Foto: PvdA
PvdA-Kamerlid Ahmed Marcouch cancelde zijn bezoek aan Israël anderhalve dag voor zijn deelname aan de tv-serie Israël 65 jaar geliefd en gehaat. Volgens programmamaker en presentator Hans Knoop omdat Israël door de PvdA gezien wordt als een schurkenstaat. ‘Onzin’, zegt het Kamerlid.
Door Annet Röst
Marcouch reageert vanuit zijn vakantieadres in Marokko: „Toen ik eind maart door omroep Max benaderd werd om mee te doen aan het programma was ik meteen enthousiast. Ik ben nog nooit in Israël geweest en dit was een prachtkans om dat wel te doen. Ik heb meteen een bericht gestuurd naar onze fractiesecretaris en de afdeling voorlichting met de mededeling dat ik dit verzoek heb gehad. Vervolgens hoorde ik niets en ben ik doorgegaan met plannen, ervan uitgaande dat het wel goed zat. Mijn fout. Toen kreeg ik net voor mijn vertrek te horen: ‘Luister, we begrijpen dat je het wilt, maar het is in strijd met de erecode. Je reis mag niet betaald worden door derden.’ Ik had daar zelf nooit bij stilgestaan. Misschien was het door mijn enthousiasme dat mijn antennes niet werkten.”
Programmamakers Hans Knoop en Frits Barend kregen het onheilstelefoontje, half mei rond negen uur ’s avonds van omroep Max. „We waren volkomen overrompeld,” aldus Knoop. „Een dag voordat we zouden gaan draaien! We hadden een speciaal programma voor Marcouch in elkaar gezet. We hebben meteen gebeld om te vragen wat er aan de hand was. Toen vertelde hij dat hij niet mocht van de fractie vanwege de erecode. We hebben nog geopperd dat hij zijn eigen ticket zou betalen, maar dat mocht ook niet van de fractie vertelde hij.”
„Helemaal niet waar”, aldus Marcouch. „De partij heeft gezegd ‘je kunt het wel doen, maar dan moet je wel zelf je ticket betalen’. Ik heb gezegd dat ik dat niet wil doen. Ik ga niet betalen voor deelname aan een tv-programma. Als ik op eigen kosten naar Israël zou gaan dan zou ik een hele andere reis maken. Ik heb er wel over nagedacht hoor, uit loyaliteit. Je moet me goed begrijpen. Ik heb mijn excuses aangeboden en voelde me weken rot. Het ligt niet in mijn karakter en ik realiseerde mij de complicaties die de afzegging met zich mee zou brengen. Maar in alle redelijkheid had ik ook wel voorzien dat het programma op een andere manier zou lukken. En dat is ook zo gebleken.”
Ophef
Marcouch is verbaasd over alle ophef die ontstaan is door de column die Knoop aan het incident wijdde. „Ik dacht dat het hoofdstuk afgesloten was. We hebben het uitgepraat en er was begrip. Verder kloppen zijn bijna complotachtige theorieën over zwarte lijsten en dat de partij tegen Israël zou zijn van geen kant. Ik had de code moeten kennen. Dat heeft absoluut niets met de staat Israël te maken. Ik zou ook helemaal niet naar omstreden gebied gaan of iets in die trant. De reis stond in het teken van integratie. Als er een land is dat ervaring heeft met het opnemen van minderheden dan is het wel Israël. In de Amsterdamse wijk Slotervaart heb ik het project ‘Vooruit’ geïntroduceerd. Studenten krijgen gratis woonruimte en in ruil daarvoor geven ze Marokkaanse jongeren bijles. Een project dat oorspronkelijk uit Israël komt.”
Zowel Frits Barend als Hans Knoop hebben hun twijfels bij deze uitleg. Barend: „Ik vind het heel dubieus allemaal. Kon hij zelf die 350 euro niet opbrengen? Verder was het geen snoepreisje. Het programma was precies op hem afgesteld en lag in het verlengde van zijn werk. We zijn er zes weken mee bezig geweest. Alles was in kannen en kruiken. In het totaal zou hij er vier dagen zijn, samen met zijn zoontje. Ik kan niet bewijzen dat het politiek gemotiveerd was, maar ik zou me dood generen als ik door mijn eigen partij teruggefloten zou worden en als Kamerlid een dag van tevoren een reis moet afzeggen.”
Pure kul
Volgens Knoop paste de beslissing precies bij het fractiestandpunt van de PvdA. „Marcouch kampte met een dilemma. Hij moest kiezen, loyaliteit tegenover de mensen waar hij een afspraak mee had of loyaliteit naar de fractie. En daar was het beleid inzetten op sancties, dwars tegen de regeringscoalitie in. Mevrouw Désirée Bonis was destijds woordvoerder buitenland van de partij. Zij staat bekend als een felle Israël-basher. Precies rond de tijd dat het bezoek van Marcouch op de agenda stond pleitte zij voor sancties tegen Israël. Al eerder riep Diederik Samsom tijdens een Midden-Oosten-symposium van de PvdA in Zwolle dat zijn geduld richting Israël opraakte. In dat beleid past geen bezoek naar Israël en daar heeft hij het hoofd voor gebogen.” Ook dit ontkent Marcouch: „Ik heb de reis zelfs met Bonis besproken. Ze stond er niet afwijzend tegenover. Ze vond het juist goed dat ik zelf zou gaan om te zien hoe het er in Israël aan toegaat.”
