Het doek was allang gevallen voor de kleine Almelose Aron Haas Synagoge. Maar nu met het tekenen van de verkoopakte de sjoel officieel in handen komt van de gemeente doet het de laatste Almelose Joden toch pijn.
Door Elise Vermeren
Wat melancholiek zijn ze er wel onder. Het was jarenlang hun sjoel en ze hebben het echt geprobeerd. Maar de gemeente Almelo houdt zich aan de afspraak van 1980: als het pand niet wordt gebruikt, moet er een andere bestemming voor worden gevonden. Eléon de Haas (1957), bestuurslid en secretaris van de Nederlands-Israëlitische Gemeente Twente laat de minisynagoge aan het Kerkplein in Almelo nog een laatste keer zien, samen met leden Louk Mendels (1946) en Dick Houwaart (1927). De sjoel wordt al jarenlang nauwelijks gebruikt en in 2013 wordt het gebouw een dagopvang voor senioren. Voor het interieur zoekt het orthodox-Joodse NIG Twente nog een bestemming.
Demografische ontwikkelingen
„Best gezellig hier toch?” zegt Houwaart, en dat is ook zo ondanks de kou en de kunstlampen in de kandelaren. „Het gebouw ziet er authentiek en monumentaal uit, maar dat is het niet. Jammer, want misschien had de gemeente er anders wel geld in willen steken.” Het pand is onderdeel van de protestantse kerk en werd gebouwd in de jaren 70. De demografische ontwikkelingen in het oosten van het land verklaren de plotselinge daadkracht wel: de Joodse gemeenschap is enorm gekrompen in de regio en op nieuwe aanwas wordt niet gerekend. „De mediene bestaat niet meer,” meent De Haas. Na de Tweede Wereldoorlog waren er in Almelo nog honderd Joden en op dit moment zijn er nog geen tien, voor zover De Haas weet. In 2006 fuseerden de orthodox-Joodse gemeenten Almelo, Hengelo, Enschede tot de Joodse Gemeente Twente. „Dát was al pijnlijk,” vertelt Almeloër Mendels. „Enschedese Joden en Almelose Joden konden eigenlijk helemaal niet door een deur. ‘Wij hebben de kennis, in Enschede hebben ze het geld,’ zeiden we altijd. Het stuitte in alle drie de gemeenten op weerstand. Maar we raakten eraan gewend.” De kleine Aron Haas Synagoge in het oude centrum van Almelo met plek voor zo’n twintig man, werd de Almelose Joden in 1980 toegewezen door de gemeente. „Er was een hoge berg te beklimmen; later bleek het een vlakte,” sprak rabbijn Drukarch nog in 1980 tijdens de plechtigheid. Dankzij de inspanningen van dominee Lex Otten, een Almelose predikant met de lijfspreuk ‘christendom zonder jodendom is dom’ werd het piepkleine gebouwtje aan het Kerkplein de nieuwe Almelose sjoel. Deze verving een oude, grote synagoge die in de jaren 70 afgebroken werd vanwege stadsvernieuwing. „Het interieur werd hier op de markt verkocht en de glas-in-loodramen aan stukken geslagen. Zo ging dat toen,” vertelt Mendels.
Lees verder in het NIW 13
Abonneer op het NIW
