Kosher style

Een niet ritueel geslacht jodenhaasje is beter dan een ossenhaasje van hetzelfde rund, is beter dan een varkenskotelletje, is beter dan een insectenburger. Er bestaan dus wel degelijk verschillende gradaties van kosjer. 

In het stuk dat uit de Tora was voorgelezen werden de belangrijkste voedselwetten opgesomd. ‘Dit zijn de landdieren die jullie mogen eten: alle dieren met gespleten hoeven, die ook herkauwer zijn.’ De rabbijn wijdde er zijn preek aan. Hij vertelde dat er welgeteld vier dieren zijn die slechts één van de voorgeschreven kenmerken bezitten. Kamelen, hazen en klipdassen herkauwen, maar hebben geen gespleten hoeven. Bij varkens is het precies andersom. Je zou daarom kunnen redeneren dat een Jood beter af is met een broodje varken of haas, dan met een broodje paard of konijn. Maar halfkosjer is als halfzwanger (en halfjoods?), waarschuwde de rabbijn, om vervolgens een tirade af te steken tegen het volgen van een kosher style dieet.
Ik keek de sjoel eens goed rond en schatte het aantal hergojidden op 75 procent. Hergo is de niet-kosjere slagerij die elke feestdag zijn aanzienlijke Joodse clientèle chag sameach wenst met een paginagrote advertentie in het NIW. Voor veel mensen is het jodendom namelijk geen verzameling strenge wetten, maar een gevoel. Daarom eten ze graag halfom en absoluut geen half-om-half. Daarom komen ze met Jom Kipoer naar sjoel. Niet om vergiffenis te vragen voor hun levensstijl, maar omdat het erbij hoort. Sommigen geven zelfs regelmatig acte de présence. Niet om in stilte God te aanbidden, maar om gezellig te sjmoezen en na afl oop een neut te drinken. Zonder hun aanwezigheid zou het vereiste ensemble van tien mannen niet gehaald worden en zou de godvrezende 25 procent voor spek en bonen naar sjoel komen.
De rabbijn stelde een retorische vraag. Waarom staat varkensvlees bij uitstek bekend als treife en niet bijvoorbeeld slangenvlees? Zo’n varken bezit tenminste nog één van de benodigde kosjere eigenschappen. Maar juist door zich met zijn gespleten hoeven kosjer voor te doen, verschalkt dat valse beest ons. Hetzelfde geldt voor kosher style. Het presenteert zich als kosjer, maar is dat absoluut niet. Of je nou everzwijn van het spit of heimisje kippensoep eet, als het vlees van Hergo komt, is het even niet-kosjer. Ja, misschien is dat misleidende soepje nog wel erger. Ik vraag me dat af. Met kosjer vlees zijn vele wetten gemoeid. Sommige vinden hun oorsprong in de Bijbel, andere zijn ingevoerd door rabbijnen. De laatste categorie wetten heeft een lagere status. Je kan daarom beter kipfi let in roomsaus eten, dan je pasta bolognese met parmezaan bestrooien. Het Bijbelse verbod om vlees te combineren met melk betreft namelijk landdieren. Het waren de rabbijnen die het verbod uitbreidden met gevogelte. Soms mag, nee móét je als Jood treife eten. Wanneer er structureel geen kosjer voedsel voorhanden is (denk aan oorlogssituaties), prevaleert het concept van pikoeach nefesj, de opdracht om te overleven. Stel, de keus bestaat uit meerdere niet-kosjere hapjes, waar ga je dan voor? De rabbijnen, die graag over dit soort dilemma’s fantaseren, zijn daar heel stellig over. Een niet ritueel geslacht jodenhaasje is beter dan een ossenhaasje van hetzelfde rund, is beter dan een varkenskotelletje, is beter dan een insectenburger. Er bestaan dus wel degelijk verschillende gradaties van kosjer.
Maar los daarvan mag de rabbijn zich gelukkig prijzen met gemeenteleden die ondanks hun atheïsme een zekere invulling geven aan het jodendom. Zonder hun (niet zo) kosjere stijl van leven had de sjoel zijn poorten lang geleden moeten sluiten en was er niemand om te luisteren naar de preek van de rabbijn.