Halverwege augustus stuurt Manar, een in Nederland wonend lid van de druzengemeenschap, een urgente boodschap door die is verstuurd vanuit de regio Suwayda in Zuid-Syrië: “Wij, de inwoners van het gouvernement As-Suwayda, richten ons met deze dringende humanitaire oproep tot de internationale gemeenschap, mensenrechten- en humanitaire organisaties en het Internationale Rode Kruis. Help ons zo snel mogelijk 79 vrouwen en meisjes te bevrijden die ontvoerd zijn en onder wrede omstandigheden worden vastgehouden door de terroristische organisatie IS, wat een flagrante schending is van alle internationale wetten en conventies.”
Een lijst met 79 namen is toegevoegd. Die begint met Raghad Samer Asad en eindigt met Kholoud Al-Aqel. De opstellers benadrukken dat het om onschuldige burgers gaat, druzische vrouwen en meisjes, die niets te maken hebben met enige militaire actie. Die voortdurende detentie zien de auteurs als ‘een misdaad tegen de menselijkheid’. “Wij houden de internationale gemeenschap verantwoordelijk voor alle schade die hun overkomt. Vrijheid voor onze ontvoerden … en genade voor onze martelaren.”
‘Showbombardement’
De oproep is doordrenkt van wanhoop en woede over de onverschillige houding van de internationale gemeenschap. Aandacht van de westerse media voor Suwayda was er wel toen onderlinge wraakacties tussen bedoeïenen en druzen op 14 juli volledig uit de hand liepen. De regering van de nieuwe leider Ahmed al-Sharaa – voorheen bekend onder zijn nom de guerre Abu Mohammad Al-Jolani – stuurde de dag daarna troepen naar het gebied om de orde te herstellen. Wat begon als een lokaal conflict, mondde uit in een bloedbad waarbij ook aan de regering gelieerde milities betrokken waren. Zij deden mee aan het in brand steken van huizen, plunderingen, verkrachtingen, executies.
De inmenging van Israël, dat bombardementen uitvoerde op onder andere militaire doelen in de Syrische hoofdstad Damascus, werd kritisch bejegend. Oorlogsverslaggever Hans Jaap Melissen sprak in het WNL-programma Goedenavond Nederland van een ‘showbombardement’ dat live op de Syrische tv werd uitgezonden. En de Volkskrant bracht het commentaar van 17 juli onder de kop ‘Met zijn bombardementen op Syrië denderde Israël als een olifant door de porseleinkast.’
Wat begon als opstootjes groeide uit tot een massale vechtpartij
Nadat Israël en Syrië op 20 juli een staakt-het-vuren hadden bereikt, is de belangstelling voor het lot van de druzen in de westerse media weggeëbd. Tot grote frustraties van de druzen in en buiten Syrië. Manar en twee medevluchtelingen uit Suwayda, Rasha en Hesham, rondden vlak na de geweldsexplosie in hun regio hun inburgeringcursus in Nederland af. Ze waren de enige druzen in de cursusgroep, die volledig uit Syriërs bestond. De drie zeggen geïntimideerd te zijn door aanhangers van Al-Jolani. De vluchtelingen noemen Ahmed al-Sharaa nog steevast bij de naam die hij droeg als commandant van Al Qaida. Want, redeneren ze, ‘als je een pak aantrekt, schud je niet meteen je jihadistische achtergrond van je af’. Als leider van Hayat Tahrir al-Sham (HTS) speelde Al-Jolani een sleutelrol in de omverwerping van het Assadregime in december 2024. Hesham: “Hij zegt wel dat hij Syrië wil verenigen, maar niet-soennitische minderheden voelen zich onder zijn bewind niet veilig.”
Clash
Manar en Rasha hebben tranen in de ogen als zij hun verhaal vertellen. Ze moesten wel tot het einde naar de inburgeringscursus komen. Zwaar tegen hun zin, zeggen ze, maar anders zouden ze geen diploma krijgen. Dan hadden ze geen bewijs gekregen dat ze de Nederlandse taal en cultuur voldoende beheersen om te kunnen functioneren in de Nederlandse samenleving. Syrische minderheden in de diaspora moeten voortdurend over hun schouder kijken, zeggen ze. Dat geldt niet alleen voor druzen, maar ook voor andere minderheden, benadrukt Manar. Voor een gesprek over het lot van Syrische minderheden onder Al-Sharaa heeft ze twee Koerden uit haar land uitgenodigd. Ook zij zeggen dat niet alleen het conflict tussen Hamas en Israël naar het Westen is geëxporteerd, maar ook de spanningen in Syrië.