Voormalig PvdA-Kamerlid Harry van den Bergh vindt de wijze waarop Knoop de zaak heeft onderzocht ‘beneden alle peil’. „Het is onhandig en op het onbehoorlijke af van de heer Marcouch, maar er zat geen politieke bedoeling achter. Daar sta ik voor in. Ik ken hem goed genoeg en heb dit geverifieerd. Naar mijn smaak was het een slecht besluit dat hij niet kon gaan. Dat is niet handig en wekt een domme indruk, maar dat het een anti-Israël-actie zou zijn is volstrekte onzin. Er is een procedurefout gemaakt,”aldus van de Bergh.
„De PvdA is kritisch jegens Israël, dat is bekend. En wat mij betreft vaak terecht. Zo ben ik het eens met zaken zoals de etikettering van producten uit illegale nederzettingen uit de West Bank, maar van een boycot is geen sprake. Met de zeer kritische positie die mevrouw Bonis innam ten aanzien van Israël was ook ik het niet eens, net als de leiding van de fractie. Het feit dat ze haar zin niet heeft gekregen en uit de Kamer gestapt is zegt genoeg. Daarnaast heeft Kirsten Meijer, de nationale secretaris, niet lang geleden met de Joodse leden van de PvdA gesproken en bevestigd dat de banden met Israël worden aangehaald. Ze geeft toe dat die de afgelopen jaren verwaarloosd zijn. Frans Timmermans heeft tijdens zijn laatste Israël-bezoek woord bij daad gevoegd en Shelly Yachimovich ontmoet, de leider van de Israëlische Arbeidpartij.”
Zwarte lijst
12 juni 2013 sprak Bonis, voormalig ambassadeur te Damascus, haar lof uit over het burgerinitiatief ‘Sloop de Muur; sancties tegen Israël’ ingediend door oud-premier Dries van Agt. Hierin werd gepleit voor sancties tegen Israël, bijvoorbeeld door het beëindigen van de militaire samenwerking met Israël en het afwijzen van nauwere economische samenwerking. Ze sprak haar bewondering en waardering uit voor het initiatief van Van Agt en diende – een week voordat minister Timmermans naar de regio af zou reizen – twee moties in waarin de regering verzocht werd duidelijker stelling te nemen tegen ‘voortdurende schendingen van het internationaal recht’ door Israël en Nederlandse bedrijven actief te ontmoedigen zaken te doen met bedrijven in nederzettingen. De motie over schendingen van internationaal recht werd door Timmermans ontraden en de motie over Nederlandse bedrijven op verzoek van Timmermans aangehouden. Kort daarop diende Bonis haar ontslag in ‘omdat de politiek haar niet bracht wat ze ervan verwacht had’.
Goede banden
Bonis was niet bereikbaar voor commentaar. Haar opvolger als buitenlandwoordvoerder van de fractie, Michiel Servaes, zegt eveneens dat sprake is geweest van een ongelukkige samenloop van omstandigheden, maar dat er nooit sprake is geweest van ‘sancties’ of een ‘zwarte lijst’. „Ik weet dat deze suggestie in de media gewekt is, maar dat is niet waar. Naar aanleiding van het burgerinitiatief van Van Agt, net voor haar vertrek, heeft Bonis zaken benoemd die wij bekritiseren. En net als Samsom heeft ze gezegd dat het geduld op de proef wordt gesteld. Er is het afgelopen jaar veelvuldig gesproken over het labelen van producten uit illegale nederzettingen, maar dat is geen sanctie. Als de Israëlische regering door blijft gaan met de bouw van nederzettingen is wel de vraag of je dat onbeantwoord moet laten. Maar er is door onze fractie nooit het woord sanctie gebruikt,” aldus Servaes. „Ik ben zelf jarenlang diplomaat geweest en als je iets wilt bereiken is het belangrijk goede banden te onderhouden met de verschillende partijen. We willen samenwerking gebruiken om dit soort kwesties aan de orde te kunnen stellen. Ik ben bezig met de reisplanning voor het komende jaar en wil rond de kerst naar de regio gaan en ook Israël bezoeken.”
En Kamerlid Marcouch? Die heeft ondanks alle ophef nog steeds zin om naar Israël te gaan. „Ik ben nog nooit in de regio geweest en wil dat zeker wel gaan doen, maar dan op eigen gelegenheid.”
Abonneer op het NIW
