Abonneer op het NIW

Het opinietijdschrift en cultureel magazine in één, voor iedereen geïnteresseerd in de Joodse wereld. Abonneer nu »

Nieuws

Aanval op de rechterlijke macht

De regering-Netanyahu presenteerde deze week de plannen om de rechterlijke macht te ‘hervormen’. Een storm van kritiek stak op, tienduizenden Israëli’s gingen de straat op en er werd zelfs openlijk gesproken van een burgeroorlog.

Bart Schut 13 januari 2023, 08:00
Aanval op de rechterlijke macht

De regeringsplannen worden door de belangrijkste juridische experts van de Joodse staat een ‘voorstel voor een democratische dictatuur’ genoemd, een ‘staatsgreep’ en de ‘vernietiging van de rechterlijke macht en de Israelische democratie’. Ook zijn ze vergeleken met de bestorming van het Capitool in Washington op 6 januari 2020. En of dat allemaal nog niet genoeg was, liet de partijleider van Nationale Eenheid en ex-minister van Defensie Benny Gantz het b-woord vallen in aan Benjamin Netanyahu gerichte opmerkingen: “Als je doorgaat op dit pad, zul je verantwoordelijk zijn voor een burgeroorlog in de Israëlische samenleving.”

De premier haalde zijn schouders op over alle kritiek, noemde die ‘ongegrond’ en beschuldigde Gantz van ‘opruiing’. Zijn bondgenoten gingen zoals gebruikelijk een paar stappen verder: Knessetlid Zvika Fogel van Otzma Yehudit riep zijn partijleider en minister van Veiligheid Itamar Ben-Gvir op oppositieleiders Gantz en Yair Lapid te arresteren vanwege hun kritiek. Lapid noemde de nieuwe regering ‘een bende criminelen’. Dat Fogel daarmee juist de schrikbeelden van inmiddels meer dan de helft van de Israëlische bevolking bevestigt, is de soort ironie die aan extreemrechts niet is besteed, maar gelukkig veegde Ben-Gvir de suggestie snel van tafel.

Wat houden de regeringsplannen, die zoveel verzet oproepen, precies in? De kersverse minister van Justitie Yariv Levin (Likoed) deed vorige week uit de doeken wat het kabinet van plan is met de rechterlijke macht. Ten eerste wordt het vrijwel onmogelijk voor het hooggerechtshof door de Knesset aangenomen wetten buiten werking te stellen als deze strijdig zijn met het constitutionele recht. In dit vraagstuk zit een enorme weeffout in de Israelische staatsinrichting: het ontbreken van een grondwet. De ‘basiswetten’ die een vergelijkbare functie hebben in de Joodse staat, kunnen meestal razendsnel en met een eenvoudige meerderheid veranderd worden.

Netanyahu wil de absolute zeggenschap krijgen over wie in het hooggerechtshof benoemd wordt

Mensenrechten
In de meeste westerse democratieën is dit veel moeilijker. Er is bij voorbeeld een tweederdemeerderheid vereist, of het proces is langdurig en moet door allerlei instanties en adviesorganen heen. Het Israëlische parlement heeft maar één kamer, waardoor cruciale basiswetten soms in een kwestie van weken of zelfs dagen aangepast kunnen worden. Aangezien dat regelmatig daadwerkelijk gebeurt, is het hooggerechtshof een belangrijke instantie om al te partijdige wetgeving terug te fluiten, bijvoorbeeld wanneer die in strijd is met de mensenrechten of andere rechtsbeginselen.

En dat is precies de grote ergernis voor rechtse en religieuze partijen in de Knesset. Netanyahu en zijn bondgenoten geloven dat ware democratie gelijkstaat aan bestuur door de meerderheid plus één, waarbij nauwelijks aandacht hoeft te worden geschonken aan de rechten van de minderheid – hoe groot die ook mag zijn. Vandaar dat zij de rechterlijke macht willen ‘hervormen’. Een nogal cynisch eufemisme: ‘uitkleden’ of ‘de tanden uittrekken’ ligt minder goed in het gehoor.

