‘Tot hier en niet verder’

Het conflict tussen het Auschwitz Comité en de buurtbewoners rond het Weesperplantsoen in Amsterdam over het Holocaust Namenmonument is opgelaaid na een open brief en een publicatie in het NRC. Het oordeel is nu aan de bezwaarcommissie.

Op de website van het Nationaal Holocaust Namenmonument verscheen vorige week zaterdag het bericht ‘We zijn het zat!’, waarin de organisatie haar woede uitsprak over een open brief van buurtbewoners rond de locatie van het toekomstige Namenmonument. Het Auschwitz Comité kreeg een conceptversie van die brief onder ogen en besloot deze te publiceren, mét uitgebreid commentaar van het comité. “Die brief zou binnen enkele dagen openbaar worden gemaakt in verschillende Nederlandse kranten. Naar ons idee stond het stuk vol onwaarheden, speculaties en meningen die worden afgedaan als feiten,” zegt Jacques Grishaver, voorzitter van het Nederlands Auschwitz Comité. “Daarom hebben wij op deze manier gereageerd. Het was tot hier en niet verder.”

Roos Theuws, door het comité genoemd als initiatiefnemer van de gewraakte brief, wil desgevraagd niet inhoudelijk reageren. Theuws kwam eerder in de publiciteit toen zij samen met Marien Schouten, medeopsteller van de brief, met een alternatief ontwerp voor het Namenmonument kwam, onder de grond.

Frustratie
Petra Catz, buurtbewoner en woordvoerder van de Plantage Weesperbuurtvereniging, wil wel reageren. “Wat er in die brief staat is een herhaling van wat er al eerder tijdens dit hele proces is gezegd,” laat zij weten. “Maar het commentaar van het Auschwitz Comité vind ik scherp en onprettig, ze gebruiken een lelijke toon. Ze zeggen dat alles wat in de brief staat onjuist is en daar ben ik het mee oneens.” Volgens Catz zijn de buurtbewoners niet gelukkig met de locatie voor het Namenmonument en is men ook ontevreden over het ontwerp van de wereldberoemde architect Daniel Libeskind. “Dit ligt natuurlijk heel gevoelig, omdat het over de oorlog gaat. Ik heb zelf ook een Joodse achtergrond.” Maar de grootste bron van frustratie ligt volgens Catz bij de communicatie vanuit het Auschwitz Comité. “Het Auschwitz Comité heeft niet het alleenrecht om te bepalen over een monument over de belangrijkste tijd uit onze geschiedenis. We hebben nooit iets kunnen bespreken over de vorm en de locatie van het monument,” zegt Catz, die daarbij benadrukt dat de buurtbewoners het een ‘kloteding’ [sic] vinden. Grishaver wijst alle beschuldigingen van de hand. “We hebben genoeg bewijsstukken die het tegendeel aantonen. We hebben zwart op wit dat buurtorganisaties niet open stonden voor een gesprek.”

‘Ik ben niet meer een van de jongsten en ik wil die uiteindelijke realisatie meemaken’

Feit is dat de buurtbewoners al jaren actie voeren tegen de realisatie van het Namenmonument op het Weesperplantsoen. Daarbij benadrukt Catz dat de buurt niet tegen oorlogsmonumenten is. “De herinnering aan de oorlog is juist onderdeel van onze buurt. Dit is juist waarom wij hier wonen.” De bewoners stapten in mei naar de Amsterdamse bezwaarcommissie om de vergunning die het Auschwitz Comité kreeg aan te vechten en zochten meermaals de publiciteit. De NRC publiceerde onlangs nog een ingezonden brief waarin wordt aangekondigd dat het Namenmonument op zoek moet naar een nieuwe locatie, wat nepnieuws is. Volgens Grishaver ontstond er door het bericht, waarin zelfs de satirische website De Speld als nieuwsbron wordt genoemd, grote verwarring bij de oudere generatie. “Ik heb huilende mensen aan de telefoon gehad die de namen van hun familieleden hadden geadopteerd en in paniek waren.”

Opstootje
Volgens Grishaver zou er na een vergadering van de Amsterdamse commissie Algemene Zaken, waarin de gemeenteraad unaniem voor de komst van het Namenmonument stemde, een opstootje zijn geweest tussen hem en een van de buurtbewoners: “Er kwam buiten een flinke kerel naar mij toe die zei: ‘Dat heb je mooi geflikt, mooi stukje toneel gespeeld daarbinnen.’” Daarmee zou de man gedoeld hebben op de persoonlijke verhalen van de Joodse Amsterdammers die tijdens de vergadering mochten inspreken.

De bezwaarcommissie komt naar verwachting nog deze maand met een uitspraak. “Daar hebben wij vertrouwen in, ook omdat de gemeenteraad al twee keer unaniem heeft ingestemd,” zegt Grishaver. De bouw zou dan in principe kunnen starten, maar volgens Grishaver hebben de buurtbewoners al aangegeven dan naar de voorzieningsrechter te stappen, waardoor het project opnieuw vertraging zal oplopen. Daar hangt een prijskaartje aan: “Dat gaat dan weer tonnen kosten, geld dat we liever steken in de realisatie van het monument,” aldus Grishaver. Maar hij benadrukt dat het er toch echt zal komen. “Ik ben met mijn 77 jaar niet meer een van de jongsten en ben hier al twaalf jaar mee bezig. Ik wil die uiteindelijke realisatie meemaken. De enige manier om dat te doen is om positief te blijven.”