Het leven van de deze week overleden pedagoge Lea Dasberg (1930–2018) kende ernstige tegenslagen, grote successen en controversiële meningen.
Schrijvers, die konden maar beter een spannend verhaal gaan schrijven. Aldus de op 8 april overleden pedagoge Lea Dasberg in een marathoninterview met Harmke Pijpers voor de VPRO uit 1989. Ze had een hartgrondige hekel aan literatuur met autobiografische, onthullende gegevens, die in de decennia daarvoor populair was geworden. Zoals details van het liefdesleven van Gerard Reve of de persoonlijke onthullingen van Anja Meulenbelt in De schaamte voorbij uit 1976. Het is maar een van de eigenzinnige standpunten van Dasberg. Ze was niet bang haar mening uit te dragen, ook als die tegen modieuze ideeën inging.
Het beste bewijs daarvan is haar boek Grootbrengen door kleinhouden, als historisch verschijnsel uit 1975. Daarin ging ze rechtstreeks in tegen de anti-autoritaire opvoedingsstijl die op dat moment in zwang was. Volgens haar werden kinderen nog tot zo’n twee eeuwen eerder gezien als volwassenen op miniformaat. Door ze volgens de heersende opvoedingsstijl in het zogenaamde ‘jeugdland’ te houden, ze te beschermen tegen de boze buitenwereld, deed je ze geen recht. Het boek sloeg in als een bom en gaf Dasberg een belangrijke stem in het debat over onderwijs en opvoeding.
Zelf had ze die boze buitenwereld al jong leren kennen. Ze werd in 1930 geboren in een orthodox-Joods artsengezin in de Amsterdamse Jodenbuurt. Haar vroege jeugd ervoer ze als warm, ze werd met liefde opgevoed. Om de jeugdreuma die in 1933 bij haar was geconstateerd te behandelen werd de jonge Lea in 1938 naar een sanatorium in Zwitserland gebracht. Ze werd negen maanden in een gipsen omhulsel gezet, wat haar groei onderbrak.
Ze bleef haar hele leven hulp nodig hebben, toch zag ze zichzelf niet als slachtoffer
Overleven in Zwitserland
In het begin kwamen haar ouders op bezoek, maar toen zij onderdoken (er kwam in 1943 een kaartje met de mededeling dat de familie ‘op vakantie’ ging) kwamen er zelfs geen brieven meer. Lea was in het neutrale Zwitserland buiten oorlogsgevaar, ook de rest van de familie overleefde. Pas in 1946 konden haar ouders hun dochter naar huis halen. Het gat in haar opleiding werd bijgespijkerd door historicus Jaap Meijer en in 1952 haalde ze haar eindexamen op het Vossius Gymnasium. Daarop volgde een studie geschiedenis, een promotie in 1965 en een leraarschap aan het Maimonides Lyceum van 1959 tot 1970. Het onderwijs wakkerde haar interesse in pedagogiek aan. In 1970 werd ze als wetenschappelijk hoofdmedewerker Historische pedagogiek aangesteld en vanaf 1980 als hoogleraar Theoretische en historische pedagogiek aan de Universiteit van Amsterdam. In 1985 vertrok ze naar Israël om in de stad Yeroham een bijdrage te leveren aan het basisonderwijs, later verhuisde ze naar Jeruzalem. De laatste jaren van haar leven leed ze aan zware dementie.
Dasberg bleef haar hele leven hulp nodig hebben bij haar handicap. Toch zag ze zichzelf niet als slachtoffer. Dat er geen fysiek liefdesleven zou komen had ze jong geaccepteerd, al werd ze wel verliefd en had ze ‘vertrouwensrelaties’ met mannen die aangetrokken waren door haar intellect en humor. Over de Shoa was ze duidelijk: die mocht de Joodse identiteit niet bepalen. Dat Israëlische scholen leerlingen naar Auschwitz af lieten reizen (nu standaardonderdeel van het curriculum van de meeste scholen daar) noemde ze al in 1989 ‘verschrikkelijk’, dat mocht je kinderen niet aandoen. Ook over tweedegeneratieslachtoffers deed ze stellige uitspraken, velen voelden zich daardoor als aanstellers weggezet. Twee jaar voor haar dood verscheen een biografie over Lea Dasberg door Marion E.P. de Ras. Een eerbetoon aan een boeiend leven vol contrasten.
5 reacties
“De wens is de vader van de gedachte” je gelooft iets omdat je het wil geloven, maar dat daardoor écht niet gaat gebeuren. Dappere Joodse contrarians // vredesactivistern. ***Met maar 10 mensen viel de opkomst tegen en ze vonden óók nog dat Israel het grote kwaad is. Zijn ze naïef? Nee, zij niet, jullie wel! *** Het feit dat ik daar was en ook het optreden van de kolonisten verafschuw, schepte een band dacht ik. Beter gezegd, een Stockholm syndroom, de band die het helder denken van vele Joodse vredesactivisten dooddrukt en een fenomeen waar palestijnen, Moslims & Arabieren nooit last van hebben. ***Wat me diep, diep raakte op Science Park was dat ze het gruwelijke geweld van Hamas per definitie goedkeuren, inclusief het vermoorden van kinderen en baby’s. Beste Joram, dit was precies de boodschap die de palestijnse moordenaars meekregen op hun missie. (je was de meervoudige verkrachting van vrouwen nog vergeten, nadat ze éérst waren bewerkt met messen en daarna zonder pardon werden doodgeschoten). Het spijt me dat het ‘jou diep diep raakte, maar het raakt de honderden vrouwen & Me Too bewegingen totaal niet, evenmin als de verbrande Joodse babies & gemartelde & weggesleepte kinderen UNESCO & het Rode Kruis van hun stuk brengt. Mijn advies: ga de Joodse geschiedenis leren en ja…ook die van “de palestijnen”. Misschien leer je wat over die “kolonisten & de bezette gebieden”, die niet bezet zijn maar al duizenden jaren Joods gebied, waar vreemde indringers al duizenden jaren Joodse eigenaars over vermoorden. Ik begrijp dat het niet eenvoudig is als Joods lam tussen de hordes agressieve wolven op onze eenzijdig gekleurde universiteiten, maar misschien is precies dát de boodschap die je moet uitdragen.
