Twee weken geleden zag het er nog niet naar uit, maar maandag 5 september vond er toch een waardige herdenking plaats van de terreuraanslag in München, precies een halve eeuw geleden. De Israëlische president Isaac Herzog en nabestaanden van de vermoorde sporters waren erbij aanwezig, inclusief de weduwen Ankie Spitzer en Ilana Romano. Zoals de nabestaanden hadden geëist, klonk er een duidelijk mea culpa van de Duitse overheid voor alles wat op die noodlottige dag en daarna fout was gegaan: het amateurisme van de autoriteiten en de enorme tegenwerking die Spitzer en Romano ondervonden bij het boven tafel krijgen van de feiten. De Beierse minister-president Markus Söder zei in een toespraak dat Beieren achter Israël staat.
Ook bondspresident Steinmeier nam het woord. Hij heeft altijd nauw contact onderhouden met de nabestaanden en tot het uiterste geprobeerd de herdenking door te laten gaan. Die was bijna in het water gevallen, omdat de nabestaanden naast een schuldbetuiging en opening van de archieven een redelijke schadevergoeding eisten voor het aangedane leed. Pas te elfder ure kwam het tot een vergelijk, zoals u vorige week in het NIW kon lezen. Steinmeier erkende: “Het falen en de fouten van de Bondsrepubliek moeten heel duidelijk worden genoemd. Er zijn na vijftig jaar nog veel te veel vragen. Politici maakten veel fouten, ook in de jaren die volgden.” Hij vroeg de nabestaanden de Duitsers hun blunders te vergeven.
Dieptepunt
De Israëlische president Isaac Herzog, die een dag later de het Duitse parlement zou toespreken, vertelde over zijn persoonlijke herinneringen: “Hoewel ik nog maar een kleine jongen was, zal ik die vreselijke ochtend nooit vergeten, toen ik met mijn vader naar school reed en wij in de auto samen het verschrikkelijke nieuws hoorden, en we stopten met ademen. Ik zal nooit de tranen vergeten die in onze ogen opwelden, het gevoel van totale schok, het verdriet, de somberheid en de angst die een heel land overspoelde toen de zogenaamde ‘Cheerful Games’ onmiddellijk werden getransformeerd tot het donkerste dieptepunt in de geschiedenis van de wereldsport en in de annalen van de Olympische Spelen. […] Voor ons, als volk en als land, is dit bloedbad altijd een nationale ramp geweest. Het ontheiligde de verbroederende onaantastbaarheid van de Olympische Spelen, het ultieme symbool van sport, en besmeurde zijn vlag met bloed. De olympische vlag, met zijn vijf ringen, zou nooit meer zijn wat hij was.”
De voorzitter van het Internationaal Olympisch Comité, Thomas Bach, die als eerste official in dat comité de nabestaanden serieus nam, nam eveneens het woord. Daarna volgden speeches van vooraanstaanden in de Joodse gemeenschap. Uiteindelijk was de microfoon voor Ankie Spitzer. Zij hield een ontroerende, waardige toespraak, waarin zij vertelde hoe de terroristen de toekomst van haar man André hadden gestolen, maar niet de liefde die ze voor hem koesterde. Ze sprak rechtstreeks tot haar vermoorde man, hoe trots hij zou zijn op hun dochter Anouk en hoe ze tot deze dag geen rust had kunnen vinden.
Libië
Maar liefst twee documentaires waren de afgelopen week op de Nederlandse tv te zien over het drama van München. Twan Huys en Evert-Jan Offringa maakten een tweeluik, waarin ze met Ankie Spitzer op zoek gingen naar antwoorden. Hoewel ze tijdens hun bezienswaardige speurtocht eerder gesloten archieven mochten inzien, bleef een door Ankie gewenst gesprek met een van de twee nog levende aanslagplegers uit. De man die André Spitzer vermoordde, Mohammed al-Safady, bleek een goed leven te leiden in Beiroet. Huys bracht die ontdekking groots in het tweeluik, maar voor de oplettende kijker was dat al bekend. In een vierluik dat de VPRO eerder uitzond, hadden de makers Al-Safady al gesproken en zij hadden tegen betaling exclusiviteit bedongen, waardoor Huys en Spitzer achter het net visten.
Steinmeier vroeg de nabestaanden de Duitsers hun blunders te vergeven
Kan het boek nu gesloten worden? Nee, is het antwoord volgens advocaten Carry en Geert-Jan Knoops, die de afgelopen vier jaar de nabestaanden bijstonden. In het actualiteitenprogramma Goedemorgen Nederland meldde Geert-Jan Knoops dat Libië zijn verantwoordelijkheid niet mag ontlopen. In dat land waren de terroristen immers opgeleid en voorzien van kapitaal waarmee zij hun moorddadige plan konden uitvoeren. “We zullen onze pijlen nu gaan richten op Libië,” vertelde Knoops. Dat is nog nooit eerder gebeurd, terwijl het land een “belangrijke rol heeft gespeeld als facilitator van de aanslag,” aldus de strafrechtadvocaat. “Dat betekent dat Libië ook internationaal rechtelijk aansprakelijk is voor de aanslag. Er is geen uitweg om de aansprakelijkheid te erkennen.”
Heeft u dit artikel met plezier gelezen? Met een abonnement op het NIW krijgt u toegang tot columns, opinies, analyses, nieuws – en achtergrondverhalen. Kies hier wat het beste bij u past.
Abonneer op het NIW
