Na de winst van Zohran Mamdani in de race om het burgemeesterschap van New York, zal het ‘Allahoe akbar’ nog vaak klinken in Amerika’s grootste stad. Een voorproefje daarvan was afgelopen weekeinde te horen toen de kersvers verkozen burgemeester San Juan bezocht, de hoofdstad van Puerto Rico. Niet onmiddellijk een islamitisch bolwerk, zou je denken. Dat de burgemeester van New York het eiland in de Caribische Zee bezoekt, is op zich niet zo verwonderlijk: de stad heeft een grote Puerto Ricaanse minderheid binnen zijn grenzen. Maar hoe velen van hen moslims zijn? Toch bezocht Mamdani, de eerste moslim die burgemeester van een grote Amerikaanse stad is, de met Palestijnse vlaggen behangen moskee en werd er luid toegejuicht, het ‘Allahoe akbar’ was niet van de lucht.
Mamdani’s overwinning vorige week kwam geenszins als een verrassing. De zich ‘democratisch socialist’ noemende kandidaat had in alle peilingen een voorsprong in de dubbele cijfers op de kandidaat van het establishment van de Democratische partij: de voormalige gouverneur van de staat New York Andrew Cuomo. Hoewel, toen datzelfde partij-establishment besefte dat Mamdani niet te stuiten was, koos het eieren voor zijn geld. Gouverneur van New York Kathy Hochul koos te elfder ure Mamdani’s kant en zelfs de (Joodse) leider van de Democraten in de Senaat Chuck Schumer waagde het niet zich tegen Mamdani uit te spreken.
Dat moet als een mes in de rug voor Cuomo gevoeld hebben, maar erger nog: voor de meerderheid van de Joden in New York. Want de 34-jarige, in Kenia geboren Zohran Kwame Mamdani is allesbehalve een vriend van de Joodse staat. In de verkiezingscampagne weigerde hij te zeggen dat Israël het recht heeft te bestaan. Het gaat niet te ver te zeggen dat hij ook geen vriend is van het Joodse volk, in mei was hij een van slechts vijf leden van het 150 afgevaardigden tellende New Yorkse staatsparlement dat weigerde een resolutie te steunen die de Holocaust herdenkt.
Felle aanvallen
Mamdani is een fel aanhanger van de BDS–beweging en niet pas sinds 7 oktober 2023, maar naar eigen zeggen ‘zijn hele leven’. Aanvankelijk weigerde de nieuwe burgemeester van New York – hij wordt op 1 januari geïnaugureerd – het bloedbad op 7 oktober 2023 ondubbelzinnig te veroordelen. Toen hem dat op heftige kritiek uit Democratische gelederen kwam te staan, deed Mamdani dat wel, maar mondjesmaat. Zeker in vergelijking met zijn constante en felle aanvallen op de IDF en de Israëlische regering. Tijdens zijn campagne zei de kandidaat dat hij Benjamin Netanyahu zou laten arresteren als die voet op New Yorks grond zou zetten. Dat de burgemeester die bevoegdheid helemaal niet heeft, vonden zijn aanhangers bijzaak.
Ook weigert Zohran Mamdani de slogan ‘Globalize the intifada’ te veroordelen, al weet hij heel goed dat dit een impliciete en veel gevallen zelfs expliciete geweldsoproep tegen Israëli’s en Joden is. Toen hij ook daarover onder vuur kwam, onder anderen door de Democratische senator voor New York Kirsten Gillibrand, veranderde Mamdani zijn toon lichtjes en zei hij dat hij de slogan ‘zou afraden’. Al met al niet bepaald standpunten die de meeste New Yorkse Joden gerust zullen stellen.
Mamdani vindt zichzelf geen antisemiet, ‘slechts’ een hartstochtelijk antizionist. Hij gaat graag met Joodse New Yorkers op de foto. Dat lijkt een schrale troost, want zelfs in zijn linkse stad zijn de meeste Joden overtuigd zionist. Twee derde van de Joden in New York stemde dan ook niet op Zohran Mamdani. Het deel dat dat wel deed, bestaat vooral uit progressieve gen Z’ers voor wie – anders dan zoveel Amerikanen buiten de grote steden – socialisme geen vies woord is, en die de kunstmatige scheiding tussen antizionisme en antisemitisme wel aanvaarden. Een voorbeeld is de bekende transgender rabbijn Abby Stein, een gepassioneerd aanhangster van Mamdani.