Het tweede element van de rechtse aanval op de onafhankelijke rechterlijke macht bouwt voort op het eerste: het hooggerechtshof mag niet langer wetten of besluiten van de regering toetsen aan de redelijkheid. Een derde stap is dat ministers niet meer naar onafhankelijke ambtenaren van het ministerie van Justitie hoeven te luisteren, maar hun eigen juridische adviseurs mogen benoemen. Dat die medewerkers niet op hun politieke neutraliteit geselecteerd zullen worden, ligt voor de hand. Sowieso lijkt de regering-Netanyahu begonnen aan een reeks zuiveringen van lastige ambtenaren op verschillende ministeries. Zelfs de procureur-generaal, Gali Baharav-Miara, dreigt vervangen te worden door een jaknikker. Dat is extra opvallend, omdat zij voor zes jaar is benoemd, onafhankelijk van regeringswisselingen.

Wurgen
De vierde en laatste stap is de meest vergaande en zet de bijl het diepst in de rechtsstaat zoals Israëli’s die al 75 jaar kennen. Door het toevoegen van twee door de regering benoemde leden aan de commissie die opperrechters benoemt, willen Netanyahu en de zijnen absolute zeggenschap krijgen over welke raadsheren in het hooggerechtshof benoemd worden. De benoemingen in het hoogste rechtsorgaan van de Joodse staat zullen daarmee volledig in handen van politici komen, een gruwel voor rechtsgeleerden in binnen- en buitenland. Met één klap zou de regering in Jeruzalem daarmee de scheiding der machten – traditioneel ook in Israël een van de fundamenten van de democratische rechtsstaat – om zeep helpen. Als het aan het kabinet ligt, gaat Israël in juridisch opzicht de hevig gepolitiseerde rechterlijke macht van de VS achterna. Dit in tegenstelling tot de meer op het Europese systeem gebaseerde rechtspraktijk tot nu toe, waarin het gerechtshof de politiek zoveel mogelijk buiten de deur probeert te houden.

Het is vooral deze laatste stap die tot een storm van protest heeft geleid. Dat gebeurt enerzijds op straat: dit weekend gingen tien- tot dertigduizend (de schattingen liepen nogal uiteen) demonstranten de straat op in Tel Aviv om tegen de plannen van ‘crime minister’ Netanyahu te protesteren. Ook kopstukken uit het Israëlische rechtssysteem spraken zich ongekend hard uit. Oud-voorzitter van het hooggerechtshof Aharon Barak zei dat Netanyahu de ‘democratie wil wurgen’ en dat het land daarna niet langer als zodanig bestempeld kan worden. “Zet mij maar voor het vuurpeloton als dat deze stap in de richting van tirannie kan voorkomen,” voegde Barak er enigszins theatraal aan toe. Ook andere oud-opperrechters spraken zich uit tegen de plannen, net als de Israëlische Orde van Advocaten en de decanen van juridische faculteiten van acht universiteiten.

Benny Gantz riep op tot protesten tegen de maatregelen

Benny Gantz riep de bevolking op massaal de straat op te gaan en toverde het spook van de burgeroorlog tevoorschijn. Dat is misschien wat overdreven, maar uit het feit dat zelfs Israëls meest trouwe vrienden in de diaspora gruwelen van de regeringsvoorstellen, blijkt wel hoe diep de plannen inhakken op gevoelens van saamhorigheid in en buiten de Joodse staat. Alan Dershowitz, voormalig hoogleraar constitutioneel recht aan de Harvard-universiteit en een onwankelbaar verdediger van de Joodse staat, noemde de plannen vorige week ‘onverdedigbaar’. “Als ik in Israël was zou ik meelopen in de demonstraties,” zei de academicus, om daaraan toe te voegen dat het steeds moeilijker wordt ‘Israël te verdedigen in de internationale rechtszaal van de publieke opinie’.

‘Zet mij maar voor het vuurpeloton,’ zei de oud-opperrechter

‘Geen interesse in voortbestaan PA’

De nieuwe Israëlische minister van Financiën, Bezalel Smotrich, heeft gezegd geen belang te hechten aan het voortbestaan van de Palestijnse Autoriteit. Smotrich heeft aangekondigd tientallen miljoenen euro’s Palestijns belastinggeld in te zullen houden als reactie op het streven van Ramallah Israël veroordeeld te krijgen bij het Internationale Gerechtshof in Den Haag. Smotrich zegt het geld – belastingen die Israël namens de PA heft en wordt geacht naar de regering van Mahmoud Abbas door te sluizen – aan de slachtoffers van Palestijns terrorisme te willen geven. “Zolang de Palestijnse autoriteit terreur aanwakkert en onze vijand is, heb ik geen belang bij haar voortbestaan,” aldus Smotrich.

