De confronterende documentaire Auserwählt und ausgegrentzt (‘Élus et exclus’ in het Frans), over het antisemitisme dat anno 2017 in Europa heerst, werd mogelijk gemaakt door de Frans-Duitse omroep Arte. Maar Arte besloot niet tot uitzending over te gaan. De WDR deed dat wel, geannoteerd. De makers, Joachim Schroeder en Sophie Hafner, zijn in een Kafkaëske situatie terechtgekomen. Max Moszkowicz sprak met Schroeder.
Door Max Moszkowicz
De reden die Arte gaf voor het niet uitzenden van de documentaire was vaag, maar het kwam erop neer dat de film te pro-Israël zou zijn. Daarbij moet worden aangemerkt dat Arte nooit ook maar één van de tientallen pro-Palestijnse films die op dit documentairekanaal zijn uitgezonden, heeft geweigerd. NIW-medewerker Bart Schut schreef daarover vorige week een opinieartikel. De film die Schroeder en Hafner maakten, toont juist deze hypocrisie en dubbele standaard als het om Israël en Joden gaat. Tabloidblad Bild wist de hand te leggen op de documentaire en zette hem 24 uur online; de film werd honderdduizenden keren bekeken en krijgt lovende kritieken van de meeste kijkers, maar ook woedende reacties vanuit linkerhoek. En daar blijft het niet bij.
Wat is de stand van zaken nu?
“Vrijdagavond publiceerde de WDR [WestDeutsche Rundfunk] een persbericht waarin werd gesteld dat de documentaire door die omroep zal worden uitgezonden, maar dan wel voorzien van commentaar om de ‘tekortkomingen’ in de film aan te geven. De WDR wil aansluitend, na vertoning van de documentaire, een debat in de studio voeren. Daar mogen wij als makers niet bij zijn, we worden buitengesloten. Er wordt ook niet gezegd wie de critici zijn die aan de debattafel zullen plaatsnemen. Arte heeft een deal met de WDR. Die zender mag een documentaire een jaar nadat die is uitgezonden bij Arte, vertonen. Arte zond niet uit, dus kon de WDR dat meteen doen. Niet dat ze daarop zaten te wachten, maar door de commotie die was ontstaan, waren ze er bijna toe verplicht.”
Er wordt dus bij de vertoning vermeld waar jullie ‘de mist in zouden zijn gegaan’?
“Dat klopt. Wie die zogenaamde ‘nuances’ gaat toevoegen, waarschijnlijk met teksten in beeld, is ons ook onbekend. De enige persoon die vanuit ons netwerk is benaderd om deel te nemen aan het debat in de talkshow Maischberger na afloop, is een van onze adviseurs, professor Wolffsohn, die het een belangrijke documentaire vindt en Bild informeerde over Arte’s weigering. Wie er tegenover hem komen te zitten is niet duidelijk, wel weten we dat de zenderdirecteur van de WDR ook commentaar wil gaan geven.”
Hoe is het mogelijk dat de film nu toch wordt uitgezonden?
“Dat komt door de enorme publiciteit die we hebben gekregen nadat Bild Auserwählt und ausgegrentzt online had gezet. De film is ingeslagen als een bom. Veel Duitse kijkers hebben geprotesteerd. Daarom heeft nu de WDR besloten toch tot uitzending over te gaan, maar met die aanpassingen. Ik heb het copyright niet, dus ik heb daar niets meer over te zeggen. Om eventueel protest van andere zijde voor te zijn, wordt nu een soort tribunaal na afloop georganiseerd, waarin de WDR zelf advocaat en rechter gaat spelen.”
Waarom is er zoveel paniek over jullie film?
“Omdat antisemitisme en antizionisme in hun huidige vorm salonfähig zijn geworden in Duitsland en heel Europa. Nu wij dat met onze film ontmaskeren is dat confronterend voor de linkse leidinggevenden in bestuursfuncties bij televisie.”
Dit is in de geschiedenis van documentaires nog nooit gebeurd.
“Je zou kunnen zeggen dat onze documentaire nu wordt geannoteerd [lacht cynisch]. Volgens mij is dat één keer eerder gebeurd, en dat was toen twee jaar geleden Mein Kampf werd gepubliceerd.”