Als zoete koek
Het is voor velen beangstigend dat in de stad met de meeste Joden ter wereld – al hangt het er een beetje af van hoe je telt – een antizionist niet meer wordt afgerekend op zijn anti-Israëlische of zelfs anti-Joodse houding. Maar de waarheid is dat de oorlog in Gaza of het Israëlisch-Arabische conflict nauwelijks een rol speelde in de verkiezingsstrijd. Wellicht dat islamitische kiezers verrukt waren over Mamdani’s antizionisme, maar voor de meeste New Yorkers waren heel andere onderwerpen doorslaggevend.
Mamdani won vooral omdat hij loog. Nu is het niet uitzonderlijk dat politici loze beloften doen in de verkiezingsstrijd, maar de ‘democratische socialist’ ging daar wel erg ver in. Hij beloofde gratis openbaar vervoer, gratis kinderopvang, gratis gezondheidszorg voor iedereen en bevriezing van de huren. En dat alles zonder zelfs maar bij benadering aan te geven hoe dat allemaal betaald moet worden. Toch ging het erin als zoete koek, vooral bij jonge kiezers van wie meer dan driekwart voor Mamdani koos.
Mamdani weigert de slogan ‘Globalize the intifada’ te veroordelen
Mamdani won vooral omdat hij een betere, moderne campagne voerde dan zijn tegenstanders. Waar Cuomo een fortuin besteedde aan het kopen van televisie- en radiospotjes, zette Mamdani’s team elk woord van hun kandidaat onmiddellijk online, wat zijn succes onder met name gen Z-kiezers grotendeels verklaart. Veel Democraten aan de linkerkant van die partij zijn dan ook euforisch en denken dat zij de anti-Trump gevonden hebben.
Uitsluiting
Dat is waarschijnlijk te vroeg gejuicht. Wat in New York werkt, werkt zeker niet altijd in de rest van de VS. Integendeel. Veel Republikeinen zullen zich in de handen wrijven bij de gedachte dat de Democraten verder naar links opschuiven en de ‘democratisch socialistische’ lijn van Mandani of bijvoorbeeld Bernie Sanders zullen volgen. Uit onderzoek na onderzoek blijkt dat juist de te progressieve sociaal-culturele koers van de Democraten op het gebied van ras en gender Trump en de zijnen geen windeieren heeft gelegd, en dat de meeste kiezers willen dat de Democratische partij terugkeert naar het politieke midden, zoals dat het geval was onder Bill Clinton of Barack Obama.
‘Hij gelooft niet in twee staten voor twee volken. Zijn oppositie tegen Israël is existentieel’
En de Joden? Die in New York kunnen het de komende jaren maar beter voor zich houden als zij zionist zijn en hun mageen David onder hun shirt verbergen. Een verdere uitsluiting wacht hen in de stad onder een burgemeester die zich tijdens de campagne geregeld vertoonde met rabiate Israëlhaters en radicale islamitische predikers aanhaalde. De Joodse gemeenschappen in de grote Europese steden worden al niet verwend met burgemeesters, denk aan Sadiq Khan in Londen of Femke Halsema in Amsterdam. Maar Zohran Mamdani is een fundamenteel ander dier. Ammiel Hirsch, de rabbijn van de liberale Stephen Wise Free Synagogue in Manhattans Upper West Side, verwoordde dit vorige week als volgt:
“Ik ging met een open hart en open geest het gesprek met Mamdani in. (…) Naarmate de vergadering vorderde, werd onze stemming steeds donkerder en groeiden onze angsten. Zohran Mamdani is een ideologisch betrokken en dogmatische tegenstander van de zionistische idee. Hij is niet slechts een criticus van Israël. (…) Hij gelooft niet in co-existentie. Hij gelooft niet in twee staten voor twee volken. Zijn oppositie tegen Israël is existentieel. Hij gelooft dat Israël geen recht heeft te bestaan als een Joodse staat binnen geen enkele grens. (…) Dat is de ideologie van Hamas, Hezbollah, Iran en hun aanhangers in het Westen. (…) Mamdani verbergt dit niet, integendeel, hij is er trots op.”
