Het werd een rel van internationaal formaat. Dat was weinig verrassend: de Israëlische inlichtingendienst Mossad zou een in Nederland werkzame pro-Palestijnse activiste hebben bedreigd. Niet alleen dat, de Israëli’s zouden dit gedaan hebben met het specifieke doel de rechtsgang van het Internationale Strafhof in Den Haag te dwarsbomen. Op 10, 11, en 12 augustus 2016 kwamen NRC Handelsblad en NRC Next met tenminste vier artikelen over de zaak-Kiswanson, alle van de hand van verslaggeefster Leonie van Nierop. In de artikelen werd zonder voorbehoud aangenomen dat de bedreigingen inderdaad hadden plaatsgevonden en het werk van de Mossad waren.
De intimidatie van de Al-Haq-jurist Nada Kiswanson bestond uit bedreigende telefoontjes, folders die in haar buurt werden verspreid met haar naam en adres erop en cyberaanvallen op haar computer. De politiek nam de zaak hoog op, de toenmalige minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders (PvdA) sprak er schande van. Kiswanson kreeg politiebescherming en het Openbaar Ministerie, maar naar alle waarschijnlijkheid ook inlichtingendienst AIVD, opende een onderzoek. De affaire haalde de nadat NRC er zelfs een artikel op de voorpagina aan wijdde, internationale pers en het Nederlandse imago als verdediger van vrede en recht zou in gevaar zijn gekomen.
Bewijsmateriaal
Het is bijna drie jaar later als Uri van As, schrijver en adjunct-hoofdredacteur van het rechtse, pro-Israëlische weblog OpinieZ een mailtje ontvangt van het Openbaar Ministerie. Van As heeft de afgelopen drie jaar felle kritiek geuit op de werkwijze van NRC, met name de weigering van de krant bewijsmateriaal over de ‘bedreigingen’ openbaar te maken. Op 14 mei schrijft Frans Zonneveld, woordvoerder van het OM in Den Haag aan Van As: “[Het] onderzoek heeft jammer genoeg niet tot een identificeerbare verdachte geleid.” Daarmee lijkt na een onderzoek van bijna drie jaar een einde aan de zaak te komen, zij het een nogal onbevredigend einde. Het zou te ver gaan zonder meer te concluderen dat de affaire een ‘hoax’ is en Kiswanson de zaak van a tot z uit haar duim heeft gezogen, al had zij daar meer dan genoeg reden voor. Haar organisatie, Al-Haq, pleit al jaren voor vervolging van de staat Israël door het Internationale Strafhof in Den Haag en de publiciteit rond mogelijke bedreigingen door de veiligheidsdiensten van diezelfde staat aan een medewerker is natuurlijk geweldig materiaal om aan de juristen van dat hof voor te leggen.
Uri van As neemt geen genoegen met de uitkomst van de affaire en klimt in de pen, zoals hij de afgelopen jaren diverse malen heeft gedaan over de zaak. Op 16 juni publiceert OpinieZ zijn analyse onder de titel ‘OM-onderzoek naar “moordlustige Mossad-mannen” afgerond’ (te lezen op opiniez.com). Van As neemt geen blad voor de mond: “De timing, de bizarre claims, het ontbreken van tastbaar bewijs en de afstemming tussen betrokkenen doen vermoeden dat de hele zaak verzonnen is.” De OpinieZ-schrijver ziet zijn conclusies gestaafd door het feit dat het OM geen verdachte heeft kunnen vinden en ook door de reactie van diezelfde organisatie op zijn artikel. Los van een kleine correctie in een citaat levert woordvoerder Zonneveld geen enkele inhoudelijke kritiek op Van As’ artikel.
Weinig geloofwaardig
Van As richt zijn pijlen naast Kiswanson, Al-Haq en opportunistische Nederlandse politici als Bert Koenders, vooral op NRC Handelsblad en auteur Leonie van Nierop. Deze zou zich in het gunstigste geval voor het karretje van Kiswanson hebben laten spannen, maar uitsluiten dat zij in het complot zat, doet hij niet. Feit is dat NRC zich onder leiding van hoofdredacteur Peter Vandermeersch en journalisten Derk Walters, die in 2017 als correspondent Israël werd uitgezet, en voormalig buitenlandredacteur Carolien Roelants tot een felle en vaak ongenuanceerde spreekbuis tegen de Joodse staat heeft ontpopt. Van As: “Zelfs na jarenlang stevig aandringen door collega journalisten weigert NRC de bewijzen waarover Leonie van Nierop in haar artikelen sprak te tonen.”
Dat is inderdaad opvallend. Net als het weinig geloofwaardig is dat een mensenrechtenactiviste die door de Mossad wordt geïntimideerd geen enkel dreigtelefoontje zou hebben opgenomen. In de artikelen van Van Nierop worden Kiswansons beweringen klakkeloos voor waar aangenomen. Uit de bewoordingen die Van Nierop kiest in haar pièce de résistance, het artikel van 10 augustus 2016 getiteld ‘Ze dacht dat Nederland veilig was’ blijkt grote bewondering voor Nada Kiswanson. “Kiswanson oogt niet als een bange vrouw,” schrijft Van Nierop; hoe een bange vrouw precies oogt blijft onduidelijk.
