Protest in het Maagdenhuis door
UvA-studenten. Op het plakkaat in
het Hebreeuws: ‘Wijsheid en wetenschap
zullen verdwijnen als er geen
democratie is’.
Het zwaard van Damocles hangt boven de studie Hebreeuwse Taal en Cultuur. In het kader van bezuinigingen dreigt de Universiteit van Amsterdam een aantal ‘kleine talen’ als zelfstandige opleiding op te heffen.
Stel je voor dat het Hebreeuws en de Joodse studies als geheel verdwijnen, dan heeft niet alleen Amsterdam een probleem, maar heel Nederland. Dan zijn we een witte vlek op de Jewish Studies-kaart van Europa,” zegt professor Irene Zwiep, hoogleraar Hebreeuwse en Joodse Studies. „Dat is internationale reputatieschade, dat moet je echt niet willen.” Enkele weken geleden kwam de tweede versie van ‘Profiel 2016’ naar buiten, opgesteld door het Faculteitsbestuur Geesteswetenschappen, met daarin ingrijpende plannen voor de herstructurering van de geesteswetenschappen. In de zogenaamde Houtskoolschets staat dat ‘kleine talen’ – waaronder Hebreeuws – vanaf volgend jaar als zelfstandige opleidingen zullen verdwijnen. Reden: teruglopende studentenaantallen en de daardoor teruglopende financiering. Dit riep zoveel weerstand op dat studenten, mede hierom, eerst het Bungehuis bezetten en nu het Maagdenhuis. Kritiek op de wijze van communiceren door het Universiteitsbestuur – die zou te regentesk zijn – speelt in de publieke discussie een toenemend belangrijke rol. Afgelopen week sloot ook een groot aantal docenten zich aan bij het protest.
Overeind houden
Jaarlijks wordt er drie miljoen euro voor de kleine talen beschikbaar gesteld vertelt Zwiep. De zogenaamde Kleine Lettergelden. Deze worden volgens de demonstrerende studenten en ook volgens Zwiep ‘te ruim’ verdeeld onder de Geesteswetenschappen. In de praktijk komt een deel van die gelden terecht bij andere studies die onder Geesteswetenschappen vallen, zoals bijvoorbeeld geschiedenis. „Ik zou graag zien dat het duidelijk is dat een bepaalde portie ook echt voor de talen wordt uitgetrokken. Dat zou een boel van de onrust wegnemen. Bij ons betekent het simpelweg: to be or not to be.” In 2001 werd in Nederland nog op zes universiteiten een programma Hebreeuws en/of Joodse Studies aangeboden. Nu wordt bij de laatste universiteit gekeken hoe ze deze nog overeind kunnen houden. Student Leo Kroonen (30) is verbijsterd over deze situatie: „Twee jaar geleden werd door de overheid besloten dat de opleiding Joodse studies in Leiden opgeheven mocht worden aangezien wij nog in Amsterdam bestonden. Nu dreigen we alsnog te verdwijnen!” De vakgroep Hebreeuwse Taal en Cultuur staat internationaal hoog aangeschreven, schetst Zwiep. „Onze afgestudeerden promoveren over de hele wereld.” Het aantal studenten is wel beperkt, erkent ze. „Maar Hebreeuws is altijd klein geweest. We hebben de laatste jaren gemiddeld zo’n zes aanmeldingen per jaar en zijn hierin vrij stabiel. Er wordt zelfs sneller afgestudeerd en meer mensen maken de studie daadwerkelijk af. Andere talen waren vroeger wel groot, maar zijn nu gekrompen, voor ons geldt dat dus niet.”
Kroonen, tweedejaars student en voorzitter van studievereniging Sechel doet niet mee aan de bezetting van het Maagdenhuis: „Wij houden ons rustig, in tegenstelling tot andere studies. Daar hebben we bewust voor gekozen. We hangen posters op, proberen leden te werven en organiseren symposia waarin we benadrukken dat zowel Arabisch als Hebreeuws moet blijven, omdat er anders een te grote hoeveelheid kennis over de regio verloren zal gaan.” Tegelijkertijd wordt er wel intensief contact onderhouden met de demonstranten in het Maagdenhuis. Zij vertegenwoordigen ook de studenten van de Joodse studies. In het Maagdenhuis zijn posters over het bedreigde Hebreeuws opgehangen.
Werelderfgoed
Zwiep vindt het ook nog geen tijd om echt de straat op te gaan. Bij Slavische talen verdwijnen hele bacheloropleidingen, zover is het bij Hebreeuws nog niet. „Alles kan zo veranderen, maar voor het voortbestaan van mijn vakgebied in brede zin ben ik nu niet beducht. Maar dingen zullen niet meer bij het oude blijven.” Zwiep heeft vertrouwen in het faculteitsbestuur en krijgt steun van collega’s: „Ze vinden de aanwezigheid van Hebreeuws logisch en ze zouden er eigenlijk zelf niet aan moeten denken dat we er niet meer zouden zijn.” Dat heeft alles te maken met de internationale reputatie die samenhangt met het bestaan van befaamde instituties als Bibliotheca Rosenthaliana. Die herbergt een van de grootste Joodse collecties van Europa. Ook de handschriftencollectie van bibliotheek Ets Haim is Werelderfgoed. Yasha Lange, voorlichter van het UvA-bestuur, wil de studies niet tegenover elkaar zetten: „Slavische talen zijn ook belangrijk. We hebben veel handelsrelaties met die regio en geografisch zijn ze nabij. Met de Joodse studies bestaat een grote culturele en historische band. Maar beide studies vertegenwoordigen enorme waarden,” vertelt Lange, die tijdelijk ergens anders werkt omdat zijn kantoor zich bevindt in het bezette Maagdenhuis. „We bekijken in breder verband hoe belangrijk het is unieke opleidingen te behouden. Ons plan was om de meeste opleidingen te behouden, maar dan als specialisaties binnen een ander groter geheel, zoals geschiedenis of Midden-Oostenstudies. Daar is veel protest tegen en onder andere daarom hebben we het nemen van beslissingen uitgesteld tot 2018. Twee jaar extra respijt.”
Abonneer op het NIW
