Na het Franse 9/11 Wat nu? 

Parijs, 11 januari. Foto: Flash90

Alle pogingen van opeenvolgende Franse regeringen om de opmars van antisemitisch geweld te stoppen ten spijt, overwegen veel Franse Joden nu op alia te gaan. Degenen die willen blijven weten dat ze niet meer veilig zijn, en dat, mochten ze inderdaad doelwit worden, ze niet de steun zullen krijgen die ze verdienen.  

Door Jean-Yves Camus

Het heeft acht jaar geduurd voor de moslimfundamentalist die de aanslag op het satirische weekblad Charlie Hebdo pleegde, eindelijk zijn doel bereikte. In 2006 publiceerde het tijdschrift de cartoons van Mohammed. Op 7 januari 2015 werden twaalf stafleden van het blad vermoord. Dat zegt veel over de mate van indoctrinatie van de moordenaars. Het zegt ook veel over de mate waarin de veiligheidsdiensten informatie moeten verzamelen, en waarin die nog opgevoerd moet worden wil de escalatie waarvan nu sprake is in Frankrijk stoppen. Acht jaar lang lukte het hetzelfde netwerk dat terroristische jihadi’s voor Irak ronselde en dat in 2007 officieel ontmanteld werd, om een aantal leden in sluimerstand te houden, wachtend op het juist moment om tevoorschijn te komen zonder dat de Franse veiligheidsdiensten dat opmerkten.
Een van de meest angstaanjagende aspecten van de aanval op Charlie Hebdo is dat na het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten, Frankrijk zich nu ook realiseert dat het van doen heeft met een generatie islamitische radicalen van eigen bodem. En dat, hoewel het gaat om een kleine minderheid van de wel zes miljoen zielen tellende moslimgemeenschap, deze reserve-eenheid van 5000 islamisten er te veel zijn voor de politie om in de hand of in de gaten te houden. Nu hebben we onze eigen 9/11, zeggen velen. Ik had echt heel graag gewild dat we eerder tot deze conclusie waren gekomen. Bijvoorbeeld in 2012 toen kinderen van de Ozar Hatorah-school in Toulouse door Mohammed Merah werden vermoord.

Alleen gelaten
Begrijp me niet verkeerd. Sinds 1993 heb ik, zij het onregelmatig, in Charlie Hebdo gepubliceerd en sommigen van de overledenen kende ik goed. Ik ben ontzettend onder de indruk van de enorme respons van mijn landgenoten, die om hun dood rouwen. Maar er was ook een andere terroristische aanslag twee dagen na die op Charlie Hebdo, en dit keer waren de beoogde slachtoffers Joden die boodschappen deden bij een kosjere winkel. Het was een antisemitische aanval, gepleegd door de in Mali geboren Amedy Coulibaly, als een soort vergelding voor wat Israël in Palestina doet, zo zei hij tegen de Franse nieuwszender BFM.
Hoewel president François Hollande en minister-president Manuel Valls, evenals de politieke partijen (waaronder het Front National) dit ook zo noemden, vraag ik me onwillekeurig toch af hoeveel mensen er afgelopen zondag in de hoofdstad hadden meegelopen als Charlie niet was gebeurd en alleen de vier Joodse slachtoffers bij de Hyper Cacher waren gedood. Het antwoord is al min of meer gegeven: slechts een paar drieduizend mensen verzamelden zich bij de winkel voor een eerbetoon aan deze slachtoffers. De meerderheid ervan Joden. Zij demonstreerden waarschijnlijk ook in 2006, toen Ilan Halimi vermoord werd, en ook in 2012 na ‘Toulouse’. Ze voelden zich toen waarschijnlijk behoorlijk alleen gelaten, ondanks de steun die ze van de autoriteiten en president Sarkozy kregen.

Front
De aanslagen op Charlie Hebdo en op de kosjere supermarkt zullen een gigantische impact hebben op het Franse politieke landschap en op het stemgedrag van de Fransen. Velen vragen politieke partijen nu om een harder beleid tegenover de extremistische islam en overwegen te stemmen voor een Franse versie van de Amerikaans ‘Patriot Act’. Dat betekent dat het Front National tijdens de lokale verkiezingen in maart en december dit jaar, een groter deel van de stemmen kan krijgen. Ook onder de Joodse stemmers die in het verleden extreem-rechts links lieten liggen.
Hoeveel Joden überhaupt zullen gaan stemmen bij de presidentiële verkiezingen van 2017 is nog maar afwachten. Het is in elk geval zeker dat ze boos zijn op de socialistische partij vanwege het standpunt over de Palestijnse kwestie en dat ze niet willen dat Sarkozy nog een keer president wordt, omdat hij tijdens zijn regeerperiode verzuimd heeft spijkers met koppen te slaan, zowel op het gebied van immigratie als over het handhaven van wetten. Sarkozy’s tegenkandidaat van conservatieve zijde, voormalig minister-president Alain Juppé, vinden ze te soft als het over islam gaat en te veel in lijn met Chiracs anti-Israëlstandpunt. Het zou weleens zo kunnen zijn dat veel Joden helemaal niet de moeite zullen nemen om te gaan stemmen, maar er is nog een andere mogelijkheid: dat ze hun stem uitbrengen op de kandidaat van het Front National, Marine Le Pen. Volgens een enquête van het IFOP (Institut français d’opinion publique) was zij bij de presidentsverkiezingen van 2012 de voorkeurskandidaat van 10 procent van de Joodse stemmers. Haar vader, Jean-Marie, schopte het vanwege zijn uitgesproken anti-Joodse opmerkingen nooit verder dan 5 procent.

Doodlopende weg
In 2014 vonden duizend anti-Joodse incidenten plaats, de meeste tijdsens of vlak na operatie Protective Edge. Toen gingen duizenden radicale pro-Palestijnse demonstranten de straat op, ondanks een verbod door de Franse regering. Diezelfde regering die in 2013 snel optrad tegen de antisemitische komiek Dieudonné, die tijdens zijn laatste optreden toch weer een publiek van 5000 man trok. Zijn krankzinnige complottheorieën en grove Holocaustontkenning hebben zijn video’s en website tot de meest populaire in Frankrijk gemaakt. En dan is er nog de linkse politiek die maar blijft vasthouden aan het dubbele- standaardbeleid van het veroordelen van Israël voor alles wat de Joodse staat doet, maar zich stilhoudt over de grove mensenrechtenschendingen die zich dagelijks afspelen in minder bekende landen of landen die voor Frankrijk belangrijke economische partners zijn. Dat is waarom een hoop Franse Joden genoeg hebben van de situatie, die wat hen betreft een doodlopende weg is.
In 2014 is een recordaantal van 7000 Joden naar Israël vertrokken, terwijl anderen, vooral hoogopgeleide jongeren, naar de Verenigde Staten, Engeland, Canada of zelfs Zuidoost- Azië trekken. Zij haten Frankrijk niet, ze zijn wantrouwig en gedesillusioneerd.

 Jean-Yves Camus is politiek analist en research fellow bij IRIS, een onderzoeksinstituut gespecialiseerd in internationale relaties en strategieën. Hij is expert op het terrein van extreem-rechtse politieke bewegingen en de fundamentalistische islam. Tevens is hij medewerker bij Charlie Hebdo en werkte hij mee aan het nummer van het satirische tijdschrift dat afgelopen donderdag verscheen in een oplage van 3 miljoen. Camus publiceerde al eerder in het NIW.