De PIG op een kruispunt

Het rommelt bij de PIG. Er is niet alleen onvrede over de financiële gang van zaken, maar ook onenigheid over de toekomstige koers.

De geschiedenis van de Portugees Israëlietische Gemeente in Amsterdam is lang en roerig. Daar lijkt nu een nieuw hoofdstuk aan te worden toegevoegd. Van het kerkgenootschap dat beschikt over een van de mooiste synagogen ter wereld is genoegzaam bekend dat het sinds de oorlog diverse malen heeft gekampt met grote financiële onzekerheid. En ook nu moet het de eindjes aan elkaar knopen, zo blijkt uit een brief van eind januari aan de leden, ondertekend door voorzitter Louis Lobatto en in het bezit van het NIW. Daarin wordt door de parnasiem (bestuursleden) aangekondigd dat het vanwege noodzakelijke bezuinigingen niet meer mogelijk is om het kantoor fulltime bezet te houden. Ook doen zij een dringend beroep op de leden om zo snel mogelijk de kerkelijke bijdrage te betalen.
Financiële problemen zijn niet de belangrijkste oorzaak van de onrust die op dit moment heerst, zo melden diverse welingelichte bronnen. Zoals wij al eerder publiceerden, zijn parnasiem Chiel Cohen De Lara en Bram Palache uit het college gestapt. Van De Lara is bekend dat de behandeling door een aantal parnasiem van de nieuw aangetrokken Natan Peres hem zeer tegen de borst stuitte. Peres zou een aantal taken van chacham Pinchas Toledano overnemen, die ‘een stapje terug deed’, en ook een belangrijke rol krijgen tijdens de erediensten. Aan dat laatste was vooral behoefte sinds Nachshon Rodrigues Pereira vertrok om zijn eigen, jonge en inmiddels succesvolle Bendigamos-sjoel op te richten. Maar Peres werd geconfronteerd met de veranderingen die plaatsvonden na het overlijden van Lobatto’s voorganger Uri Coronel en vertrok nog voordat hij goed en wel begonnen was. Hij is inmiddels een regelmatige bezoeker van de Obrechtsjoel.

Onheus
Nu er gaten in de bezetting vallen, roepen de parnasiem in hun brief vrijwilligers op om diensten te leiden en de parasja te lezen. In deze nieuwe situatie zou chacham Toledano zich ook weer meer met de gemeente gaan bemoeien. Maar intussen gonst het van de geruchten naar aanleiding van een geheim rapport over de chacham, dat werd uitgevoerd in opdracht van zowel de PIG als de Amsterdamse NIHS. Daarover is al begin oktober een brief van de parnasiem uitgegaan, waarin wordt gesteld dat leden die zich ‘door wellicht onhandig gedrag van de chacham’ beledigd voelen, waarschijnlijk het een en ander verkeerd hebben geïnterpreteerd.

Intussen gonst het van de geruchten naar aanleiding van een geheim rapport over de chacham

Lobatto in de brief: “De afgelopen tijd zijn er geruchten en beschuldigingen geweest over onheuse bejegening door chacham Toledano van gioer-kandidaten.
Om duidelijkheid te krijgen over de betrouwbaarheid van deze geruchten heeft de PIG in overeenstemming met chacham Toledano en samen met de zustergemeente, de NIHS, een onafhankelijk en vertrouwelijk onderzoek laten doen naar deze geruchten en beschuldigingen. Het college van parnasiem heeft het onderzoeksrapport nauwkeurig bestudeerd en komt op grond van dit rapport tot de conclusie dat de aantijgingen geen reden zijn tot enige disciplinaire maatregel. “Chacham Toledano is wellicht onhandig geweest in zijn uitlatingen, deze kunnen verkeerd zijn overgekomen zonder dat er overigens van zijn kant sprake was van verkeerde intenties. Parnasiem beschouwen deze zaak daarmee als afgedaan.” Getuigen die aan dit onderzoek hebben meegewerkt zijn met die lezing niet gelukkig en melden dat er uitspraken zijn gedaan die weinig ruimte laten voor interpretatie.

Kampen
Hoe het ook zij, het beet dien, de rabbinale rechtbank waar orthodox Joods Nederland al jaren naar streeft en waarvan Toledano deel van zou gaan uitmaken, is in de ijskast gezet. Voor voorzitter Lobatto is het geen gemakkelijke taak al deze uitdagingen het hoofd te bieden. Dat betekent niet dat hij niet actief is. Onder zijn bewind worden inmiddels besluiten die onder Coronel zijn genomen en goedgekeurd, teruggedraaid, zoals het instellen van een Raad van Toezicht en een uitgewerkt plan voor de toekomst van de gemeente. Dan is er nog een ander probleem: de gemeente staat voor belangrijke beslissingen die de kehilla rijp zou moeten maken voor de eisen van de 21e eeuw. Er is bijvoorbeeld een discussie gaande of een Joodse man of vrouw die niet-Joods is getrouwd wel lid kan worden van het college van parnasiem. Behoudende en vooruitstrevende(re) kampen staan tegenover elkaar.
Daarnaast is er de brede klacht dat leden en aspirant-leden niet gastvrij worden behandeld. Dat geldt ook voor de grote groep Israeli’s die de Esnoga regelmatig bezoekt. “De PIG staat voor de keuze: wat willen we zijn? Een gemeente die inclusief denkt, of een gemeente die exclusief denkt? Ga je voor inclusiviteit dan heb je de kans weer te groeien. Sluit je mensen buiten, dan ben je gedoemd uit te sterven. Het zou jammer zijn als de gemeente daarbij niet kijkt naar de traditie van de PIG, die altijd tolerant is geweest,” zegt een insider.
Het NIW vroeg voorzitter Lobatto om een reactie. Hij verklaart: “Ik ga hier wel commentaar op geven, maar niet via het NIW. Er zal de komende weken een aantal zaken worden opgelost en dat zullen we te zijner tijd communiceren naar onze leden.”
Kortom: wordt vervolgd.

Foto: Chacham Pinchas Toledano (door Esther Voet).