De dag begon niet goed. Een gescheiden man uit Israël wil zijn jonge kinderen bezoeken die bij zijn ex in Nederland wonen. Dat deed hij twee keer per jaar, maar nu moet hij een visum hebben vanwege corona. En om dat visum te kunnen krijgen heeft hij mij gevraagd om een brief waarin ik verklaar dat ik hem ken en dat hij wat mij betreft meer dan welkom is in ons land, althans zo had ik het begrepen. Maar omdat hij zich per WhatsApp tot mij had gewend en de Whatsapp ‘naar beneden schuift’ en daardoor uit het zicht verdwijnt, was ik het vergeten. Ik verwijt mezelf deze omissie. Want juist dit soort hulp, achter de schermen, bij persoonlijke individuele drama’s helpen, daarvoor ben ik rabbijn.
Ik dus alsnog in de telefoon, WhatsApp en email om deze vader te helpen. En terwijl ik mijn verklaring aan het typen was, kreeg ik een verzoek van een jonge joodse vrouw, die in Israel al meer dan vijf jaar woonachtig is, om iets op te lossen. Het Jood-zijn van haar man hebben ze nooit kunnen aantonen waardoor ze nooit een choepa hebben gehad en dat zit ze beiden dwars. Aan mij dus om te helpen zoeken naar bewijs van zijn Jood-zijn. Ik kan me voorstellen dat sommige van mijn dagboekeniers zich zullen afvragen waarom dit nagezocht moet worden. Je bent wie je bent! Maar zo eenvoudig is het niet. Ik ben momenteel met vier mensen in contact die willen weten of ze wel of niet Joods zijn. Het betreft nazaten van voorouders uit de voormalige USSR en uit Polen. De voorouders zijn gevlucht en om te voorkomen dat hun nazaten ook in Auschwitz zouden belanden, hebben ze hun Jood-zijn geheim gehouden. Bij vele nazaten zal hun Jood-zijn nooit aandacht krijgen omdat het geheel onbekend is. Maar vaak ook sijpelt er wel wat door en zitten nazaten, meestal kleinkinderen, met een emotioneel probleem. Dit kan zeker ook nazaten betreffen die misschien alleen maar één Joodse opa hadden en dus, halagisch beschouwd, niet Joods zijn. Maar toch willen ze weten of die opa wel/niet Joods was. Een van die vier is speciaal naar Oekraïne afgereisd op zoek naar haar Joodse wortels, hetgeen duidelijk aangeeft hoe gevoelig en belangrijk dit voor de betrokkene is en dus hoe dankbaar ik ben om hierin te begeleiden. Maar ik kan me voorstellen dat u zich afvraagt of ik me met dit soort problematiek moet bezighouden, speciaal dat als die ene opa inderdaad Joods zou zijn, dat kleinkind toch niet Joods is.
Het antwoord op deze vraag las ik vandaag in een soort ‘gedachte van de dag’ chassidisch boekwerkje: “Waar een mens zich bevindt, daar is zijn plaats. Daar wordt van hem verlangd dat hij akkert, zaait om uiteindelijk te oogsten.” En dus hoor ik wat op mijn weg komt op te pakken, ongeacht of de nazaten uiteindelijk wel of niet Joods zijn! En dus heb ik ook de twee telefoontjes, een uit België en een uit Engeland, nauwkeurig aangehoord. Beide telefoontjes waren van mensen eind twintig op zoek naar een Joodse partner. Waarom ze mij bellen? Geen idee, maar als ze bellen, als het op mijn weg komt, moet ik luisteren en kijken wat ik kan doen. En wat heb ik dan hiermee gedaan? Ik gaf de telefoon aan mij echtgenote. Die heeft een soort fotografisch geheugen voor namen, gezichten en geschiedenis. Luistert de kandidaat aan en gaat meteen op zoek. Lukt het dan altijd? Helaas meestal niet, maar soms ook wel. En ook als het niet lukt, heeft de kandidaat een luisterend oor gekregen en ook dat is belangrijk. Maar soms moet ik ook afhaken, niet ingaan op een verzoek. Bijvoorbeeld een verzoek van iemand die een gioer zou hebben gedaan en die door het Opperrabbinaat van Londen, een gerenommeerd collega, niet erkend wordt en vervolgens bijval verzoekt van mij. Daar doe ik dus niet aan mee, ik laat me niet uitspelen. Indien de persoon mijn hulp zou hebben gevraagd, advies hoe te handelen, akkoord. Maar een epistel naar mij waarin de vloer wordt aangeveegd met collega’s, terwijl ik de persoon nog nooit heb ontmoet, niet ken en hij geen enkele connectie heeft met Nederland, dan verdwijnt de e-mail in de Prullenbak.
Na nog een aantal van dit soort e-mails te hebben verwerkt, was er een vergadering van OJEC, Overlegorgaan Joden-Christenen. Prima bijeenkomst waar uiteraard ook de Schuldverklaring vanuit de Kerken werd behandeld. En voordat ik mijn computer sluit en me richting nachtrust begeef, blik ik terug op een volle dag. Wat viel me vandaag op? Wat was anders dan andere dagen? Ik voelde me gediscrimineerd! Ik heb gisteren mijn nieuwe baan als ROVA-medewerker bekend gemaakt. Voor hen die mijn dagboek van gisteren niet hebben gelezen: we kregen een nieuwe vorm van inzamelen van afval. Het gaat over een stuk of vijf separate containers waarvan een met een pasje werkt, drie worden afgehaald van huis via drie anders gekleurde kliko’s en twee andere soorten moeten worden afgeleverd aan het eind van onze straat. En daar werd ik gediscrimineerd! Bij de glasafvalcontainer kan ik niet zomaar het glas erin stoppen, maar moet ik onderscheid maken tussen wit, groen en bruin glas. Wit lukt me, daarmee kan ik leven. Maar groen en bruin is voor mij een crime: ik ben namelijk kleurenblind. Het verschil tussen groen en bruin wordt door mij niet (h)erkend, gelijk het verschil tussen geel en oranje, blauw en paars, donkerrood en zwart……Ik voelde me dus daar voor die glasbak redelijk onnozel en zelfs een beetje gediscrimineerd!
Dit is een persoonlijk dagboek van de opperrabbijn en valt buiten de verantwoordelijkheid van de redactie.
Abonneer op het NIW
