De jaarlijkse conferentie van sjloechiem – afgezanten van de Rebbe- is weer voorbij. Meer dan zesduizend rabbijnen kwamen bijeen om elkaar te inspireren. De bijeenkomst was indrukwekkend. Wat de meeste indruk op mij heeft gemaakt was de rabbijn die als soldaat beide benen heeft verloren, maar vol spirit doorging vanuit een nieuwe positie, zoals hijzelf verwoordde. Wat mij ook sterk is bijgebleven is dat duidelijk werd benadrukt dat een rabbijn die in een piepkleine Joodse gemeente net zulk belangrijk werk doet als een rabbijn in een gemeenschap met duizenden leden. Ik was gevraagd om een lezing te geven over hoe het Jood-zijn kan worden aangetoond van een aangewaaide persoon die beweert Joods te zijn. Ik ben best wel een beetje trots (niet goed!) dat mijn sessie erg positief werd beoordeeld en dat ik velen met mijn expertise heb mogen steunen.
Maar tegelijkertijd moest ik helaas vernemen dat mijn vriend, mijn voormalig bestuurder, mijn maatje Ronnie Noach is overleden. Het gaat me niet lukken van New York eerder terug te vliegen en dat doet me intense pijn. Juist nu had ik Norma, Ronnies vrouw, en dochter Danielle bij moeten staan door fysiek aanwezig te zijn. “A hero is someone who gives of their life to something bigger than oneself.” Ronnie cijferde zichzelf weg als er hulp geboden moest worden. Dat was Ronnie.
En dat zijn ook veel Chabadrabbijnen die op de meest afgelegen plaatsen wonen. Ik denk even aan de rabbijn in Kenia, met wie ik veel contact heb. Aan de rabbijn in Boekarest, in Montenegro, Slovenië, Zweden … En dan denk ik er ook aan dat je geen superheld hoeft te zijn om de wereld te veranderen. Een vriendelijk woord, een luisterend oor, is vaak meer dan voldoende. Vorige week was ik in Nieuw-Loosdrecht, een lezing voor een kerkelijk gezelschap. Er waren geen honderden aanwezigen, slechts ongeveer vijftig. Maar omdat mijn lezing over “kan het oeroude jodendom antwoord geven op hypermoderne vragen” ook via een livestream te volgen was en het aantal volgers kon worden gezien, bleek na afloop dat meer dan 260 mensen mijn voordracht hadden bekeken en beluisterd. Toch niet gek voor zo’n klein landje als Nederland!
Intussen was ik al bijna het gezeur met het Concertgebouw vergeten, ware het niet dat vanuit diverse hoeken, Joods en niet-Joods, mij werd gevraagd naar mijn mening over het compromis. Een van de schrijvers liet me weten: “Veel succes Concertgebouw, maar ik persoonlijk blijf altijd over jullie zeggen: bah, bah, bah.” Anderen waren tevreden, want uiteindelijk mag de chazan gewoon blijven optreden. Alleen ’s middags zal een apart concert worden georganiseerd, waar hij niet mag optreden, een soort apartheidsconcert, want voor het (merendeels) Joodse publiek zijn er ’s avonds twee besloten concerten.
Regelmatig wordt mij gevraagd waar ik de tijd vandaan haal voor al mij reisjes, lezingen, columns en dagboeken. Het schrijven van de dagboeken en columns vergt veel tijd, soms enige uren. Maar: een schrijver die ogenschijnlijk wezenloos voor zich uit zit te staren, is feitelijk gewoon aan het werk! En zo vergaat het mij ook. Achter in de auto (niet aan het stuur) of gewoon een rustmoment op de bank, worden mijn dagboekjes voorbereid. En dan later wordt mijn dagdromen aan het digitale papier toevertrouwd. Intussen heb ik mijn Chanoeka-artikel klaar en staan we weer gepakt en gezakt klaar om terug te vliegen naar onze thuishaven. Als u dit dagboek onder ogen krijgt zijn we alweer terug en is mijn volgende 24-uurs reis naar Montenegro. Wat ben ik toch bevoorrecht om ver-weg-rabbijnen te mogen helpen en de KLM financieel te mogen steunen. Dat wordt wel gewaardeerd, want op onze stoel van Amsterdam naar JFK lag een allervriendelijkst persoonlijk met de handgeschreven welkom.
En dat komt dan weer overeen met de eerder gebrachte gedachte: Een vriendelijk woord, een luisterend oor, is vaak meer dan voldoende. Dit naar de medemens. Maar wat met jezelf? Kijk dagelijks in de spiegel en ga op zoek naar je eigen kwaliteiten en gebreken. En zodra je die gebreken hebt gevonden, moet je ervan doordrongen zijn dat zelfkennis zinloos is als die kennis niet leidt tot verbetering.
