Ik dacht dat de heldendaad van de Ajacied die na FC Twente-Ajax op 28 mei in de bres was gesprongen voor zijn uitgescholden zwarte medespeler, was afgesloten met de door Ajax opgelegde boetedoening. Maar niets is minder waar. De aanklager betaald voetbal achtte twee weken later ‘het gedrag van Steven Berghuis in strijd met de reglementen en de gedragscode van de KNVB’. Omdat hij met zijn actie ‘het betaald voetbal en de voetbalsport in het algemeen in diskrediet heeft gebracht’ wordt Berghuis bestraft met drie wedstrijden schorsing, waarvan een voorwaardelijk.
Het is de omgekeerde wereld: een zwarte speler wordt in een publieke ruimte uitgescholden, een witte medespeler komt onorthodox voor hem op, maar in plaats van waardering krijgt die medespeler straf. De schorsing voelt als een verkapte aanmoediging voor supporters ongestoord massaal ‘alle Joden aan het gas’ en meer te blijven schelden, want als je je actief verweert tegen verbale criminaliteit word je bestraft.
Karatetrap
Ik bezit als wapen in elk geval nog de pen. Daarmee kan en zal ik me, zolang racistische en homofobe spreekkoren in sommige Nederlandse voetbalstadions anno 2023 net zo gewoon zijn als een hoekschop, blijven uiten. Na de tiende keer buitenspel denkt de grensrechter ook niet: ik vlag een keer niet. Jarenlang heb ik me zitten ergeren aan oerwoudgeluiden en bananen in het doelgebied als doelman Stanley Menzo de bal uitschoot, als Dries Boussatta moest horen dat zijn moeder een hoer was. Het oerinstinct in menig uitgescholden speler zou niets liever dan zo’n krijser een klap voor zijn kop verkopen. Zijn kop, want het is zelden haar kop.
Ineens was daar in 1995 de Franse voetballer Eric Cantona van Manchester United. Hij was zo vaak uitgescholden door een supporter van Crystal Palace dat hij de schelder een karatetrap uitdeelde. Destijds had ik al een heimelijk gevoel van mededogen met de sterspeler, zeker toen hij door de Football Assocation, de Engelse voetbalbond, voor negen maanden werd geschorst. Alleen dankzij de actie van Cantona werd de schelder gevonden en bestraft: hij kreeg 1200 pond boete en een week cel.
Na de tiende keer buitenspel denkt de grensrechter ook niet: ik vlag een keer niet
De extreem lange schorsing van de Franse spits zag ik als signaal van de geringe bescherming van uitgescholden spelers. Nog steeds worden voetballers en trainers door toeschouwers – tegenwoordig veelal getooid met bivakmutsen – uitgescholden van ‘vuile zwarte’ tot ‘kankerjood’, van ‘vieze moslim’ tot ‘laffe homo’ en nog altijd mag het slachtoffer vooral niet reageren. Ik was dan ook plaatsvervangend trots toen Berghuis spontaan en menselijk reageerde op het moment dat zijn ploeggenoot Brian Brobbey tijdens het uitdelen van een handtekening werd uitgescholden. Natuurlijk werd ontkend dat het schelden racistisch was. Alsof spelers geagiteerd zouden reageren op een vraag als: “Meneer, mag ik een foto met u maken?”
Instemming
Er brak iets bij Berghuis na het zoveelste geval van verbale vernedering van zijn zwarte ploeggenoot. Met een niet-verwachte uithaal bood hij de bescherming die niemand bood, ook een zichtbaar aanwezige bewaker niet. Zonder het incident te benoemen, dankte Brobbey daags later Berghuis via een symbolische foto van hen beiden op Instagram en toonde daarmee impliciet instemming en expliciet dankbaarheid om een handeling die volgens vele gedragsdeskundigen en bestuurders niet past bij een profspeler.
Omdat Berghuis al genoeg narigheid over zich heen had gekregen, had ik eigenlijk willen zwijgen over deze affaire, totdat ik vernam dat zijn uiting van solidariteit, het opkomen voor een uitgescholden medespeler, alsnog wordt bestraft. Ik zie die straf als natrappen van de KNVB en natrappen is strafbaar. Het is heel vergezocht, ik weet het, maar het verschaffen van onderduik aan vervolgde Joden was ooit ook strafbaar. Voor mij is Berghuis met zijn beschermende handeling voor zijn uitgescholden medespeler een mensch in de oorspronkelijke betekenis van het woord, een mensch die ons aller lof verdient.
Foto: de Franse voetballer en acteur Eric Cantona in 2011
Abonneer op het NIW
