Hoewel het alweer een halve week geleden is, gonst de muziek en vooral de sfeer nog na in mijn gehoor en, nog belangrijker, in mijn gevoel. Een geweldig concert in de sjoel van Arnhem, afgelopen zondag ter gelegenheid van 75 jaar Israël. Meer dan 160 aanwezigen, onder wie de ambassadeur van Israël en zijn echtgenote. Een geweldig feest. Maar wat misschien belangrijker was dan het concert zelf, was de uitgebreide inloop vooraf en het nablijven na afloop. Het voelde als een ouderwetse medienedag, men ontmoette elkaar, het was als één grote familie. Met andere woorden: het middel was het schitterende concert, maar het doel reikte verder.
Enige weken geleden, toen ik werd gevraagd om een toespraak te houden, was er sprake van tien minuten. Maar daags voor het concert kreeg ik te horen dat mijn spreektijd was gereduceerd tot zeven minuten. Nadat ik over de inkorting van mijn spreektijd mijn verbazing had kenbaar gemaakt werd mij aangegeven dat ik acht minuten moest spreken. En zie: mijn toespraak was klaar! Tien staat immers symbool voor de tien geboden, spiritualiteit. Zeven zijn de zeven dagen van de week, materialisme. En acht staat voor zeven plus één. Zeven het aardse en één is G’d: met beide beentjes op de grond staan en tegelijkertijd weten dat het niet realistisch is om te denken dat dat alles realistisch is.
Anders gezegd: als een mens ziek is, moet hij naar de dokter. Maar zowel de arts als de patiënt moet beseffen dat de uiteindelijke genezing van boven komt. En deze gedachte kwam precies overeen (want toeval bestaat niet!) met de sidra van de week, het deel van de Tora dat op sjabbat centraal stond en ook met de lezing van aanstaande sjabbat. Deze week lernden we over de zogenaamde verspieders. U kent de geschiedenis hopelijk (zo niet, stuur me even een e-mail en ik geef u aan hoe u die geschiedenis kunt vinden). De verspieders wilden Israël niet binnentrekken, maar in de woestijn blijven. In de woestijn was sprake van een volledig geestelijk religieus leven. Dat kon ook want het brood viel uit de hemel, de wolken beschermden het Joodse volk tegen ieder gevaar van buitenaf, kortom: het was een groot religieus gebeuren. Israël binnentrekken zou ongetwijfeld leiden tot beproevingen, keihard werken voor het dagelijks brood, amper tijd om de Eeuwige te dienen … en dat was hun fout. Alleen de tien geboden is onjuist. Maar ook uitsluitend de zeven (dagen van de week) is niet was G’d van ons wil. Acht (zeven plus één) is de Joodse weg. Gewoon werken om in het levensonderhoud te voorzien, maar weten dat uiteindelijk alles van boven komt. Maar ook niet opgaan in spiritualiteit en verwachten dat daardoor de bankbiljetten binnenvliegen, zonder een winkeltje te bouwen: dat is niet de Joodse benadering.
Acht, zeven plus één, dat is de Joodse weg: werken en weten dat alles van boven komt
Omdat het steeds om de acht moet draaien, kwamen de woorden van de ambassadeur wel bij mij en bij David Simon, in-fly voorzitter van de Joodse gemeente Arnhem, binnen. De ambassadeur gaf aan dat hij, waar hij ook komt bij evenementen in het land, bijna altijd Simon als bestuurder of ceremoniemeester tegenkomt, en even zovele keren mij als rabbijn (of opperrabbijntje, zoals mijn vriend Hamburger van dat Andere niet-zo Joodse Geluid mij meent te moeten betitelen). Zo’n opmerking doet iets met mijn ego … en dat is niet goed. Maar als ik daardoor juist extra wordt gestimuleerd en meer ga produceren op religieus gebied, vaker voor de ander klaar sta, minder mijn eigenbelang voor ogen heb, dan is juist dat mezelf-voelen een goede zaak die inspireert.
En nu ik dan toch al minder dagboekachtig bezig ben en meer op de prekende toer, kan er nog iets aan worden toegevoegd: De Alter Rebbe heeft in 1795 in Lyozne (Oekraïne) aan zijn leerlingen verteld dat tevreden zijn goed en slecht kan zijn. Als een mens tevreden is met wat hij heeft, is dat prima. Zoals het in de Spreuken der Vaderen staat geschreven: wie is gelukkig? Hij die tevreden is met wat hij bezit. Maar als een mens tevreden is met zijn spiritueel niveau van vroomheid en oprechtheid, dan is tevredenheid een probleem dat moet worden opgelost, omdat hij dan kennelijk is vergeten dat na goed altijd een beter bestaat.
En dus hierbij mijn boodschap naar de organisatoren van het concert voor 75-jaar Israël: het was goed en hoewel er altijd beter bestaat, zou ik niet weten hoe dat beter eruit zou moeten zien. Jullie zijn een kleine Joodse gemeenschap, maar jullie inzet en prestatie was groot en groots. Dank!
Abonneer op het NIW