In het algemeen zijn de fans van Hamas veel te overtuigd van hun eigen gelijk om ook maar geïnteresseerd te zijn in een dialoog met enige pro-Israel positie. Van die fans moet je het dan ook niet hebben, maar veeleer van de minder uitgesproken groepen buiten het pro-Hamas segment. Op geschiedenis en internationaal recht gebaseerde argumentatie omtrent het bestaansrecht van Israel werkt echter voor deze groepen veelal ook niet meer en vergt teveel tijd. De enige argumentatie die hier blijvend kan werken is volgens mij de rondweg lompe en machtspolitieke, die neerkomt op het volgende: “Je moet zelf weten of je ons moreel veroordeelt en ons beschuldigt van genocide en bezetting. Wij zijn daarvan niet onder de indruk. Wij doen slechts wat in ons belang is en het kan ons niets schelen wat je ervan vindt, want wij gaan winnen”. In de politiek is er uiteindelijk maar één recht en dat is het recht van de sterkste. Vervolgens moet duidelijk gemaakt worden dat deze positie ook in het belang van het Westen is. Want willen we hier blijven leven in vrijheid of onder de knoet van het Islamisme komen? De zaak van Israel kan in het seculiere Westen alleen worden gediend als ze kan worden gepresenteerd als de zaak van de vrijheid tegenover de dreiging van het Islamisme.
Mee eens @tiki. De Joodse & Palestijnse geschiedenis bestuderen! Dat kan alleen in samenhang met de krachtige woorden van de Torah en o.a. Psalm 2. Die Woorden zullen nu vele Joodse gelovigen en Vrienden van Israel weer Moed geven in een grootse toekomst voor Eretz Israël. Die Woorden zullen tegelijkertijd die racistische, antisemitische Hamas-moordenaars eeuwige schrik en schande aanjagen!!! JHWH de God van Israel blijft niet zwijgen volgens Psalm 68 en 94. Hoop dat premier Netanyahu en `ijn oorlogskabinet voet bij stuk houdt: Alle 245 Joodse Gijzelaars vrij en Overgave van Hamas en Geen raketbeschietingen meer, dan pas Vredesbesprekingen beginnen!!!
Interessant dat zoveel studenten de kolonisatie van Nederland door alleen in technisch opzicht integrerende anti-westerse en anti-democratische, rechtse tot ultra-rechtse vreemdelingen steunen, terwijl ze tezelfdertijd fanatiek de zogenaamde kolonisatie van Palestijnse gebieden bestrijden.
Deze interessante paradox vraagt om een verklaring en lijkt me écht wetenschappelijk onderzoek waard, maar de grote vraag is natuurlijk of men aan de Nederlandse universiteiten nog tijd over heeft om zich ook met wetenschap bezig te houden.
‘@tiki:
Ook met goede kennis van de geschiedenis van het Joodse volk is er een goed argument te maken dat Israelische burgers met bescherming laten wonen op gebieden die eerder door de staat Israel zijn toegezegd aan een andere groep simpelweg niet moreel is.
Dat de typische “pro-Palestijn” geen moeite heeft met “from the river to the sea” schreeuwen geeft ons nog niet vrij spel om dezelfde attitude aan te nemen. De grens tussen Israel en de rest van de wereld moet ergens liggen, en we hebben niks haalbaarders dan wat we nu hebben.
Wat ons Nederlandse zionisten onderscheidt van de tegenpartij is dat we wel degelijk civiel en genuanceerd omgaan met de uitdagingen van het conflict en de uitdagingen in Nederland. De strijd tussen Israel en de rest van de wereld is niet alleen een strijd tussen het Joodse recht en het recht van de Palestijnen, maar ook tussen beschaving en barbariteit. Het is aan ons om die beschaving te blijven uitdragen, ook als de tegenpartij zo ongenuanceerd blijkt te zijn.
Israel fundamenteel steunen en dan nog bepaalde radicale groepen in Israël veroordelen is precies dat wat we wel moeten kunnen doen. Met het geluid dat zelfs dát “Stockholm syndroom” is, maken we de toenadering tot de rest van de wereld echt een stuk moeilijker.
Daarnaast moet je je realiseren dat ook het perspectief van bijv. Max Fine hier een ontzettend nodig tegengeluid heeft geboden aan deze studenten. Uiteindelijk strijden we allemaal voor dezelfde zaak.
Grt