Zijn extreemrechtse kompaan Itamar BenGvir wil verbieden dat bij demonstraties in Israël Palestijnse vlaggen worden meegedragen, hoewel rechtsgeleerden de minister van Veiligheid waarschuwen dat dit in strijd is met de vrijheid van meningsuiting. Ook wil Ben-Gvir hard optreden tegen Joodse demonstranten die bij hun protest tegen de regering de openbare weg blokkeren. Deze harde opstelling staat in schril contrast met zijn verkiezingsbelofte niet te zullen optreden tegen acties van kolonisten op de Westelijke Jordaanoever, die steeds vaker uitlopen op geweld tegen Arabische bewoners, de Israëlische politie en de IDF.

Foto’s: Flash90

Heeft u dit artikel met plezier gelezen? Met een abonnement op het NIW krijgt u toegang tot columns, opinies, analyses, nieuws – en achtergrondverhalen. Kies hier wat het beste bij u past.

Abonneer op het NIW

Abonneer nu!
Tags dit artikel heeft geen tags
Opmerkingen (3)
tiki 15 januari 2023, 13:08
Uit het artikel is op te maken aan welke kant de schrijver zijn boterham smeert. De nieuwe regering presenteerde deze week het eerste gedeelte van de plannen om de rechterlijke macht te hervormen, niet te “hervormen”. Het kan niet zo zijn dat 15 zelfbenoemde rechters iedere wet/besluit van een gekozen regering van tafel kunnen vegen wanneer één persoon/groep het er niet mee eens is. Het buro van de openbare aanklager is ook dringend aan hervormingen toe. Mensen die zij in het vizier hebben worden zonder pardon fijngemalen via zeer twijfelachtige methoden. Deze hervormingen zijn nodig om ze in lijn te brengen met het overgrote deel van de OECD landen. Griekenland, Turkije & Israel zijn de énige 3 landen waar neptomisme de boventoon voert. Vriendjespolitiek word hoog in het vaandel gedragen maar zelfs een goede vriend met een 'foute mening word niet geaccepteerd voor de justitionele job. Bovendien beogen deze plannen het herstel van het slecht functionerende rechteroog & oor van rechters. *Een democratische dictatuur! Een staatsgreep! Vernietiging van de democratie! Ondergang, Vernietiging van het rechtsysteem, Burgeroorlog! Capitool bestorming en meer van dit soort hysterische superlatieven, als aas om de groep ongeinformeerde “juridische experts” mee te krijgen in de bestorming van het 'ultra rechtse gevaar' en daarmee de redding der natie. Precies dezelfde mantra's werden in 1977 gebruikt toen Menachem Begin voor de eerste keer de verkiezingen won en het rode bolwerk van de Arbeiderspartij doorbrak. Zelfde verhaal toen 'buldozer' Sharon PM werd. Het liep allemaal met een sisser af en vredes accoorden werden gesloten. * Gerenomeerde juridische experts? Allemaal lid van dezelfde Shul. Maar in Israel bestaan er gelukkig ook een pak juridische experts met een andere mening. Die vinden dat de hervormingen niet ver genoeg gaan of er andere keuzes moeten worden gemaakt. De schrijver had dit kunnen weten als hij de vele discussieprogramma's had kunnen volgen. Journalisten met een eenzijdige ultra linkse 'anti Bibi signatuur vertellen echt niet het juiste verhaal. Het quoten van propaganda i.p.v. feiten, niet herkend door een hiaat in historische kennis, ook niet. Wie zijn de opruiers van deze protesten & superlatieven? Het kwartet der verliezers & generalen! Yair Lapid, de 6 maanden ex PM. Yair Golan, ex-generaal & verliezende wannabe leider van de Meretz partij zijn totaal van het politieke front verdreven. Moshe 'Bogi' Ya'alon, ex generaal /verdedegings minister wiens eigen partij nooit van de grond kwam. Bennie Ganz, ex-Generaal/opperbevelhebber die maar blijft denken dat het ei cleverer is dan de kip en dacht met