door Dalit Lymor
Een paar weken geleden bezocht ik met een vriendin in Theater Bellevue de voorstelling Noblesse oblige, geschreven door de half-Israëlische Dara Bazelet. Het verhaal draait om de Joods-Israëlische Tamar, gespeeld door Jessie Holtkamp, die na de aanslagen van 7 oktober vastzit tussen haar sociale omgeving en haar familie. De oorlog tussen Israël en Hamas raakt haar diep, maar zodra ze haar gevoelens deelt in haar sociale kring, worden die direct gepolitiseerd. Daardoor blijft Tamar ontheemd achter.
Het was verfrissend een theaterstuk te zien waarin juist wél ruimte was voor het Joods-Israëlische perspectief. Die ruimte leek het afgelopen jaar nauwelijks te bestaan. Dat gevoel van ontheemding werd extra versterkt in de progressieve en culturele kringen waar ook ik toe behoor. Veel culturele instellingen, van poppodia tot kunstgalerijen, kozen stelling in het conflict. Maar het bleef niet bij een oproep tot een staakt-het-vuren: Israël kreeg te maken met openlijke beschuldigingen van genocide en andere absurde aantijgingen. Daardoor voel ik me in sommige kringen niet meer welkom en vermijd ik bepaalde evenementen simpelweg vanwege de politieke kleur van de organisatie.
Menselijk
Wat ik zo mooi vond aan het theaterstuk, was dat het geen politieke stelling innam, maar de focus legde op de menselijke emotie die oorlog met zich meebrengt. Het stuk liet ook de frustratie zien die Tamar voelde tegenover de pro-Palestina-activiste, vertolkt door Julie Boellaards. Bazelet slaagde erin haar personage menselijk te houden, zonder in simplistische tegenstellingen te vervallen.
De voorstelling wist zowel een glimlach als rauwe emotie op te roepen. Op sommige momenten werd ik overspoeld door verdriet. Ondanks de zware periode van het afgelopen jaar was het fijn om dat gefrustreerde gevoel eindelijk op een podium afgebeeld te zien en er met anderen in de zaal om te kunnen lachen. Dat gaf niet alleen opluchting, maar maakte ook dat gevoel van ontheemding net iets lichter. Er ontstond zelfs een moment van verbinding.
Bazelet slaagde erin haar personage menselijk te houden
Na afloop was er een vragensessie met de schrijfster en de acteurs. Filosoof en theatermaker Jaïr Stranders, die ook in het publiek zat, vroeg aan Bazelet: “Maar begrijp je de activist ook?” Wellicht een terechte vraag, maar wel eentje die me frustreerde. Ik hoor deze vraag vaak in debatten of panelgesprekken op televisie en telkens roept hij dezelfde ergernis op. Ik heb namelijk geen begrip voor de pro-Palestina-activist. Er heerst een idee dat ‘begrip’ een tegengif is tegen polarisatie, maar dat vind ik een te simplistische en idealistische kijk.
Pure emotie
Bovendien, wat bedoelen we eigenlijk met begrip? Objectief gezien begrijp ik hoe mensen zich laten meeslepen door de anti-Israëlpropaganda die op sociale media wordt verspreid. Ik snap hoe sommigen zich daardoor geroepen voelen zich aan te sluiten bij pro-Palestinaprotesten. Soms vraag ik me zelfs af: als ik niet Joods was geweest, had ik daar dan ook tussen gestaan? Vanuit dat perspectief heb ik begrip. Maar vanuit mijn pure emotie heb ik dat niet. En juist dat is de essentie van het theaterstuk. Door zo’n vraag wordt die essentie in één klap van tafel geveegd.
Het punt is dat maar weinig mensen echt begrip lijken te hebben voor de Tamars in onze samenleving. In die vraag schuilt een bepaalde verhevenheid—het idee dat ‘zij’ het niet begrijpen, maar ‘wij’ wel. Alsof dat op zichzelf al genoeg zou zijn om het conflict op te lossen. Maar dat is simpelweg niet de realiteit waarin we ons bevinden.
Ik had het gevoel dat er een beroep werd gedaan op de moraal van Bazelet: “Maar begrijp jij het wel?” Alsof begrip altijd de enige juiste reactie moet zijn. Maar juist die rauwe emotie mag er gewoon zijn. En laat dat nou precies de essentie zijn van dit theaterstuk—een stuk dat absoluut de moeite waard is om te gaan zien.
