Charmante chacham

Afgelopen zondag, 18 maart, is Pinchas Toledano inghuldigd als chacham van de Portugees- Israelietische Gemeente.

Auteur: Sarah Whitlau

Een half jaar geleden besloten de parnasiem van de Portugees-Israelietische Gemeente (PIG) om Pinchas Toledano tot chacham te benoemen. Aanstaande zondag is de officiële inhuldiging.

Wijs en charmant 

Nathan Moked is algemeen secretaris van de PIG. Hij legt uit waarom het tijd werd om Toledano tot chacham te benoemen. „Dayan en chacham is hoe de sefardische Joden rabbijn en opperrabbijn noemen. Hiervoor was de titel van Toledano ‘dayan’, wat rechter betekent en overeenkomt met rabbijn. Een chacham is een wijze.” Toledano was al vijf jaar aan de PIG verbonden als dayan. Hij verleende al geestelijke hulp aan leden van de gemeente, maar dan als vrijwilliger. Hij is eigenlijk parttime dayan in Nederland en resideert in Londen. Twee tot drie weken per maand verblijft hij in Amsterdam. „De reden om Toledano tot chacham te maken is om hem een titel te geven die overeenkomt met zijn kennis. De halachische kennis van Toledano is van wereldfaam. Hij krijgt brieven uit de hele wereld waarin hem vragen gesteld worden. Zijn antwoorden worden vaak gepubliceerd. Hij is meer dan een gewone rabbijn. Die eer moest hem bewezen worden.”
Toch is het niet alleen zijn enorme kennis waar de chacham om bekendstaat. Moked: „Hij leidt onze gemeente en dat komt vooral neer op praktische zaken. Dat doet hij naar grote tevredenheid. Hij is een hele charmante man. Hij staat open voor iedereen, maakt tijd om met iedereen te spreken. Mensen komen altijd met een opgeruimd gevoel uit zo’n gesprek.” Daarnaast zet Toledano zich speciaal in voor Israëli’s die ‘door de straten van Amsterdam dwalen’. Ze zijn geen lid van de gemeente, maar zien hem toch als hun geestelijk leider. Hij probeert aan kiroev rechokiem te doen: het nabijbrengen van hen die ver zijn, om te zorgen dat zij weer met de synagoge vertrouwd raken.

Lang geleden 

Het is een bijzondere gelegenheid, deze inhuldiging. De laatste keer dat een officiële inhuldiging van chachamiem plaatsvond in de PIG was in 1900. Toen waren het er meteen twee. Chacham Rodrigues Pereira werd opperrabbijn in Den Haag, en chacham Palache van Amsterdam. Het is gebruikelijk dat bij een inhuldiging twee redes gehouden worden: een welkomstrede door een andere opperrabbijn, en een inaugurele rede door de nieuwe chacham. In geval van Rodrigues Pereira was geen rabbijn voorhanden om de welkomstrede te houden. Dat heeft hij toen maar zelf gedaan, evenals zijn inaugurele rede.
De originele programmaboekjes uit 1900 zijn er nog. Op de 18e maart zal het programma identiek zijn aan dat van toen. De welkomstrede zal gehouden worden door Marc Angel, emeritus opperrabbijn van de Portugese gemeenschap in New York. Mooie symboliek, vindt Moked, want de Amsterdamse gemeente is de ‘moedersynagoge’ van die in New York. Overigens is het niet zo dat de gemeente geen chachamiem heeft gehad in al die jaren, maar door omstandigheden is het nooit tot een officiële inhuldiging gekomen.

Feestje 

Wat vindt chacham Toledano zelf van zijn benoeming? „Ik ben zes maanden geleden gevraagd om de chacham van deze gemeenschap te worden. Wat er verandert? Absoluut niets. Ik ga gewoon door met het bezoekenvan de zieken, het beantwoorden van vragen en het oplossen van juridische kwesties. Op 25 maart heb ik twee bruiloften!” Officieel verdeelt hij zijn tijd over Londen en Amsterdam, in de praktijk is dat vaak anders. „Op dit moment ben ik hier bijvoorbeeld al een week of zes.” De inhuldigingsceremonie ziet hij als een mogelijkheid voor een feestje. „Joden die samenkomen om te eten en te vieren, daar is niks mis mee toch?”
Hij vindt de gemeenschap in Amsterdam heel prettig en warm, „maar natuurlijk zijn er ook problemen, zoals iedereen weet. Bijvoorbeeld met de sjechieta, met het rabbinaat en met de NIHS. Ik zou graag meer samenwerking zien tussen de asjkenazische en sefardische gemeenschappen. Er zou meer eenheid kunnen zijn. Maar goed, Joden over de hele wereld zijn hetzelfde,” verzucht de chacham.

Toekomst 

De toekomst ziet hij evenwel positief in: „Het gaat goed met onze gemeente. In Amstelveen hebben we elke dag minjan, en we hebben sjioeriem (lessen) op weekdagen en sjabbat, er is een ‘ask the rabbi’ sessie die heel populair is. Op vrijdagavond komen er zestig man naar de dienst. Het doet me veel deugd om te zien dat er een herleving van de gemeente is. Na de oorlog waren mensen hier moedeloos. Maar zolang er leven is, moeten we doorgaan. Ik vind het belangrijk dat we het verleden eren, maar niet dat we trots zijn op het verleden. We moeten trots zijn op onszelf.”
Hij is vereerd dat hij in de voetstappen van zijn voorgangers treedt. „Dat waren grote chachamiem, een zeer illuster gezelschap.”
De toekomst, dat zijn ook de jongeren. Maurice Cohen Pareira is de voorzitter van de JPIG, de jongerenorganisatie van de Portugees- Israelietische Gemeente. Volgens hem is Toledano een heel leuke rabbijn. „Hij houdt van de jeugd en vind het belangrijk dat ze er zijn. Zodra hij voor een activiteit wordt uitgenodigd is hij erbij, tenzij hij in het buitenland is. Hij wordt erg gewaardeerd.” Volgens Cohen Pareira kan hij zich goed verplaatsen in jongeren en kan hij goed en laagdrempelig zijn verhaal doen.
Voorzitter van de PIG, Jacques Senior Coronel is vereerd om Toledano als chacham te verwelkomen. „Je belt zeker over de chachamisatie”, grapt hij. „We zijn heel blij dat deze warme persoonlijkheid leider van onze gemeente is. Hij heeft een hele grote halachische kennis en weet voor alles een oplossing. En is hij voor iedereen aanspreekbaar, orthodox of niet orthodox.”