Met de zin ‘Al-Haq geniet een uitstekende reputatie’ gooien Van Nierop en NRC elke vorm van objectiviteit overboord (zie kader). Dat kan, ware het dat het artikel verslaggevend en niet opiniërend pretendeert te zijn. Nog zo’n pareltje: ‘mensenrechtenactivisten’ worden in Israël niet alleen ‘geregeld gearresteerd’, maar ook en vooral ‘vernederd’, weet Van Nierop. En dan is er nog de rol van het fel anti-Israëlische advocatenkantoor Prakken d’Oliveira. Dit kantoor stond in deze zaak Nada Kiswanson bij, maar raakte eerder al in opspraak door in de affaire rond de pensioenen van op de Westelijke Jordaanoever wonende Holocaustoverlevenden aangifte te doen tegen toenmalig minister van Sociale Zaken Lodewijk Asscher. Dat deden de activistische advocaten overigens na een pers-één-tweetje met – inderdaad Leonie van Nierop. In de zaak-Kiswanson ‘bestookt’ Prakken d’Oliveira het ministerie van Buitenlandse Zaken en het Openbaar Ministerie ‘met alarmerende brieven en telefoontjes’, schrijft Uri van As. Van Nierop kopt de voorzet in: ‘Nederland reageert laks op bedreiging ngo’s’, schrijft zij als titel boven haar artikel van 11 augustus 2016. Het eerste woord van dat stuk is ‘intimidatie’, een vaststaand feit volgens de NRC-journaliste.
Reputatieschade
Nu het onderzoek is afgerond en er ‘jammer genoeg’ geen verdachte kan worden gevonden, hebben Kiswanson, Prakken d’Oliveira, NRC en Van Nierop nogal wat uit te leggen. Maar, vermoedt Van As, die uitleg zal er niet komen. De reputatieschade aan Israël is immers bereikt en wie maakt zich drie jaar later nog druk over de vraag of de dreigementen aan Kiswansons adres echt of verzonnen waren en of een groot landelijk dagblad zich voor het karretje van een allesbehalve onomstreden Palestijnse organisatie heeft laten spannen. Of erger.
Vandaar dat het NIW Leonie van Nierop schriftelijk de volgende vragen heeft gesteld:
• Nu er geen vervolging door het OM plaats zal vinden, sta jij nog steeds volledig achter het artikel ‘Ze dacht dat Nederland veilig was’ en de daarin geuite beschuldigingen aan het adres van Israëls regering en veiligheidsdiensten?
• Acht jij het mogelijk dat Kiswanson de bedreigingen aan haar adres heeft verzonnen?
• Waarom heeft NRC nooit bewijsmateriaal openbaar gemaakt dat deze bedreigingen hebben plaatsgevonden, ook niet na aandringen van journalisten van andere media? Of – als deze inderdaad hebben plaatsgevonden – over de identiteit en motieven van de daders?
• Bestaat er überhaupt fysiek bewijsmateriaal (dus tastbaarder dan de beweringen van mevrouw Kiswanson)?
• Gezien het politieke belang dat Kiswanson en Al-Haq hadden bij het uiten van de beschuldigingen, had NRC Handelsblad wellicht terughoudender en met een grotere slag om de arm over de zaak moeten berichten?
Wat is Al-Haq?
Het antwoord op deze vraag hangt er in grote mate vanaf aan wie je die stelt. Een bewierookte mensenrechtenorganisatie volgens de één, de politieke vleugel van een terreurorganisatie volgens de ander. Waar met name in Europa Al-Haq en haar leider Shawan Jabarin worden overladen met prijzen, onder andere de Nederlandse Geuzenpenning, ziet men in Israël sterke banden met terreurbeweging Volksfront voor de Bevrijding van Palestina (PFLP). Jabarin werd in 1985 veroordeeld voor het rekruteren voor de PFLP en zat negen maanden uit van zijn vonnis van twee jaar cel. Sindsdien heeft hij naar eigen zeggen bij elkaar acht jaar in administratieve hechtenis gezeten, waar hij verschillende malen geslagen zou zijn.Volgens het Israëlische Hooggerechtshof is Jabarin ‘Dr. Jekyll en Mr. Hyde’, door zich internationaal voor te doen als mensenrechtenactivist maar tegelijkertijd een hoge positie binnen de PFLP in te nemen. De Israëlische ngo-waakhond NGO Monitor wijst erop dat VISA, Mastercard en American Express geen creditcarddonaties aan Al-Haq toestaan wegens banden met de terreurorganisatie. Onomstreden is dat Al-Haqs lawfare(juridische oorlogsvoering) tegen Israël een speerpunt is van de internationaal steeds vaker als antisemitisch aangemerkte BDS-beweging.
Abonneer op het NIW
