Het is lang geleden dat vanuit het Kremlin zulke felle anti-westerse retoriek klonk als dinsdag uit de mond van Poetin. „Ze zijn gekomen, denkend dat ze exceptioneel zijn, de uitverkorenen. Dat zij het lot van de wereld bepalen, dat zij als enige gelijk kunnen hebben,” zei hij over de VS die de annexatie van de Krim verwerpen. Wie door de oogharen naar deze geschreven woorden kijkt, ziet oude terminologie met een onaangename connotatie. Maar Poetin is in ieder geval een vriend van de Joden, zo klinkt het geregeld. Nog nooit hebben Joden het zo goed gehad als onder Poetin. De werkelijkheid is net even ingewikkelder. Naast de president zit opperrabbijn Berel Lazar, die vrijwel alle stappen die Poetin zet, ook nu in Oekraïne, verdedigt of erover zwijgt. Het Kremlin orkestreerde succesvol een mediacampagne waarbij iedereen die meedeed aan het afzetten van despoot Janoekovytsj wordt afgeschilderd als fascist en antisemiet. Inderdaad zitten er doodenge elementen in de Oekraïense politiek, maar sociologische studies wijzen uit dat antisemitisme in Oekraïne en Rusland ongeveer even groot is. En dat weet Poetin. In 2000 wisselde Poetin als gesprekspartner de bestaande Joodse koepelorganisatie in voor de nieuw opgerichte koepel van Lazar. Poetin profileert zich sindsdien als vriend van de Joden. Iets preciezer geformuleerd: vriend van de Joden die zijn bewind steunen. Joden die dat niet doen mogen na een buitenlandse reis plotseling het land niet meer in. Dat overkwam de Moskouse orthodoxe opperrabbijn Pincas Goldschmidt, van de nog steeds bestaande concurrerende koepel. Poetin benadrukt ook zijn band met de Russische Joden in Israël, maar in de praktijk wegen de Russische belangen in Syrië en Iran veel zwaarder. Na de annexatie van de Krim rijst de vraag of de EU meer gaat doen dan boe-roepen. Mocht de EU economische sancties gaan treffen, dan zal Rusland mogelijk snel een bacterie in westerse melk vinden, met ook vervelende economische gevolgen voor Nederland. Op die vrees anticipeert Poetin. Intussen kijkt Lazar zwijgend toe. Misschien steunt hij de acties van Poetin in Oekraïne. Of zwijgt hij omdat hij weet dat tegenspreken zijn lot snel zal bezegelen. Of iets er tussenin. In ieder geval gedraagt Lazar zich daarmee als de vazal van een tirannieke leider.
Abonneer op het NIW
