De uitspraak van de rechter dat een orthodoxe Jood op sjabbat geen identificatieplicht heeft, zorgde voor een mediastorm. „We wisten dat het een belangrijke uitspraak was, maar dat het zúlke heftige emoties teweeg zou brengen, hadden we niet verwacht. Mijn vader en ik staan de hele dag de media te woord,” vertelt advocaat Sruli Loonstein, die samen met zijn vader Herman Loonstein een cliënt bijstaat die op een vrijdag na zonsondergang in Rijswijk door een politie-agent werd gevraagd zijn identiteitsbewijs te tonen. De man vertelde geen identiteitsbewijs bij zich te dragen omdat het sjabbat was en gaf de agent toestemming om in zijn huis een rijbewijs op te halen, wat ook is gebeurd. Toch kreeg hij een boete van 150 euro wegens het niet direct tonen van zijn identiteitsbewijs.
Vorige week vrijdag voerde zijn advocaat bij de kantonrechter aan dat bij de totstandkoming van de Wet op de Identificatieplicht al is gewezen op de positie van orthodoxe Joden op sjabbat. Toenmalig minister Donner zei dat hiermee in de uitvoeringspraktijk ‘vermoedelijk rekening gehouden moet worden’. Ook toonde Loonstein een brief waarin dayan Evers verklaart dat een orthodoxe Jood op sjabbat geen identiteitsbewijs bij zich mag dragen. De kantonrechter ontsloeg de verdachte daarop van alle rechtsvervolging omdat van hem niet mag worden geëist om tegen zijn religieuze overtuiging in een identiteitsbewijs bij zich te dragen. Het feit dat de agent ook thuis bij de verdachte de identiteit kon vaststellen en dat het hier ging om een overtreding en niet om een misdrijf speelde daarbij een belangrijke rol, aldus de rechter.
Consequent
„Het lijkt de omgekeerde wereld,” twitterde GroenLinks-kamerlid Tofik Dibi. „Elke religie is begrensd door de wet en de wet wordt niet begrensd door religieuze overtuigingen.” Boris van der Ham (D66) twitterde: „God boven de wet? Nee!” Een kamermeerderheid van VVD, PvdA, PVV, D66 en GroenLinks eiste opheldering bij minister Opstelten van Justitie. In de media ontsponnen zich felle discussies over de vraag of deze uitspraak de weg vrijmaakt voor de sharia. „Ik vind die reacties nogal overtrokken,” reageert NIHS-voorzitter en advocaat Ronnie Eisenmann. „Het gaat in deze zaak om een heel concrete situatie. Een Jood die tijdens sjabbat door rood licht rijdt en geen ID wil tonen, heeft geen verhaal. Je moet wel consequent zijn.” Zelf draagt Eisenmann tijdens de sjabbat ook geen identificatiebewijs. „Het hoort niet bij mijn sjabbat-outfit.”
CIDI-directeur Ronnie Naftaniel noemde via Twitter de uitspraak van de kantonrechter ‘verkeerd’. „Hoger beroep lijkt geboden!” twitterde hij. „Iedereen moet zich kunnen identificeren, ook orthodoxe Joden,” licht Naftaniel toe. „Bovendien kunnen orthodoxe Joden dit probleem oplossen door een identiteitsbewijs in hun jas op te hangen of vast te plakken.” Ronnie Eisenmann: „Blijkbaar werpt Ronnie Naftaniel zich nu opeens op als deskundige op het terrein van de halacha. Een oordeel hierover is noch aan mij, noch aan hem. Dat is aan de rabbijnen. Maar er geldt op sjabbat nu eenmaal een draagverbod.”
Dayan Evers is blij met de uitspraak van de rechter. „Als Joden hebben we de plicht om de wet van het land waar we wonen zo veel mogelijk te respecteren. Maar als er bijvoorbeeld een wet zou komen die iets verbiedt dat echt verplicht is volgens de Tora, hebben we een probleem.”
Tom Barkhuysen, advocaat en als hoogleraar staats- en bestuursrecht in Leiden autoriteit op het terrein van grondrechten: „Ik vind dat er veel ruimte moet zijn voor religieuze vrijheden. Maar er zijn duidelijk grenzen.” De eis om je te kunnen identificeren vindt de Leidse hoogleraar een ‘gerechtvaardigde eis’. „Die mag je ook stellen aan een religieuze persoon. Het gaat mij echter te ver om een boete op te leggen als, zoals in deze casus, een persoon ook kan worden geïdentificeerd door de agent te laten meelopen naar het huis van de betreffende persoon. Maar dat kan natuurlijk niet onder alle omstandigheden.” Barkhuysen wijst er daarbij op dat de identificatieplicht niet onder alle omstandigheden geldt. „Alleen op bepaalde plekken zoals bijvoorbeeld een voetbalstadion of als je een overtreding begaat. Als je gewoon over straat loopt bestaat er geen toonplicht. Dat zorgt ervoor dat de toonplicht de religieuze vrijheid in algemene zin niet onevenredig beperkt.”
Het Openbaar Ministerie gaat in beroep tegen de uitspraak ‘omdat het om een principiële uitspraak gaat’. „We vinden het belangrijk dat mensen weten waar ze aan toe zijn,” aldus een OM-woordvoerder. „Dat verbaast ons ontzettend,” zegt Sruli Loonstein. „Tijdens de zitting wees niets nog in die richting. Ik had de indruk dat de officier van justitie goed kon leven met de uitkomst. Blijkbaar gaat hij nu onder druk van de media-aandacht alsnog in beroep.”
Abonneer op het NIW