Wat dreef je om deze film te maken?
“Antisemitisme is hardnekkig verankerd in de Europese cultuur, het blijft steeds terugkomen in een nieuw jasje, maar het is en blijft het lelijke oude monster van Jodenhaat. Het is ongelofelijk hoe onwetend mainstream media zijn over het antisemitisme, dat ze nota bene zelf een podium bieden.
Het begint zo de spuigaten uit te lopen dat de tijd overrijp was om zo’n film te maken. Hij dient een groot maatschappelijk belang door mensen te confronteren met hun onwetendheid en onverschilligheid over antisemitisme in Europa. Het is walgelijk dat er anno 2017 een film gemaakt moet worden over dit onderwerp. Daarom is de toon in de film ook sarcastisch. Ik weet eerlijk gezegd niet hoe we dit onderwerp anders zouden moet aanvliegen.”
Ik weet eerlijk gezegd ook niet hoe we dit onderwerp anders zouden moet aanvliegen
Kijkend naar de film zag ik dat mensen soms doortrapte antisemieten zijn, maar dat er ook een aantal waarschijnlijk niet in de gaten heeft dat ze antisemitisch bezig zijn.
“Niemand wil een antisemiet zijn. Zeker in Duitsland niet! Het voordeel van een echte neonazi is dat die tenminste zegt wat hij denkt. De meerderheid komt er nooit voor uit en zal het blijven ontkennen. Antisemitisme wordt gecamoufleerd als antizionisme, anti-Israël-sentiment en zelfs met anti-imperialisme. Het gaat zo ver dat ze het brengen als: ‘We redden de Joden die zichzelf geweld aan doen door pro-Israël te zijn, en zo redden we ook anderen die door Joden geweld worden aangedaan in Israël’. Een zeer denigrerende, pedante houding en nog eens racistisch ook.”
Je legt in de film al snel een link tussen antisemitisme en de staat Israël.
“Als mensen me tijdens het filmen vroegen waar de film over ging en ik vertelde dat het over antisemitisme ging, dan werd er of niet meer doorgevraagd en antwoordden velen: ‘Ja, dat was vroeger en de Holocaust was vreselijk en never again.’ Maar vijf minuten later, kwamen ze dan toch met; ‘Ja, maar Israël…’ Dan zit je ineens in een politieke discussie. Waarom altijd die ‘ja maar’? Het antwoord is dat antizionisme honderd procent antisemitisme is. Het hele bestaan van Israël is het probleem: Israël is de Joodse staat, daarin zit ’m de crux.”
In de documentaire laten jullie zien dat met name onder moslimjongeren een obsessie met Israël en het lot van de Palestijnen heerst. Vanwaar die tunnelvisie?
“Ja, we leven ook met geïmporteerd antisemitisme. Met name Frankrijk, Zweden en Duitsland gaan daar gebukt onder. Ik laat dat gewoon zien. Waarom kijkt men niet naar de genocide in Syrië? Waarom wordt er geen aandacht besteed aan de bezetting van de westelijke Sahara door Marokko, om maar wat voorbeelden te noemen? Omdat Israël een Joodse staat is en dat zijn die landen niet. Het gaat om het Joodse karakter, zo simpel is het.”
We zien ook dat de Europese Unie aan ngo’s die een openlijk anti-Israëlisch beleid voeren, miljoenen euro’s aan Palestijnse doelen doneren. Wat heeft dat met antisemitisme te maken?
“In de film tonen we aan dat al dat geld voor voedsel, water en kleding niet of nauwelijks bij de Palestijnen zelf terecht komt, maar direct verdwijnt in de handen van bijvoorbeeld Hamas. Palestijnse studenten vertellen dit ook in beeld. Duitsland geeft van de hele Europese Unie veruit het meeste geld uit aan Palestijnse doelen in Gaza. Daarom leek het mij essentieel om dat te tonen.”
Je zegt nu dus dat uitgerekend Duitsland hoofdsponsor is van de gewapende strijd tegen Joden na de Tweede Wereldoorlog?
“I hate to say it, maar: ja.”
Dit interview vond plaats op maandag. De documentaire en het aansluitende debat werden woensdagavond uitgezonden, na de NIW-deadline.
Abonneer op het NIW
