Antimolukkisme

Voor een keer zie ik het NIW als het Nieuw Indisch Weekblad, mede als gevolg van de reacties op het levensverhaal dat mijn vrouw Marijke en ik deelden tijdens de Naoorlogse-generatiedag die de stichting Pelita onlangs organiseerde. Pelita zet zich als een soort JMW in voor slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog na de invasie van Japan in Nederlands-Indië en de daaropvolgende bersiaptijd.

Sinds de verschijning van ons boek Matzes en mie in 2017 mogen we regelmatig lezingen en voordrachten houden voor Indische Nederlanders en Molukkers. Die bijeenkomsten, met meer mie dan matses, geven me steeds sterker het gevoel dat er grote overeenkomsten bestaan tussen de kille ontvangst van Joden die terugkeerden uit de Duitse kampen en de ontvangst van Nederlands-Indiërs na hun overhaaste vertrek uit de archipel. Zo werden de Molukkers in 1950 ondergebracht in barakken van kamp Schattenberg, het voormalige Durchgangslager Westerbork. De boeken over de omstandigheden ter plekke, zoals Barak 18 van Dinah Marijanan, tonen één verschil met het lot van de Joden een paar jaar eerder: hun wachtte geen industriële moord.

Doelloos
Maar daarmee lijkt alles gezegd. Ze werden volledig aan hun lot overgelaten in de tochtige uithoek van Drenthe, met nog steeds die ene latrine waarover wij Joden zoveel hebben gelezen. Terwijl uit de nazikampen teruggekeerde Joden na de oorlog werden aangeslagen voor openstaande belastingschulden, moesten deze berooide vluchtelingen geschonken dekens en voorschotten terugbetalen. Binnen de kortste keren werden velen met grote schulden opgezadeld. Hun puberzonen hadden een taal- en leerachterstand, werden geweerd van de arbeidsmarkt, zwierven doelloos rond en werden in sommige gevallen willoze slachtoffers van drugsdealers.

Getuige de boeken van schrijvers als Reggie Baay en Adriaan van Dis, is de literatuur de enige winnaar van de ellende. Omdat het bloed kruipt waar het niet kan gaan, wees ik tijdens de Pelitabijeenkomst in juni op Ruud Gullit. Die had zich kort daarvoor opgewonden toen we hem vroegen naar zijn mening over assistent-bondscoach Edgar Davids. “Assistent,” zei Gullit geërgerd, “dat mogen wij zijn, maar meer ook niet.”

Bondscoach Louis van Gaal reageerde als door een Indische adder gebeten, maar officiële cijfers geven Gullit gelijk. Een onderzoek uit 2016 door Jacco van Sterkenburg en Rens Peters laat zien dat in 2016 van de 477 eredivisiespelers er 190 een zogeheten migratieachtergrond hebben, zo’n veertig procent. Maar slechts vijf procent van de trainers komt uit een etnische minderheid, en twee procent van de leidinggevenden. Frank Rijkaard vormt de spreekwoordelijke uitzondering. Dat beeld is volgens de onderzoekers na 2020 niet veranderd.

Bondscoach
Vervolgens wees ik de ruim vijfjonderd belangstellenden onder grote bijval op hun Molukse broeder Giovanni van Bronckhorst, zeg maar een kleinkind van Kamp Schattenberg. In zijn eerste jaar als coach won Feyenoord in 2016 de beker, in 2017 werd de club voor het eerst sinds 1999 kampioen van Nederland en won de ploeg de Johan Cruyff schaal. In 2018 won Van Bronckhorst nogmaals de beker en de Johan Cruyff schaal. Met vijf prijzen in vier seizoenen is hij de meest succesvolle coach van Feyenoord in de geschiedenis.

Was Van Bronckhorst ooit in beeld als bondscoach? Hij zou het een eer vinden, maar is nooit benaderd. Die functie ging na het ontslag van Guus Hiddink naar Danny Blind, Dick Advocaat, Frank de Boer, Ronald Koeman, Louis van Gaal en weer Ronald Koeman. Niets ten nadele van deze trainers, maar waren de Pelitagenodigden verbaasd?

Integendeel: het is ons lot, luidde de algemene conclusie, in lijn met de zwijg- en volgcultuur van de eerste generatie. O ja, Van Bronckhorst was net als Gullit, Henk Fräser en Davids ooit assistent-bondscoach. En ach, als coach van Glasgow Rangers bereikte hij afgelopen seizoen de finale van de Europese UEFA-Cup. Die verloor hij na penalty’s, om een paar dagen later de Schotse FA-Cup te winnen. Maar voor het hoogste nationale voetbalambt komt de Molukse toptrainer blijkbaar nog tekort. Wat precies? Dat is het goed bewaarde geheim van witte beleidsbepalers van de KNVB.