Valéry van Gorp (l) en Truus te Selle, de jongere en de oudere Roosje. Foto: Roy Beusker
Dansen met de vijand vertelt het opvallende oorlogsverhaal van Roosje Glaser. Janke Dekker Producties bewerkte het gelijknamige boek van Roosjes neef Paul Glaser tot een theatervoorstelling.
Toen Paul Glaser op een conferentie in Polen was, kwam hij tijdens een excursie in vernietigingskamp Auschwitz. Daar zag hij met een schok zijn eigen
achternaam op een koffer. Het zette een zoektocht in gang naar het oorlogsverleden van zijn familie, en de geheimen rond zijn tante, danslerares Roosje. Hij wist bijna niets over die twee onderwerpen. Het resulteerde in het boek Dansen met de vijand, dat inmiddels in tien talen vertaald is. Janke Dekker Producties (JDP) bewerkte het tot een theaterstuk. JDP wordt geleid door actrice/presentatrice Janke Dekker en voormalig Ajax-voorzitter Michael van Praag. Dekker: “JDP produceert voorstellingen met een maatschappelijke impact, die mensen tot nadenken aanzetten. Niet alleen leuk om naar te kijken, maar met een meerwaarde.”
Wat is precies de meerwaarde van deze voorstelling?
Dekker: “Ik werd op het verhaal geattendeerd door een vriend uit Enschede, waar Paul Glaser ook woont. Zelf heb ik lang naar mijn eigen familiegeschiedenis gespeurd, waar ook een Joodse lijn doorheen loopt. Ik begrijp Glasers fascinatie dan ook goed. Tel daar zijn tante Roosjes eigenzinnige persoonlijkheid bij op, de manier waarop ze de oorlog heeft weten te overleven en haar muzikaliteit en je hebt ingrediënten voor een aangrijpend stuk. Ze werd door haar eigen man verraden en opgepakt door de nazi’s. Om te overleven moest ze verschrikkelijk moeilijke keuzes maken. Zoals relaties aanknopen met kampbewakers, wat haar betere baantjes opleverde. Ze schreef teksten voor het cabaret dat in kamp Vught werd opgevoerd. De positie die ze voor zichzelf wist te realiseren verhinderde niet dat ze van kamp naar kamp ging en uiteindelijk in Auschwitz terechtkwam. Ze overleefde.
In de verschillende kampen heeft ze zo veel mogelijk vastgelegd wat er gebeurde. Ze verborg de documenten en na de bevrijding heeft ze een ronde langs al die plekken gemaakt waar bewijsmateriaal verstopt lag. Ze nam het mee en klaagde iedereen aan die ze kon.”
Je hebt overal ‘foute’ en ‘goede’ mensen, ook in schijnbaar onmenselijke omstandigheden
Volgens Dekker zet de voorstelling aan tot nadenken. Na de oorlog werd Roosje vanwege haar vermeende ‘foute’ gedrag niet meer geaccepteerd door haar broer, Paul Glasers vader. “Door het zien van het stuk besef je dat je moet uitkijken met generaliseren. Wat ‘goed’ of ‘fout’ is, is minder zwart-wit dan we denken. Je hebt
overal ‘foute’ en ‘goede’ mensen, ook in schijnbaar onmenselijke omstandigheden.”
Dansen en zingen
Naast maatschappelijke betrokkenheid stimuleert het stuk – zoals alle producties van JDP – dat ervaren artiesten jongere vakgenoten bijstaan. Van Praag: “Net zoals je dat vaak bij voetbal ziet: de oude helden van het veld brengen als coach de jonge generatie de kneepjes van het vak bij.” Dekker: “In deze productie leert de jongere Roosje (Valéry van Gorp) van de oudere (Truus te Selle).” Op het toneel wordt natuurlijk gedanst (choreografie Anouk Poell) en er worden liedjes gezongen die Roosje in Westerbork en Auschwitz schreef.
Wie er nog meer van wil weten kan de tentoonstelling in Kamp Vught bezoeken waar Roosjes uitzonderlijke leven in beeld wordt gebracht.
Voorstelling Dansen met de vijand, t/m 22 mei, speellijst www.ntk.nl
Tentoonstelling Dansen met de vijand, t/m 8 januari 2017, Nationaal Monument Kamp Vught, Lunettenlaan 600, Vught, nmkampvught.nl
Boek Dansen met de vijand, Paul Glaser, €19,90, De Bezige Bij, www.debezigebij.nl / www.dansenmetdevijand.nl
Abonneer op het NIW
