël zich daags na het bloedbad van 7 oktober heeft gesteld, zijn nog niet gehaald. Hamas heeft zware klappen opgelopen, maar beheerst nog zeker een derde van de Gazastrook. Ook zijn de twee hoofdverantwoordelijken achter de aanval op de Israëlische grensplaatsen – Yahya Sinwar en Mohammed Deif – nog in leven en op vrije voeten. Zonder hun dood, arrestatie of verbanning uit Gaza kan Jeruzalem geen overwinning claimen.
Israël heeft het middenkader, de ruggengraat van Hamas geëlimineerd
Aan de andere kant is de noordelijke helft van de Strook nu grotendeels gezuiverd van Hamas. De regen van raketten die in de eerste maanden van de oorlog vanuit Gaza op Israël neerkwam, is opgedroogd tot een sporadische bui. Israël zegt 8500 Hamasterroristen in Gaza gedood te hebben en nog eens 2500 gevangen te hebben genomen. Tel daarbij de ruwweg duizend terroristen die op of kort na 7 oktober op Israëlisch grondgebied zijn gedood en de honderden die daar gevangen zijn genomen, en je spreekt over een substantieel deel – mogelijk de helft – van de militaire mankracht van Hamas en de Palestijnse Islamitische Jihad. De beter getrainde, gedisciplineerde, gemotiveerde en bewapende helft ook nog. Bovendien hebben de Israëli’s zeer succesvol het middenkader, de ruggengraat van Hamas geëlimineerd: bataljons- en compagniecommandanten en hun plaatsvervangers zijn in grote aantallen gedood.
Tientallen tunnels zijn opgeblazen, wapenfabrieken ontmanteld, commandoposten en communicatiecentra van de terroristen verwoest. En dat tegen een relatief lage prijs: 185 gedode IDF-soldaten begin deze week. Als de noordelijke helft van de Gazastrook ‘veilig’ verklaard wordt voor en door het Israëlische leger, is het logisch dat er reservisten naar huis gestuurd kunnen worden. Rond de jaarwisseling kondigde de IDF aan vijf brigades terug te trekken uit Gaza en het aantal bombardementen is teruggeschroefd van honderden naar tientallen per dag.
Slachtoffers
Dat is natuurlijk goed nieuws voor de Palestijnse burgerbevolking. Er wordt al gefluisterd over een voorzichtige terugkeer naar hun huizen in het noorden van de Strook – voor zover die nog overeind staan. Hamas meldde begin deze week dat er meer dan 23 duizend Gazanen zijn gedood sinds 7 oktober, voor wat dat waard is. Niets, denkt u terecht, want niet alleen overdrijft de terreurbeweging de cijfers schromelijk, zij maakt ook nog eens geen onderscheid tussen terroristen en burgers of tussen door de IDF en door haar eigen raketten omgekomen slachtoffers.
Wat er nog steeds niet is, is een plan voor wat er met Gaza moet gebeuren als de wapens zwijgen. Hoe kan dat ook met een Israëlische premier die niet anders doet dan zijn extreemrechtse coalitiepartners behagen? Die dromen stiekem van een onhaalbare permanente bezetting van Gaza, al dan niet met nieuwe nederzettingen en het liefst zonder Palestijnen. Aan de andere kant is er nog tijd, want de nieuwe fase van de strijd in centraal en zuidelijk Gaza zal nog maanden duren. Die zal er anders uitzien, met meer gerichte commandoacties en luchtaanvallen, en – als het goed is – minder burgerslachtoffers en schade aan huizen en infrastructuur.
Wat Hezbollah doet, is dansen op het slappe koord
Zo verloopt de strijd voor de Israëli’s enigszins zoals verwacht mag worden, al moeten er nog heel wat puntjes op evenzoveel i’s gezet worden. De IDF zou zelfs weten waar Yahya Sinwar zich verschuilt, maar hem niet aanvallen omdat hij zich met Israëlische gijzelaars heeft omringd. Net nu de situatie in Gaza min of meer onder controle lijkt te raken, dreigt de vlam in de pan te slaan in het noorden. Daar voert Hezbollah een oorlog met een ‘lage intensiteit’ tegen Israël. Dat betekent: net genoeg om de rest van de wereld wijs te maken dat de sjiitisch-Libanese terreurbeweging solidair is met haar wapenbroeders in Gaza, maar niet zoveel dat Israël tot een grootscheeps offensief tegen de ‘Partij van God’ wordt verleid.
Chirurgisch
Wat Hezbollah doet, is dansen op het slappe koord. Datzelfde geldt voor de vergeldingsacties van Israël, die ingehouden zijn maar de jihadi’s wel degelijk pijn doen. Dat geldt niet eens zozeer voor de liquidatie van Saleh al-Arouri op 2 januari midden in een sjiitische wijk van Beiroet. Al-Arouri stond als nummer 2 van het ‘politbureau’ van Hamas (na Ismail Haniyeh, die in grote luxe in het veilige Qatar verblijft) en als de facto militair bevelhebber van Hamas op de Westelijke Jordaanoever hoog op de kill list van Mossad en IDF. Dat hij en twee andere hooggeplaatste Hamascommandanten met een chirurgische aanval midden in een bolwerk van Hezbollah geliquideerd konden worden, moet als enorme vernedering zijn gevoeld door de sjiitische jihadisten.
Maar, liet de opvallend charisma-arme leider van Hezbollah, ‘sjeik’ Hassan Nasrallah, meteen de volgende dag al weten, het was geen casus belli voor zijn beweging. Dat is alleszins begrijpelijk, Hezbollahaanhangers hebben ook televisies en weten dat hun steden en dorpen eruit zullen zien als Gaza, mocht het tot een grootschalige oorlog met de Israëlische zuiderbuur komen. Hezbollah heeft te lang en te hard gewerkt aan haar machtspositie in Libanon om die lichtzinnig op het spel te zetten. Hamas is Nasrallah geen oorlog waard en zijn Iraanse broodheren in Teheran ook niet. Daarvoor is oorlog een te onzekere factor in een spel vol politieke en economische belangen.
Terreuradel
Dat kan echter in oogwenk veranderen. Bijvoorbeeld als Hezbollah met een uit de hand gelopen raketaanval grote aantallen Israëlische slachtoffers maakt. De kans is dan opeens groot dat Jeruzalem beslist dat Hezbollah dezelfde behandeling verdient als Hamas. De sjiieten weten dat dit risico bestaat en zouden een belangrijk deel van hun elitetroepen van de Radwaneenheid uit Zuid-Libanon hebben teruggetrokken. Maar ook Israël kan een fout maken.
Afgelopen weekeinde doodde het een van de belangrijkste bevelhebbers van diezelfde Radwaneenheid, Wissam al-Tawil, bij een luchtaanval. Al-Tawil is van ‘terreuradel’, hij was een medestander van Imad Mugniyeh, tot de opkomst van Al Qaida de gevaarlijkste terrorist van het Midden-Oosten, en van de eveneens geliquideerde Iraanse terreurgeneraal Qassem Soleimani. Er bestaat geen twijfel over dat de wereld met Al-Tawils dood een betere en veiligere plek is geworden, maar Israël moet oppassen. Er komt een punt dat Hezbollah zich zo vernederd voelt, dat het in zijn eigen val trapt en meent dat het Israël zal moeten aanvallen om geloofwaardig te blijven. De strijd die dan losbarst, kan wat er nu in Gaza gebeurt er als een onschuldige generale repetitie uit laten zien. Een verlegging van het zwaartepunt van de oorlog naar het noorden is in niemands belang – en zeker niet in dat van Israël.