ex-Generaal/opperbevelhebber Gadi Eizenkot een 'winnaar' binnengehaald te hebben, waarna zijn partij als een plumpudding in mekaar zakte.Terwijl de schrijver ons triomfantelijk meld dat tienduizenden hebben geprotesteerd, om hun verlies te compenseren, zaten miljoenen lekker thuis voor de buis, genietend van de binnengehaalde winst in de hoop dat er eindelijk een verandering gaat plaatsvinden in het corrupte systeem. Indien de schrijver de Israelische TV had kunnen volgen, waar linkse & rechtse politici, journalisten & advocaten continu met elkaar in discussie gaan, dan zou hij geweten hebben dat zélfs enkele van de meest ultra linkse journalisten & politici het totaal eens zijn met hervormingen en zich tegen hun eigen linkse kamp keren, dat niets anders te bieden heeft dan protesten, opruiing, scheldenpartijen & bangmakerij, zonder énig alternatief plan te bieden. Enkele voorbeelden? o.a. Eldad Yaniv (journalist) Gideon Levi (journalist) & Chaim Ramon (ex minister van Justitie van de Arbeiderspartij) etc.etc.etc. Het Hooggerechts hof/ BAGATZ, is de lange arm van dit verliezende kamp met opperrechter Esther Hajut die in haar antwoord op de plannen van de regering over kwam als de slager die zijn eigen vlees keurt. Geen woord van twijfel over het functioneren van haar & haar bedrijf. Alles was 100% zuiver van de graat, vol liefde & emphatie naar 'de kleine man. Vandaar dat het vertrouwen van diezelfde kleine man in deze organisatie op een absoluut dieptepunt staat. De ballon is met een keiharde knal doorgeprikt. Wat de schrijver ook niet heeft begrepen is dat de héle bruhaha over iets totaal anders gaat, namelijk de fete tussen Gantz & Lapid over wie de oppositie gaat leiden! Deze 2 liggen mekaar namelijk niet zo. *Netanyahu wil de “absolute zeggenschap” krijgen over de aanstelling van rechters in BAGATZ? Pure ophitsende bangmakerij. Zélfs Netanyahu heeft niet het eeuwige leven en de oppositie van vandaag kan zomaar de regering van morgen zijn en denk maar niet dat zij die “absolute zeggenschap” gaan veranderen. *Netanyahu & bondgenoten menen dat Democratie afhangt van een meerderheid plus 1 waar nauwelijks aandacht hoeft te worden geschonken aan minderheden. U durft! Minderheden in Israel hebben alle vrijheid, rechten & plichten, het zijn namelijk gewoon Israeli's. In Israel zijn er ook nooit problemen met opvang v. minderheden/vluchtelingen die op straat moeten slapen door regelgeving, onwil of plaatsgebrek, de Christelijke gemeenschap (die in Europa ondergaat) stijgt in Israel jaarlijks, Gay Bashing is geen nationale sport zoals in veel 'beschaafde' EU landen en vele Gay's uit de “palestijnse gebieden” zoeken een veilige haven in Israel en zélfs de Burkini is geen probleem. Democratie begint door de keuze van de kiezer te eerbiedigen zijnde een meerderheid + 1 en niet deze keuze na verkiezingen bij het oud vuil te zetten, een Cordon Sanitair rond winnaars te plaatsen en manipulatief met minderheden een meerderheid te organizeren/vormen. Ook in Israel is deze strategie door Bennett & Lapid geprobeet én falikant mislukt. Voeg hierbij de obsessieve 'just no Bibi' boycot van de linkse Shul en de kiezer heeft zijn keuze bepaald. *Netanyahu is begonnen aan ”zuiveringen” van lastige ambtenaren. Echt? Deze terminologie past perfect in 'der Sturmer maar niet in het NIW. Iedere nieuwe regering stelt zijn eigen mensen aan en word niet beschuldigd van “zuiveringen”, behalve bij de 'foute' keuze van de Israelische kiezer. *Gali Baharav Miara, de procureur Generaal aangesteld door de tijdelijke PM Lapid en ongeoorloofd ten tijde van een overgangsregering was