Een voorbeeld is de clash in Düsseldorf eind juli. Syrische demonstranten, Koerden, druzen en aanhangers van Al-Sharaa kwamen elkaar tegen bij het treinstation. Volgens de politie sloeg de vlam meteen in de pan door ‘wederzijdse provocaties’. Wat begon als losse opstootjes groeide al snel uit tot een massale vechtpartij. Agenten probeerden de groepen te scheiden, maar werden zelf aangevallen. Er vlogen stenen en flessen door de lucht. Volgens de politie ging de aanval ‘kennelijk uit van Syrische zijde’. Vier agenten raakten gewond.
‘Druzen hebben geen sterk leger, de Koerden wel’
Meer voorbeelden vliegen over tafel. Rasha vertelt over de dochter van een vriendin, acht jaar oud, die op school een denkbeeldig zwaard tegen haar keel kreeg. De boodschap: alle on- en andersgelovigen moeten worden gedood. Te westerse kleding wordt gezien als haram, verwerpelijk. De Koerden worden ook niet gespaard, vult de Koerdische gast aan. Dat was al zo in het Syrië onder Assad. Ze werden in hun thuisland zonder reden onderweg staande gehouden, intimiderend gecontroleerd, om hun identiteitspapieren gevraagd en gearresteerd. De Koerd zit in Nederland in een azc, maar verbergt zijn identiteit. In datzelfde azc woont een strikte moslim, een tandarts, die bereid is iedereen te helpen – behalve druzen.
Geweld
Helemaal veilig voelden de druzen zich onder Assad evenmin, zegt Ghassan. “We werden ook onder zijn bewind beschouwd als kafirs, ongelovigen, maar de dictator stuurde geen troepen naar Suwayda om de druzen uit te schakelen. Veertien jaar geleden was die regio nog betrekkelijk veilig. Sinds het begin van de opstand tegen Assad in 2011 en het oplaaiend geweld van jihadistische groeperingen is dat veranderd.” Het gevoel niet beschermd te worden leeft breed in de regio. “Bij checkpoints tussen Suwayda en Damascus ging er geregeld van alles mis. Auto’s en telefoons werden gestolen, en natuurlijk geld. Die checkpoints zijn aangevallen door mensen die het spuugzat waren. Druzen hebben geen sterk leger. De Koerden wel, die kunnen zich beter verdedigen.’
De vluchtelingen maken zich grote zorgen over het thuisfront en willen de stem zijn van het volk van Suwayda. Ze zijn gefrustreerd omdat hun stem niet meer wordt gehoord, terwijl er nog van alles speelt in de regio. Rasha scrolt door haar telefoon en vertelt over beelden van wreedheden die ze dagelijks binnenkrijgt. Aan de hand daarvan zegt ze met zekerheid te kunnen stellen dat het moorden in Suwayda ‘voor honderd procent te vergelijken is met de pogrom van 7 oktober 2023 in Israël’. Ze heeft beelden gezien van IS’ers die druzen bestrijden. Die zijn te herkennen aan hun kleding, aan de zwarte vlag en de constante aanroep van ‘Allahoe akbar’. Rasha: “IS opereert aan de grens met Suwayda. Er is niets veranderd. De Europese Unie heeft nog geen vinger uitgestoken. Europa begrijpt de dynamiek van de regio niet.” Ze kan zich niet concentreren op haar werk. “Ik ben bang voor mijn familie. Ik kan niet slapen van de stress.”
Sjeiks
Uit hun verhalen doemt het beeld op van een verenigd volk dat zich verzet tegen Al-Sharaas streven naar een verenigd Syrië. Toch zaten kort na de val van Bashar al-Assad de belangrijkste druzische leiders niet op één lijn, analyseert Erik Yavorsky. Hij is verbonden aan het Fikra Forum, een initiatief van het Washington Institute dat zich richt op de actualiteit in het Midden-Oosten. Yavorsky noemt drie invloedrijke leiders, die allemaal uit vooraanstaande druzenfamilies komen: sjeik Hikmat al-Hijri, Yousef al-Jerboa en Hammoud al-Hinnawi. Hijri wordt beschouwd als de meest prominente sjeik vanwege zijn rol als hoofd van het ‘spirituele presidentschap’.
‘Al-Sharaa zou veranderd zijn, ik noem hem een stropdas-jihadist’
Met in gedachten de aanslagen op druzen in 2015 en 2018 was geen van de sjeiks echt enthousiast over al-Sharaas plannen. De eerste was een aanval in Qaib Lawzah door Jabat al-Nusra, een voorloper van Al-Sharaas HTS. Het bloedbad in Suwayda in 2018, waarbij meer dan tweehonderd doden vielen, was een actie van IS. Toch leken Hinnawi en Jerboa bereid met de interim-president in gesprek te gaan. Wellicht om zich in te dekken, denkt Yavorsky. Maar de spirituele leider Hijri verzette zich vanaf het begin met hand en tand tegen die toenadering. Al voor de massale slachtpartij in juli schilderde hij de interim-regering af als ‘extremistisch in elke zin van het woord’.
Nadat bekend was geraakt dat Al-Sharaas regering en geallieerde gewapende facties in maart deel hadden genomen aan de massale slachting van alawieten langs de kust en aan de moord op druzische militieleden een maand later, kwamen de sjeiks nader tot elkaar. Vooral toen vernederende details naar buiten kwamen over het met geweld afscheren van snorren van mannen, een belangrijk aspect van de druzische cultuur. En over gevangenen die gedwongen werden op handen en knieën te kruipen, terwijl ze uitgescholden werden voor onreine varkens.
Social media
Overigens hebben de druzen zich volgens Yavorsky ook flink laten gelden. Tientallen bedoeïenen zijn vermoord. Op sociale media zijn foto’s te vinden van een druzisch militielid dat poseert voor het lichaam van een bedoeïen dat aan een brug bungelt. Er zijn online video’s te vinden van druzen die juichen terwijl gewapende mannen dode bedoeïenen vervoeren op de motorkap van hun vrachtwagens. Spanningen tussen de twee bevolkingsgroepen zijn er altijd geweest. Die gingen over grond en over de vermeende betrokkenheid van bedoeïenen bij de aanvallen van IS in 2018. Maar het recente geweld heeft de onderlinge wraakgevoelens een extra dimensie gegeven.
Sociale media spelen daarbij een aanzwengelende rol. Dag in, dag uit plaatsen verschillende Syrische facties de gruwelijkste verhalen. Vanuit druzische hoek: over een man die bij een checkpoint wordt gevraagd: “Ben je een moslim of een druus?” “Ik ben een Syriër, broeder,” antwoordt de man. “Wat voor Syriër, moslim of druus?” Als de man erkent dat hij een druus is, wordt hij doodgeschoten. Nog zo’n bericht: de bevolking van Suwayda die het ontslag eist van het hoofd van de Rode Halve Maan, omdat die hulp voor ontheemde gezinnen blokkeert. Half augustus duikt een video op waarin te zien is hoe soldaten van het leger van de Syrische interim-regering in een ziekenhuis patiënten, artsen en verpleegsters gijzelen en vermoorden.
Luchtig
“Manar wil dit filmpje niet zien,” zegt Ghassan. “Ze kan het niet aan. Het leven in Suwayda is een hel. Soldaten houden voedsel en medicijnen tegen, er is nauwelijks water, vrijwel geen elektriciteit, geen internet. Hoe ik dan aan die informatie kom? Van bewoners met zonnepanelen die verbinding hebben met een Starlink-satelliet.” Onbestaanbaar vindt hij het dat het leed van Gaza continu in het nieuws is, terwijl er geen enkele aandacht is voor Suwayda.
Zijn vertwijfeling wordt gedeeld door de Syrisch-Koerdische Nederlander Peshmerge Morad. Toen Assad met de staart tussen de benen naar Moskou vertrok en Al-Sharaa de overwinning claimde, werd Morad door verschillende media gevraagd commentaar te geven. “Ik was vanaf dag één pessimistisch,” zegt hij. “Al-Sharaa noemde ik een stropdas–jihadist. Hij zou veranderd zijn, zoals hij zelf zei, een man van twintig is niet dezelfde als die van veertig. Hij deed er luchtig over. Maar hij is verantwoordelijk voor talloze bomaanslagen, heeft een ideologische jihadistische beweging opgebouwd. Mijn zus en zwager zijn twee keer ontvoerd. De eerste keer door leden van Jabat al-Nusra, de tweede keer door een andere rebellengroep. Gelukkig hebben ze rechten gestudeerd, ook shariarecht, en konden ze delen uit de Koran reciteren. Anders hadden ze niet meer geleefd.”
‘Ik was blij met de Israëlische bommen op Syrië’
Morad werd beschimpt om het zwarte scenario dat hij schetste van Syriës toekomst. “Journalisten wilden het niet geloven. Zonder Assad was Syrië rijp voor een multi-etnische samenleving, meenden ze. Dat is hetzelfde als ik zou zeggen dat met de AfD in Duitsland aan de macht, of Thierry Baudet in Nederland, we aan het begin staan van een multiculturele, inclusieve samenleving. Onzin toch? Nu ik gelijk heb gekregen en de troepen van de stropdas-jihadist om zich heen slaan, nu er filmpjes rondgaan van goddeloze horden jihadisten, bellen die journalisten mij niet meer. Teleurstellend.”
Blij met Israël
Los van elkaar zeggen Ghassan en Morad dat de druzen eigenlijk alleen kunnen rekenen op de steun van Israël. Ghassan verwijst naar een bijeenkomst op 12 augustus in Amman van de Syrische en Jordaanse ministers van Buitenlandse Zaken met de Amerikaanse speciale gezant voor Syrië, Tom Barrack. Ze spraken daar over de wederopbouw van Syrië onder de nieuwe regering, over investeringsovereenkomsten met internationale bedrijven om de door veertien jaar burgeroorlog verwoeste economie nieuw leven in te blazen. En volgens een officiële Syrische verklaring ook over ‘manieren om de samenwerking en coördinatie tussen de drie partijen te versterken om de stabiliteit, de soevereiniteit en de regionale veiligheid van Syrië te dienen’.
Ghassan: “Het verzoek van de druzen om de grens naar Jordanië te openen voor hulpverlening, werd verworpen. Door Jordanië. Israël zal ons wel helpen met een corridor vanuit de Carmelregio, waar veel Israëlische druzen wonen.” Hij zegt dat zijn oudste zus in Suwayda heel blij wordt als ze toestellen van ‘de blauwe luchtmacht’ in de buurt ziet. Dan voelt ze zich veilig. “God bless Israel.”
Egypte wil geen onrust aan zijn grens en Jordanië evenmin, verklaart Morad. “Jordanië is bang dat als de grens opengaat voor hulpverlening, er chaos uitbreekt. Er zijn veel milities actief in die regio. Die worden vanuit Saudi-Arabië, Syrië en Irak gemobiliseerd in hun strijd tegen de kafirs. Ik weet het, het is geen boodschap die goed valt in Nederland, maar ik was blij met de Israëlische bombardementen op Syrië na het bloedbad van Suwayda. Die hebben de slagkracht van de Syrische regering verminderd. Anders zou er nog meer bloed zijn gevloeid.”
––––––––––––––––––––––
Wie zijn de druzen?
Wereldwijd zijn er ongeveer een miljoen druzen. De meerderheid van hen woont in het Midden-Oosten. In Syrië leven er naar schatting 800 duizend, zo’n drie procent van de bevolking. Ze wonen vooral in de regio Jabal al-Druze (‘berg van de druzen’) in het zuidoosten van het land. In Libanon wonen er zo’n 200 duizend. In Israël, inclusief de Golanhoogte, rond de 160 duizend. Hoeveel er in Nederland wonen is niet bekend. Het CBS registreert alleen de Syrische nationaliteit, niet de etnische subgroepen.
‘Wij willen geen federalisme, wij willen scheiden van Syrië’
Druzen vormen een religieuze minderheid die een mystieke vorm van de sjiitische islam beoefenen, maar op een manier die zowel soennieten als sjiieten als blasfemisch beschouwen. Ze geloven bijvoorbeeld in reïncarnatie en drinken alcohol. Mannen en vrouwen worden als gelijkwaardig beschouwd. Vrouwen dragen geen hoofddoek, alleen soms een mandiel, een losse witte sluier, in het bijzijn van religieuze personen. Dat wordt niet gezien als een teken van onderdrukking, eerder als cultureel gebruik. Vrouwen mogen ook deelnemen aan de Raad van oudsten.
De druzen beschouwen hun regio als een liberale vrijhaven en willen dat graag zo houden. Half augustus demonstreerden honderden druzen in Suwayda voor het recht op zelfbeschikking. Ze scandeerden: “Wij willen geen federalisme, we willen geen zelfbestuur, we willen volledige onafhankelijkheid. Wij willen scheiden van Syrië.”
De achternamen van Manar, Ghassan, Rasha en Hesham zijn om veiligheidsredenen weggelaten.
Eén reactie
Informatie over en protesten tegen momenteel door moslims uitgevoerde slachtpartijen en genocides, dat zijn er tenminste 8 zeg ik uit mijn hoofd, worden niet georganiseerd noch financieel ondersteund door Qatar of Hamas of internationale islamitische bewegingen zoals de Moslimbroeders.
Ik blijf het zeggen: De banden van de pers en ook die van politieke partijen met Qatar en vertegenwoordigers van de Moslimbroederbeweging, zoals bijvoorbeeld Muhammad Hanoun van Hamas, dienen te worden onderzocht. Dat zou de uitslag van de verkiezingen nog kunnen beïnvloeden.