Bekeringsdrang bestaat nog

Bovenste en onderste foto: bekeringsboekjes uit de verzameling van Ewoud Sanders, auteur van Levi’s eerste kerstfeest – jeugdverhalen over jodenbekering 1792-2015 (Uitgeverij Vantilt)

Individuele kerkelijke of religieuze groepen, predikanten en theologen proberen Joden nog steeds te bewegen het christendom te aanvaarden en Jezus als verlosser te erkennen.

Door Ruben Vis

Terwijl je zou denken dat het niet meer voorkomt en dat er genoeg historische redenen zijn om zich niet meer op Jodenzending te storten, bestaat het fenomeen nog steeds. Ruim twintig jaar geleden stapte de Gereformeerde Kerk, een van de voorlopers van de huidige Protestantse Kerk, af van de zending onder Joden. Bij de toenmalige gereformeerde synodevoorzitter overheerste de schaamte om het verleden: “Wij staan in een traditie die voor Joden bedreigend, pijnlijk en zelfs dodelijk is geweest.”
Marten Visser, zendeling vanuit de hervormde gemeente in Hilversum, meent daarentegen dat ‘schuldgevoel over de te geringe inzet van christenen tegen de gruwelijke massamoord op Joden door de nazi’s er niet toe mag leiden om Joden het goede nieuws over de gekomen Messias te onthouden’.
Hoogleraar kerkgeschiedenis Erik de Boer bekritiseerde het besluit van de synode van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKv). De synode vindt dat het niet tot de opdracht van de kerk behoort om het evangelie specifiek bekend te maken aan het Joodse volk. De Boer vraagt zich af hoe de kerk dit kan doen zeventig jaar na de bevrijding van Auschwitz. De Boer noemt het ‘verbijsterend’. In 2008 probeerden missionarissen hun boodschap te verspreiden via gratis cd-roms in een kosjere winkel in Amsterdam-Buitenveldert. Drie jaar geleden werden Joden in een kinderprogramma van de toenmalige katholieke omroep RKK als sluw en slecht afgeschilderd. Op internet is sinds kort een complete Nederlandstalige handleiding voor Jodenzending te vinden: ‘Hoe maken we Joden bekend met hun Messias’.

Kwalijke vooroordelen
Ewoud Sanders deed onderzoek naar de inzet van kinderverhalen, waarvan er sommige in oplagen van wel honderdduizend zijn verschenen.In zijn dissertatie Levi’s eerste kerstfeest analyseert hij dertien katholieke en 67 protestantse verhalen met Jodenzending als boodschap. Sanders signaleert dat binnen protestantse kring nog steeds wordt doorgegaan met het publiceren van verhalen over Joodse kinderen die Jezus als de Verlosser leren omhelzen. Sanders laat zien dat christelijke jeugdlectuur kwalijke vooroordelen over Joden heeft gestimuleerd. Dergelijke boeken zijn nog steeds leverbaar en worden door de onderwijscommissie van het Deputaatschap van de Gereformeerde Gemeenten aanbevolen in het onderwijs.
Op een middelbare school in de Betuwe werd 22.000 euro opgehaald. Het geld werd besteed aan het vertalen van christelijke kinderboeken in het Hebreeuws, ‘ter verspreiding onder het Joodse volk in Israël’. De gedrevenheid van dominees als Klaassen en Meeuse is een ander voorbeeld dat de theologisch geïnspireerde drang tot Jodenbekering nog springlevend is. Dominee Klaassen, predikant in de Protestantse Kerk (PKN), betoogt dat de landbelofte zoals die is gedaan aan aartsvader Abraham nog steeds geldt voor het Joodse volk. “De terugkeer naar het land is geen doel op zich, want christenen zien ernaar uit dat heel Israël Jezus als Messias erkent en aanvaardt.” Klaassen zegt in zijn persoonlijk gebed, maar ook in de voorbede die hij in de kerkdienst uitspreekt regelmatig te bidden voor Israël. “En dan mag je ook bidden dat de dag van de bekering en vrede voor Israël spoedig aan mag breken. Er is, ook voor de Jood, geen echte vrede buiten Jezus, de Messias. (…) Daarom is het misdadig om Joden Jezus te onthouden.”

Ongehoorzaam en weerspannig
Ds. C.J. Meeuse, predikant binnen de Gereformeerde Gemeenten, wil graag het gesprek aangaan met de Joden om hen van hun geloof af te brengen. Meeuse: “We verlangen dat het Joodse volk zijn heil in de Messias zal leren zoeken en zijn bestemming zal vinden in de vervulling van het ware ‘Jood-zijn’.(…) Het Joodse volk moet tot zijn bestemming komen. Dat wensen we onze Joodse vrienden toe.”
Bij de stichting Herleving gebed voor Israël is men blij wanneer vanuit de Verenigde Staten een vliegtuig vol Joodse jongeren op alia gaat. “Dat zal uiteindelijk een bekering brengen. En nieuw verbond, een nieuw leven.”
Op de site van het Centrum voor Israëlstudies verkondigt professor Rob van Houwelingen dat ‘onze handen zich moeten uitstrekken naar een ongehoorzaam en weerspannig volk. We moeten Israël tot de Messias brengen’.
Op de website Ikbenindehemel.nl staat onder de titel ‘Hoe maken we joodse mensen bekend met hun Messias?’ een meer dan vijftig pagina’s lange handleiding met maar één doel: Joden te bekeren tot het christendom. Het oorspronkelijke boek is ook te vinden in de openbare bibliotheek, waar het online te bestellen is. Alhoewel de tekst geplaatst is op een vrij obscure site, kan de informatie ook via zoekfuncties en links op internet een onbeperkte vlucht nemen. Alles is erop gericht om van een Jood een ‘volledige Jood’ te maken. Een Jood die Jezus aanvaardt als zijn persoonlijke Zaligmaker en zijn Messias, dat is een ‘volledige Jood’.

‘Een jood die Jezus aanvaardt als zijn persoonlijke Zaligmaker en zijn Messias, dat is een volledige jood’

De meerderheid van de Joden hebben één interesse gemeen, constateren de makers: de staat Israël. Daarom wordt aangeraden om in de gesprekken en contacten met Joden de nadruk te leggen op Israël. “Zeg hem dat u zelf Israël zou willen bezoeken. Als het goede moment gekomen is (blijf steeds hierover in gebed), zeg hem dan dat u zeker weet dat God zijn plan voor Israël zal uitvoeren.”

Export
De inmiddels hoogbejaarde Henk Schipper uit Veenendaal zet zich met volle overgave in om zijn boek over de bronnen van de Messias in het Oude en Nieuwe Testament te verspreiden. Het is in meer dan tien talen vertaald. In augustus 2016 vertelde Schipper opgetogen: “Vorige week kreeg ik een bericht dat een Jood tot geloof in Jesjoea is gekomen door het bestuderen van de Russische editie. De Heere werkt! Hem zij alle eer.”
Theoloog des Vaderlands Janneke Stegeman zei bij haar promotie aan de Vrije Universiteit in 2014 dat de exclusieve zionistische claim van het Oude Testament aan Palestijnen een deel van hun verhalen en van hun identiteit ontneemt. Stegeman verdedigde daar de stelling dat het zionisme ‘exclusief een land claimde waar al mensen woonden, en meende die mensen uit de weg te kunnen ruimen’. Stegeman noemt de lijn van hedendaags jodendom naar de Tenach niet meer dan een ‘een claim van continuïteit’.
Ook Stefan Paas, voorganger van Stegeman als Theoloog des Vaderlands, ontneemt het jodendom de rechtstreekse band met Tora en Tenach. Denk niet dat het religieus jodendom net zoiets is als het oudtestamentisch Israel. “Het is een eigen traditie, een afzonderlijke religie.” Waardoor het verlangen zich in het Joodse land te vestigen niet langer een vanaf aartsvader Abraham ononderbroken lijn is, maar niets meer dan een modegril.
Het onderzoek van Ewoud Sanders naar het bedrijven van zending onder Joden en naar de inzet van kinderverhalen, en meer in het algemeen de nog aanwezige op z’n minst ongemakkelijke kijk vanuit het christendom naar het jodendom, gaat niet alleen over een fenomeen uit het verleden. Het is bij sommige stromingen nog springlevend.