een puur politieke aanstelling, wat ook bleek uit al haar beslissingen & uitspraken., o.a. het erdoor jassen van de gas deal met Libanon zonder zelfs maar een stemming in de Knesset, het ongeoorloofd aanstellen van favorieten op bepaalde posten, het niet toestaan van bepaalde 'rechtse verzoeken etc.. Het mag als een verrassing komen maar in Nederland & in vele EU landen blijkt de aanstelling van rechters niet veel anders dan in Polen of Hongarije. Een beetje minder arrogantie zou dan ook gepast zijn. *Aharon Barak, door Amerikaanse rechters een Justitiele piraat genoemd omdat hij eenzijdig en zonder meerderheid/advies alle macht naar zich & vrienden toetrok is dus niet het beste voorbeeld van (justitonele) democratie. De héle rommel in het huidige rechtssysteem komt 'door Aharon Barak. Zijn idiote uitspraken zoals “zet mij maar voor het vuurpeleton om deze tirannie te stoppen” & “parels vol vergif “ als codenaam voor deze democratisch gekozen regering spreken boekdelen. De man is totaal verdwaasd en word intussen als zodanig herkend. Jammer dat dit niet word gemeld door de schrijver, maar juist als een pluspunt gezien. “Israel's meest trouwe vrienden in de Diaspra vinden”. De Diaspora, die hun kinderen niet verplicht het leger in moeten sturen om te overleven, die niet dagelijks met terreur & oorlog worden bedreigd, wiens land niet automatisch als een Joodse paria word behandeld en beschuldigd van alle ellende in de wereld etc. maar die zich wél het recht toeëigend om ongevraagd, ongeinformeerd & ongenuanceerd commentaar te leveren op de democratische keuze van de Israelische kiezer. Als zij invloed willen hebben, zullen ze hun koffers moeten pakken want de Israelische kiezer (de enige die telt) heeft zijn keuze gemaakten zelfs met méér dan een meerderheid + 1. *Bezalel Smotrich heeft gezegd dat de PA opgelost moet worden daar het terreur tegen Israeli's aanwakkert terwijl hun leider (dit jaar aan zijn 19e jaar van zijn 4 jarig mandaat begonnen) de wereld rondvliegt om via Internationale instanties/forums Israel met leugens te besmeuren én geld hiervoor in te zamelen. Het komt misschien als een verrassing maar de PA is niets anders dan een papiermacht zonder énige invloed. Die ligt enkel & alleen bij “president” Abbas. Het PLO businessplan om terreur te belonen via salaris aan terroristen, moordenaars & familie (en daarmee aan de macht te blijven) moet afgeknepen worden. Dit zou ook ten voordele van de EU belastingbetaler zijn die dit ongewild mee financiert. Er is een nieuwe clausule aan het financiele PA lijstje toegevoegd. *het bloedgeld word aan aan Israelische slachtoffers uitbetaald. Zijn “extreem rechtse” kompaan Ben Gvir wil het zwaaien met PLO vlaggen (die staan voor de vernietiging van Israel) in het hartje van Tel Aviv & openbare ruimtes verbieden. Schande, schande! Vrijheid van meningsuiting staat volgens de schrijver blijkbaar hoog boven (Joodse) mensenlevens. Nee, dit heeft echt niets met vrijheid van meningsuiting te maken maar alléén met gezond verstand. De groots aangekondigde protesten zaterdagavond waarbij 3 tot 400 000 mensen werden verwacht (het werden er 80 000 in het héle land), met vooral veel nieuwschierige kijkers & traumatische kiezers/verliezers. Het was gewoon een protest tegen de winnende regering en niet tegen hervormingen, daar 95% deze sowieso niet hebben doorgelezen of begrepen.
JW 18 januari 2023, 02:48
Beste tiki, hartelijke dank voor deze heldere uiteenzetting.
Eliezer Yair 19 februari 2023, 12:18
Dank voor het heldere verhaal Tiki.
Plaats opmerking

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *