De eenzaamste persoon die ik ooit heb ontmoet is oom Emile. De laatste tijd moet ik vaak aan hem denken, juist tijdens gezellige familiebijeenkomsten. Het heeft, via een U-bocht in mijn hoofd, vast ook te maken met onze aanstaande gezinsuitbreiding. Deze vijf jaar jongere broer van mijn vader woonde jarenlang op het terrein van een vakantieresort, niet ver van New York. Daar werkte hij in de linnenkamer. Soms kwam hij over naar Brooklyn voor een familiefeestje. Meestal zat hij dan bewegingloos op een stoel met een groot glas cola in zijn hand. Aan de drukke gesprekken om hem heen nam hij niet of nauwelijks deel. Emile’s grote gestalte, zijn handen als kolenschoppen en grote hoofd met vierkante kin, zorgden ervoor dat de kleine rondrennende neefjes en nichtjes ook lijfelijk afstand van hem hielden. Bij iedereen kropen ze op schoot, behalve bij hem. De Tweede Wereldoorlog doorstond Emile als peuter en kleuter bij een pleeggezin op het Franse platteland. Intussen overleefden zijn oudere broer en zus de oorlog samen, onder andere in een concentratiekamp nabij Parijs. Na de oorlog werd hij met hen herenigd in New York, maar hij bleef altijd een vreemde. De kinderloze en immer alleenstaande Emile werd binnen de familie als ‘niet helemaal in orde’ neergezet. Op een avond dronken mijn broer en ik een colaatje met hem in een donutrestaurant in Brooklyn bij mijn vader om de hoek. Dat was een schokkende ervaring, juist omdat hij zo vriendelijk en helemaal niet achterlijk bleek. ‘Ik weet hoe tegen me aan wordt gekeken. Ik hoor bij niemand. Zo is mijn leven nu eenmaal .’ Later spraken we met onze vader over deze ‘ontdekking’. Hij erkende dat Emile het meest trieste lot van de familie had, maar sprak er tegelijkertijd over als een voldongen feit. In 2000 overleden de twee broers kort na elkaar. Het enige dat rest van oom Emile is een graf, wat foto’s en enkele formulieren waarin mijn vader namens zijn jongere broer en oudere zus aanvragen doet voor financiële compensatie van oorlogsleed. Alleen op papier was mijn oom deel van de familiegeschiedenis.
Abonneer op het NIW
