Het is 17 september 1948. In de wijk Katamon in Jeruzalem wordt een kleine colonne VN-auto’s tegengehouden door een wegversperring van soldaten in IDF-uniform. Drie militairen lopen naar de wagen waarin zich Folke Bernadotte bevindt. Naast de Zweedse graaf zit de Canadese VN-kolonel André Serot, die daar heeft plaatsgenomen om Bernadotte er persoonlijk voor te bedanken dat deze in de oorlog zijn vrouw uit een Duits concentratiekamp heeft gered. Bernadotte, Serot en hun lijfwachten zijn ongewapend, de VN’ers zijn immers op vredesmissie.
Een van de soldaten, Yehoshua Cohen, richt zijn automatische wapen op Bernadotte en haalt de trekker over. Zes kogels raken de bemiddelaar. Daarna vuurt hij er achttien af op Serot. Nadat Cohens handlangers de banden van de VN-wagens hebben lekgeschoten, vluchten de schutters in een jeep. Bernadotte en Serot zijn dood voor zij naar een ziekenhuis gebracht kunnen worden. De daders zijn geen IDF-soldaten, maar leden van Lehi. De leiding van die terreurbeweging, onder wie de latere premier Yitzhak Shamir, heeft de aanslag op de VN-bemiddelaar goedgekeurd.
Blinde haat
Lehi, internationaal bekend als de Sternbende, wil tegen elke prijs voorkomen dat Bernadottes VN-vredesplan wordt aanvaard door Israëli’s en Arabieren en dat er zo een einde aan de oorlog komt. De terreurbeweging is zo extreem dat de leden met de nazi’s wilden samenwerken om de Britse bezetter uit het mandaatgebied Palestina te verjagen. En dat terwijl de Shoa in volle gang was. In hun blinde haat beseffen de terroristen niet dat hun aanslag op Bernadotte overbodig is. Zijn vredesplan stuit op een resoluut lo van de Israëlische regering en la van de Arabische landen die de Joodse staat in mei van dat jaar zijn binnengevallen. De VN-bemiddelaar, die in de Tweede Wereldoorlog tienduizenden uit de Duitse concentratiekampen redde, sterft een zinloze dood.
Dat vindt ook David Ben-Goerion, die in woede ontsteekt als hij over de aanslag in Jeruzalem hoort. Hij besluit voor eens en altijd met Lehi af te rekenen. Dat was hij ongetwijfeld al van plan, de eerste Israëlische premier voelt al even weinig genegenheid voor de leden van de door Avraham Stern opgerichte terreurgroep als voor de iets minder radicale Irgoen van Menachem Begin. Lehi is een expert in het ondermijnen van internationale steun voor de jonge Joodse staat. Samen met de Irgoen zijn leden van Lohamei Heroet Israel (‘Vrijheidsstrijders van Israël’) verantwoordelijk voor het bloedbad in Deir Jassin op 9 april 1948. Veel IDF-commandanten zien Lehi als een blok aan hun been.
Ben-Goerion ontsteekt in woede als hij over de aanslag hoort
Ben-Goerion beseft dat de imagoschade na de moord op Bernadotte voor Israël niet te overzien zal zijn als hij niet optreedt. Lehi wordt ontbonden, een aantal leiders van de terreurbeweging wordt opgepakt, terwijl anderen ondergronds gaan – onder wie Shamir. Nathan Yellin-Mor en Matitiahu Schmulevitz worden tot acht en vijf jaar gevangenisstraf veroordeeld wegens leiderschap van een terroristische organisatie. Maar niemand wordt specifiek de moord op graaf Folke Bernadotte ten laste gelegd. Bovendien krijgen de Lehileiders al snel amnestie van de Israëlische regering.
Doodsbang
Zo zal er nooit iemand bestraft worden voor de aanslag in Katamon. Yehoshua Cohen trekt na de oorlog naar de Negev waar hij een van de oprichters van Sde Boker zal zijn. Jaren later is dat de kibboets waar David Ben-Goerion zich vestigt als hij zich terugtrekt uit de politiek. Er gebeurt iets vreemds: de socialistische premier en de extreemrechtse terrorist sluiten vriendschap. Cohen wordt in Sde Boker een vertrouweling van Ben-Goerion en vergezelt hem vaak als een soort officieuze lijfwacht. En ja, de oud-premier weet heel goed dat zijn vriend de moordenaar van Bernadotte is.
Het vredesplan van de Zweedse bemiddelaar is zoals gezegd kansloos. Hij stelde voor heel Galilea aan Israël te geven en de Negev aan de Arabieren. Jeruzalem moest een internationale stad worden, net als in het VN-verdeelplan. De Israëli’s beseffen in 1948 echter dat zij met een hervatting van de vijandelijkheden meer gebied kunnen veroveren, terwijl de Arabische leiders letterlijk doodsbang zijn voor hun eigen bevolking als zij een bestand met de gehate Joden sluiten en daarmee hun -nederlaag toegeven. Het is een noodlottig staaltje historisch cynisme dat graaf Folke Bernadotte, redder van Joden in de Holocaust, sterft door de hand van een Jood. Voor niets.
Deze serie is mede mogelijk gemaakt door Stichting Maror
